Co warto przeczytać

Praktyczny atlas Tatr polskich i słowackich Michał Siwicki Polkart/Sygnatura 2006/2007Amatorzy wycieczek w góry dostali w ostatnim czasie do dyspozycji ciekawy zbiór map po polskich i słowackich Tatrach. Ułożenie ich w książeczkę kieszonkowego formatu zachęca do korzystania z publikacji w każdych warunkach – zarówno domowych, jak i terenowych. Zamieszczone mapy w skali 1: 25 000 oraz 1: 15 000 (plany miejscowości) są starannie przygotowane i utrzymane w przyjemnej dla oka kolorystce. Zawierają wiele przydatnych na szlaku informacji topograficznych, geograficznych i turystycznych. Wśród nich za najistotniejsze można uznać nazwy polan, hal, szczytów (nie przy wszystkich podane są wysokości n.p.m.) i oczywiście przebieg szlaków, tras rowerowych i narciarskich wraz z wyciągami, i usytuowanie schronisk. Naniesiono także przebieg ścieżek dydaktycznych. Przy każdym szlaku znajdują się informacje o czasie podejścia i zejścia oraz informacje o jego trudności, które podano w czterostopniowej skali oraz specjalnie oznaczono fragmenty wymagających tras zabezpieczonych łańcuchami.

Z dziejów Lasów Państwowych i leśnictwa polskiego 1924-2004.Tom 3. Lata powojenne i współczesność CILP 2006Gdy przed kilkoma miesiącami pisałem, że powstaje dzieło opisujące ponad 80-letnią historię Lasów Państwowych, nie spodziewałem się, że kolejny tom przytłoczy mnie tak olbrzymią liczbą informacji. Zaskoczenie było tym większe, że składa się on z 2 części, a każda z nich zawiera ponad 430 stron tekstu. Czytelnik dostaje więc potężną dawkę wiedzy o LP i lasach w ogóle. Zespół 23 autorów, kierowany przez prof. Andrzeja Szujeckiego, to postaci od dziesięcioleci mocno związane z polską nauką i praktyką leśną. Nie należy się więc dziwić, że stworzyli tak obszerną publikację. Jednak liczba przedstawionych informacji wynika przede wszystkim z bogactwa historycznego i różnorodności polskiego leśnictwa.

Kieszonkowy atlas drzew Kieszonkowy atlas skał i minerałów Solis 2006Obydwa prezentowane atlasy to zwięzłe, kieszonkowe wydawnictwa ułatwiające rozpoznawanie ponad 300 drzew i krzewów oraz podobnej liczby skał i minerałów. Autorem części poświęconej drzewom jest Allen Coombes, zaś drugiej – mineralogicznej Monica Price i Kevin Walsh. Są to przedruki wydawnictw zachodnich, które ukazały się na tamtejszym rynku w 2005 roku. W pierwszej części książek znajdziemy rozdziały informujące o układzie atlasów i sposobie korzystania z nich. Ponadto znajdują się tam ogólne informacje o sposobach identyfikacji roślin drzewiastych bądź skał, o tym, na jakie elementy w ich budowie i strukturze należy zwrócić uwagę, podejmując próbę ich identyfikacji. Dodatkowo w tomiku poświęconym skałom i minerałom w sposób ogólny zaprezentowano wiadomości o powstawaniu niektórych skał oraz o miejscach i sposobie ich poszukiwania.

Atlas kieszonkowy ptakówJ. Elphick, J. Woodward Solis 2006Konstrukcja atlasu jest zbliżona do opisanej w prezentowanych obok atlasach drzew oraz skał i minerałów. Każdy gatunek opatrzony jest zwięzłym komentarzem prezentującym jego najważniejsze cechy, biotop oraz szczegóły biologii i ekologii pomagające zidentyfikować dany gatunek. A zaprezentowano ich w książce 320. W oznaczaniu ptaków pomogą nam także liczne rysunki i zdjęcia, które w liczbie 4-5 umieszczono przy każdym opisie. Trzeba pamiętać, że zastosowany w atlasie podział na grupy jest inny niż obowiązujący w systematyce ptaków. Zabieg ten umożliwił autorom umieszczenie obok siebie gatunków zbliżonych wyglądem lub występujących w tym samym środowisku, co w niektórych przypadkach ułatwia szybką identyfikację.

Ochrona przyrody w lasach Ryszard Kapuściński PWRiL 2006Przed leśnikami stawiane są coraz wyższe wymagania z zakresu ochrony przyrody w lasach. O ile adepci studiów leśnych nie mają większego problemu ze zdobyciem najnowszej wiedzy z tego obszaru, o tyle dla leśników pracujących w zawodzie od kilku czy kilkunastu lat jest ona trudno dostępna. Przede wszystkim dla nich powstała ta książka. W sposób zwięzły prezentuje ona podstawy prawne ochrony przyrody w Polsce, jej formy, a także zagrożenia dla środowiska. Nowością dla tego typu poradników, a zarazem jego najwartościowszą częścią, jest obszerny rozdział poświęcony ochronie siedlisk przyrodniczych. Wynika on ze zmian, jakie dokonały się w polskim prawodawstwie po wejściu do UE. Bezpośrednią tego konsekwencją jest również dość częste odnoszenie się do sieci Natura 2000. Większą część, spośród 448 stron publikacji, zajmują opisy gatunków oraz barwne tablice. W ostatniej części poradnika znajdziemy również spis literatury oraz skorowidze nazw opisanych gatunków grzybów, roślin i zwierząt. Czytając książkę łatwo można się przekonać, jak trudnym w realizacji tematem jest ochrona przyrody. Autor wielokrotnie przedstawia różne zawiłości i niedociągnięcia, które stoją na przeszkodzie w realizacji zapisów prawa. Wśród nich pojawiają się m.in. braki finansowe, częściowe zacieranie odpowiedzialności za ochronę przyrody, a także brak oceny efektywności przedsięwzięć ochronnych.

Ptaki Polski Wiosna 2006 (1)Ornitologia i fotografia przyrodnicza przeżywają wyraźny rozkwit. Dowodem tego jest nowy na polskim rynku kwartalnik poświęcony ptakom, ich poznawaniu, ochronie i obserwacji. Stojące na bardzo wysokim poziomie edytorskim i merytorycznym pismo już od pierwszego numeru przyciąga uwagę doskonałymi fotografiami i ciekawymi tekstami. Wiele spośród nich to krótkie ilustrowane informacje o rzadkich gatunkach obserwowanych ostatnio w kraju, akcjach, interesujących zdarzeniach, nowych publikacjach, a także obozach ornitologicznych. Jednak największą część pisma zajmują artykuły o obserwacjach, badaniach, ciekawych gatunkach i miejscach oraz fotografowaniu ptaków.

Metody badań i ochrony sów Romuald Mikusek (red.) Fundacja Wspierania Inicjatyw Ekologicznych Kraków 2005Życie zwierząt nocnych znajduje coraz większą rzeszę obserwatorów i badaczy. Nic dziwnego, że od niedawna zaczęły powstawać profesjonalne publikacje opisujące różne aspekty ich biologii i ekologii. Większość z nich stoi na wysokim poziomie merytorycznym, co świadczy nie tylko o profesjonalizmie autorów, ale również o niemałych oczekiwaniach odbiorców. Podobnie jest i tym razem. Prezentowana książka to dzieło osiemnastu autorów, reprezentujących przeróżne instytucje, począwszy od pracowników parków narodowych, poprzez członków fundacji i stowarzyszeń przyrodniczych, a na naukowcach i urzędnikach ministerialnych skończywszy. Wiele innych osób pomogło w gromadzeniu materiałów. Nic dziwnego, że efekt jest doskonały.

Studia i Materiały CEPL nr 13 i 14Dariusz Anderwald (red.) LZD SGGW 2006 Rosnąca rola edukacji widoczna jest niemal we wszystkich polskich lasach. Najwyraźniej widać to w nowoczesnych ośrodkach edukacji, na niezliczonych ścieżkach, w publikacjach i leśnych programach edukacyjnych. Nic dziwnego, że wśród leśników wzrasta też zainteresowanie tym, w jaki sposób najefektywniej przekazywać wiedzę przyrodniczą. Unaoczniła to X Konferencja Współczesne Zagadnienia Edukacji Leśnej Społeczeństwa, której pokłosiem jest 13 zeszyt Studiów i Materiałów Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej w Rogowie. Rola turystyki, rekreacji i zabawy w edukacji leśnej społeczeństwa, bo taki tytuł nosi ta publikacja, zawiera 22 referaty wygłoszone w trakcie konferencji. Wśród nich znajdziemy informacje o źródłach finansowania czy roli różnych form ochrony przyrody w edukacji. Znajdziemy też materiały poświęcone znaczeniu edukacji i ośrodków edukacyjnych, wpływie turystyki na środowisko leśne, a także konkretnym przykładom zabaw i wykorzystywaniu wiedzy przyrodniczej w procesie nauczania dzieci i młodzieży. Publikację kończy lista pokonferencyjnych wniosków. Wśród wielu ciekawych propozycji znajdziemy m.in. postulaty, by edukatorzy funkcjonujący w nadleśnictwach zostali włączeni do służby leśnej oraz że konieczne staje się znalezienie możliwości prowadzenia przez leśników edukacji odpłatnej.

Nadleśnictwo Brzozów, zarys monografiiTomasz Masłowski, Grzegorz DziubaMuzeum Regionalne w Brzozowie 2006 Bogata historia i tradycja leśnictwa polskiego ma jeszcze wiele nieodkrytych kart. Wiele z nich tkwi w zakurzonych państwowych, kościelnych i prywatnych archiwach, a odwagi by je opracować i udostępnić starcza niewielu pasjonatom. Tomaszowi Masłowskiemu i Grzegorzowi Dziubie wystarczyło zapału i stworzyli książkę, którą warto polecić nie tylko jako ciekawe wydawnictwo, ale także jako przykład solidnie wykonanej pracy dokumentalistów. Co ważne, pracy wykonanej bez uprzedzeń, bo w publikacji znajdziemy wiele cennych informacji z czasów, gdy lasy Nadleśnictwa Brzozów szumiały w austriackim zaborze, w odrodzonej II RP, w okupowanej Polsce, PRL i w końcu w III RP (a może już i IV, bo książka prezentuje też najświeższe dane).

Wśród śniegów i bagien tajgi Józef Broda (opr.) Wydawnictwo AR w Poznaniu 2004 Wydarzenia z 17 września 1939 r. wstrząsnęły Polską, a pamięć o nich i ich konsekwencjach do dziś pozostają bolesnym fragmentem historii naszego narodu. W nawiązaniu do tekstu prezentowanego obok, prezentujemy książkę niezwykłą i zarazem wstrząsającą. Jest to zbiór wspomnień leśników lub członków ich rodzin wywiezionych w 1940 r. do łagrów na daleką rosyjską północ. Relacje poprzedzone są obszerną przedmową prof. Brody, prezentującą ówczesne wydarzenie w szerszym kontekście, a także przybliżającą historię, cel i sposób realizacji sowieckich zsyłek. Słowa autora opracowania znajdziemy również w każdej z pośród pięćdziesięciu przedstawionych relacji. W krótkim wstępie opisują one postać autora (-ów) i charakter wspomnień. Często są też komentarzem lub przypisem umieszczonym w różnych punktach książki. Wskazują pewne nieścisłości, wyjaśniają pojęcia, zwroty, prezentują tło niektórych zdarzeń. Informują też o dokonanych skrótach poszczególnych tekstów pierwotnych. Są wyróżnione innym krojem czcionki, co sprawia, że łatwo odróżnić je od treści publikowanych wspomnień.