Co warto przeczytać

Natura 2000 w leśnictwiePaweł RutkowskiGDOŚ 2009, s. 69 Chciałoby się rzec, że po latach oczekiwań na „odgórne wytyczne” wreszcie je mamy. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska wydała bowiem serię podręczników, które przynajmniej częściowo mają wypełnić lukę, czy raczej gigantyczną dziurę informacyjną/dezinformacyjną. Nie ma co kryć, że sam resort środowiska był winien jej powstania, dlatego chciałoby się pochwalić urzędników, że błąd ów naprawiają. Ale niestety chwalić do końca nie można. Prezentowane w książce poglądy w dużej mierze wypracowane zostały w 15-osobowym zespole, w którym mieli swój udział również przedstawiciele LP i BULiGL.

Smak białowieskiego mioduJan WalencikŻubrowa 10 2010 s. 223Tytuł prezentowanej książki, autorstwa znanego filmowca i przyrodnika, ma swoje rozwinięcie – jak kręciłem serial „Tętno pierwotnej puszczy”. Można się zastanawiać, czy po 15 latach od emisji serialu warto powracać do jego kulisów. Lektura książki nie pozostawia jednak wątpliwości – warto, i to jeszcze jak warto! Pięć odcinków „Tętna” wciąż jest przypominany przez TVP, bo i niezwykła była to produkcja – pierwszy w historii polskiej kinematografii serial poświęcony Puszczy Białowieskiej, a na dodatek od razu wielokrotnie nagradzany na całym świecie. Jej rozmach daleki był od znanych filmów BBC, ale efekt porównywalny (jeśli nie lepszy). Nie dziwią więc entuzjastyczne opinie przytoczone w książce, wygłaszane również przez producentów BBC.

Przewodnik po przyrodzie krainy ChopinaWydawnictwo Kampinoskiego Parku Narodowego, Warszawa 2010, str. 107. Czy przeciętny Kowalski wie, pod jakim drzewem siedzi Chopin na słynnym pomniku w warszawskich Łazienkach? Przewodnicy spotykają się z rozmaitymi interpretacjami, szczególnie wśród młodszego pokolenia. Bo też jako społeczeństwu coraz nam dalej od głowiastych wierzb na miedzach … Autorzy wydanego w ramach obchodów Roku Chopinowskiego przewodnika-albumu w przystępny, wszechstronny sposób wpisali dzieciństwo i młodość kompozytora w krajobraz przyrodniczy i kulturowy okolic Żelazowej Woli. Znalazło się tam miejsce i dla obronnego kościoła w Brochowie, w którym chrzczony był kompozytor, i dla kolejki wąskotorowej Sochaczew–Tułowice, a wreszcie dla owych charakterystycznych dla regionu głowiastych wierzb, w których chętnie gnieździ się pójdźka.

Magiczne drzewa w dziejach, legendach i środowisku nad środkowym SanemTadeusz MisiakPodkarpacki Instytut Książki i Marketingu, Rzeszów 2010, str. 111.Niewielka książeczka Tadeusza Misiaka to przystępny wykład wiedzy dendrologicznej oraz prezentacja szczególnie ciekawych okazów drzew ze wzmiankowanego w tytule regionu w kontekście kulturowym. Żarliwa miłość autora do przedmiotu opracowania jest przy tym bliska żarliwości pradawnych pogańskich kultów, którym poświęcony jest jeden z rozdziałów. I dobrze, bo udziela się czytelnikowi. A o to przecież chodziło; nieprzypadkowo autor kończy pracę, przywołując apel prof. Jerzego Pióreckiego, zasłużonego badacza dendroflory Podkarpacia, o troskę nad sędziwymi drzewami, które na równi z pomnikami dawnej architektury i arcydziełami sztuki powinny stać się przedmiotem szacunku całego społeczeństwa.

Białowieski Park Narodowy. Poznać – zrozumieć – zachowaćPraca zbiorowaBPN 2009, s. 240Najstarszy z 23 krajowych parków narodowych doczekał się pokaźnej monografii. Od poprzedniej tak obszernej publikacji, wydanej w 1968 r. pod redakcją nieżyjącego już prof. Janusza Falińskiego, wiedza o historii i przyrodzie Puszczy Białowieskiej poszerzyła się znacznie. Potrzeba powstania książki, która w ogólnym zarysie przybliżyłaby wyniki prowadzonych w ostatnich dziesięcioleciach badań, była bardzo duża. Dlatego już sam pomysł powstania tej książki zasługuje na pochwałę.

Pióra. Identyfikacja gatunków rzadkichMarian Cieślak, Bolesław DulNatura Publishing Hause 2009, s. 320Wprowadzona niemal ćwierć wieku temu strefowa ochrona rzadkich gatunków ptaków stała się skutecznym narzędziem nie tylko w ratowaniu zagrożonych gatunków, ale i w realizacji idei zrównoważonej gos-podarki leśnej. Leśnikom biorącym w niej czynny udział przez wiele lat brakowało pomocy merytorycznej pozwalającej identyfikować gatunki bez konieczności bezpośredniej obserwacji ptaków. Taka pomoc pojawiła się w 1999 r. w postaci „Atlasu piór rzadkich ptaków drapieżnych” tego samego autorstwa, co prezentowana dziś książka.

Poradnik dla właścicieli lasów prywatnychPiotr Gołos (red.)IBL 2009Właściciele lasów prywatnych powinni się spieszyć, ponieważ prezentowana książka ma bardzo niski nakład, a może stanowić dla nich nieocenioną pomoc w poruszaniu się po lesie. I nie chodzi tu o możliwość zgubienia się we własnych chaszczach, lecz o lepsze poznanie specyfiki gospodarowania w lasach prywatnej własności. Poradnik przygotowany został przez kilkunastu specjalistów, na co dzień pracujących w IBL, LP oraz starostwach powiatowych, do których należy nadzór nad tym rodzajem lasów. Książka rozpoczyna się przedstawieniem sytuacji lasów prywatnych w Polsce i niektórych krajach europejskich. Później omawia prawne aspekty gospodarki leśnej, prezentując m.in. ich tło historyczne, kwestie nadzoru i opodatkowania, obowiązki właścicieli lasów, wymogi wynikające z konieczności ochrony gruntów leśnych, a także zasady obowiązujące przy zalesieniach. Omówione zostały również zasady korzystania z pomocy finansowej oraz doradztwa w kwestiach zalesienia.

Zespoły leśne Polski J. M. Matuszkiewicz PWN 2008 Książka znanego geobotanika powinna zainteresować wszystkich leśników. Stanowi bowiem kompendium wiedzy o różnorodności zespołów leśnych w naszym kraju. Oparta jest zarówno na najnowszej wiedzy, jak i badaniach sprzed wielu lat, dzięki którym możliwe jest ustalenie współczesnego statusu niektórych zbiorowisk, a także dość precyzyjne opisanie zasięgu ich występowania. Publikacja jest też pierwszym całościowym opracowaniem wszystkich zbiorowisk leśnych występujących w Polsce. Jej waga jest szczególna również z innego powodu, o którym autor pisze następująco: prowadzona od wielu lat współpraca fitosocjologów z naukowcami-leśnikami zaczyna przynosić coraz lepsze efekty. Coraz mniej mamy zastrzeżeń do typologii leśnej i leśnej klasyfikacji siedlisk. Z nadzieją oczekujemy na „renaturalizację” lasów. Chodzi zapewne o mniej szablonowe podejście do hodowli lasu i odejście od monokultur sadzonych bez względu na jakość i zróżnicowanie siedlisk. Czyli o powrót do natury.

Ochrona środowiska przyrodniczego red. G. Dobrzański PWN 2008Książkę najprościej określić jako próbę prezentacji szerokiego spojrzenia na problem ochrony środowiska. Pewnie można się sprzeczać, czy nie jest to zbyt ogólne potraktowanie tematu, jednak odbiorca, który poszukuje szerokiej, acz podstawowej wiedzy o problemie uzna, że jest to próba udana. Największą zaletą książki jest interdyscyplinarny charakter. Autorzy pokusili się o prezentację wiedzy z różnych dziedzin wiążących się bezpośrednio z ochroną przyrody i środowiska. O tym, że ich praca była potrzebna, przekonują przytaczane liczby, przedstawiające procentowy udział obywateli świadomych ekologicznie w całej populacji. W 1992 r. odsetek ten wynosił 34%, a w 2004 r. tylko 16%. Co gorsze w 2002 r. tylko 24% Polaków uznawało degradację środowiska za ważne zagrożenie cywilizacyjne.

Uszkodzenia drzew leśnychJanusz Szałkiewicz PWRiL 2009, s. 357Jedną z podstawowych zasad ochrony lasu jest szybkie rozpoznanie sprawcy uszkodzenia drzewa lub drzewostanu i określenie skali tego zjawiska. Prezentowana książka pomoże ustalić, kto lub co zaatakowało drzewa w lesie czy ogrodzie.