Ochrona środowiska przyrodniczego red. G. Dobrzański PWN 2008Książkę najprościej określić jako próbę prezentacji szerokiego spojrzenia na problem ochrony środowiska. Pewnie można się sprzeczać, czy nie jest to zbyt ogólne potraktowanie tematu, jednak odbiorca, który poszukuje szerokiej, acz podstawowej wiedzy o problemie uzna, że jest to próba udana. Największą zaletą książki jest interdyscyplinarny charakter. Autorzy pokusili się o prezentację wiedzy z różnych dziedzin wiążących się bezpośrednio z ochroną przyrody i środowiska. O tym, że ich praca była potrzebna, przekonują przytaczane liczby, przedstawiające procentowy udział obywateli świadomych ekologicznie w całej populacji. W 1992 r. odsetek ten wynosił 34%, a w 2004 r. tylko 16%. Co gorsze w 2002 r. tylko 24% Polaków uznawało degradację środowiska za ważne zagrożenie cywilizacyjne.

Jest więc nad czym pracować, bo świadomość jest podstawą przyszłego działania na rzecz ograniczania zagrożeń. A jest ich co niemiara. Globalne ocieplenie, niszczenie ozonosfery, zagrożenie różnorodności gatunkowej, degradacja gleb, niszczenie lasów czy niedobór i zanieczyszczenie wód muszą mieć wpływ na funkcjonowanie przyrody i człowieka. O tym opowiada aż osiem rozdziałów książki. Prócz tego znajdziemy w niej podstawową wiedzę o historii użytkowania środowiska, zmianach jego stanu w Polsce i na świecie oraz istocie kryzysu ekologicznego. Trójka autorów (Bożena i Grzegorz Dobrzańscy, Dariusz Kiełczewski) obszernie pisze o przyczynach degradacji środowiska. I to zarówno tych związanych z demografią, jak i ekonomią i globalizacją.
To co w książce wyjątkowe, to obszerne potraktowanie tematu w kontekście społecznym i filozoficznym. Wychodząc od motywów działalności na rzecz ochrony środowiska oraz podstaw teorii zrównoważonego i trwałego rozwoju, autorzy przechodzą przez aspekty prawne, ekonomiczne i polityczne. Ale nie tylko – rozdział pokazujący możliwości dbania o środowisko w codziennym życiu pokazuje, jak przyczynić się do poprawy jego stanu nie będąc wpływowym politykiem. Bardzo ciekawie potraktowano też – wciąż niedoceniany przez wielu autorów – humanistyczny aspekt działań na rzecz natury. I nie chodzi tu wyłącznie o odpowiedni poziom edukacji ekologicznej, ale o cały zespół uwarunkowań, które powinny być jej podstawą. Już we wstępie autorzy zastanawiają się, dlaczego ludzkości, zaprzątniętej innymi sprawami, nie przerażają problemy ekologiczne? Jedną z odpowiedzi jest odwołanie do Heideggera i jego teorii upadku w Się. Daje to przedsmak ciekawej dyskusji, która toczy się w szerokim aspekcie religii i kultury, i to nie tylko tradycyjnej. Warto docenić fragmenty poświęcone zjawiskom, które, jak się wydaje, nie są tylko krótkotrwałą modą: ekoanarchizm, ekofeminizm, New Age.
Książka pomimo swych 460 stron nie wyczerpuje tematu. Jednak z pewnością jest bardzo dobrym przewodnikiem, ułatwiającym zrozumienie skomplikowanych zależności między przyrodą a człowiekiem i jego działaniami.
Czytelnik pozostaje z wrażeniem, że ochrona środowiska to nie abstrakcyjna idea zielonych, a rzeczywisty problem, głęboko osadzony w różnych sferach życia.
Zamówienia można realizować poprzez stronę www.pwn.pl .
SoWa