Kierownictwo spółki akcyjnej Gospodarstwo Leśne Metsähallitusa, fińskiej odpowiedniczki PGL LP, przebywało w dniach 12–14 czerwca z wizytą w Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych i w Puszczy Białowieskiej.

Państwowe lasy gospodarcze zajmują w Finlandii powierzchnięok. 3,5 mln ha, co stanowi blisko 1/3 fińskich gruntów państwowych. Przedmiotemhodowli lasu są wyłącznie rodzime gatunki drzew. W warunkach fińskich gatunkigospodarcze to sosna zwyczajna, świerk pospolity i brzoza brodawkowata. Spółkaakcyjna Gospodarstwo Leśne Metsähallitusa, która planuje i prowadzi gospodarkęleśną w lasach gospodarczych, pozyskuje rocznie ok. 6 mln m3 drewna. Pozyskaniesurowca drzewnego i większość prac z działu hodowli lasu wykonująprzedsiębiorcy leśni.

Naczelną zasadą zagospodarowywania gruntów państwowych jestw Finlandii maksymalizacja korzyści dla ogółu społeczeństwa. Podstawą systemuplanowania w fińskim leśnictwie państwowym są regionalne plany użytkowaniapaństwowych zasobów naturalnych. Plany opracowuje się w ramach skrupulatnegoprocesu dialogowego, obejmującego wszystkie zainteresowane grupy interesariuszypaństwowych zasobów naturalnych.

Certyfikacja leśna

Gospodarka leśna praktykowana przez Gospodarstwo Leśne Metsähallitusauwzględnia zawsze liczne świadczenia na rzecz społeczeństwa, w tym ochronębioróżnorodności, dbanie o walory rekreacyjne lasów, tworzenie miejsc pracy,wspieranie hodowli reniferów i zapewnianie Saamom warunków do kultywowania ichtradycji w Laponii. Świadczenia te są zdefiniowane w specjalnych regulacjachprawnych.

Wszystkie państwowe lasy gospodarcze w Finlandii sącertyfikowane w systemie PEFC. W Polsce dominuje certyfikacja wg standardówFSC. Podczas zarówno biurowej, jak i terenowej części wizyty szczegółowodyskutowano o różnicach między systemami certyfikacji i między sposobami jejstosowania w praktyce. W konkluzji stwierdzono, że certyfikacja leśna makluczowe znaczenie z rynkowego punktu widzenia. Jednak praktykowaniecertyfikacji leśnej stanowi duże wyzwanie z uwagi na różnice interpretacyjne iobstawanie przy swoich zdaniach przez interesariuszy tej certyfikacji.

Szokujący rozmiarszkód od kornika

Jedną z najistotniejszych kwestii było dla fińskiejdelegacji zrozumienie sytuacji w Puszczy Białowieskiej. Na temat Puszczy iprowadzonych w niej cięć opublikowano mnóstwo kontrowersyjnych informacji.Szczególnie aktywne w propagowaniu swoich zapatrywań na temat tego, co siędzieje w Puszczy, były międzynarodowe organizacje ekologiczne. Dlatego dlafińskiej delegacji bardzo duże znaczenie miało zapoznanie się z sytuacją wterenie.

Kornik drukarz jest także potencjalnie groźnym szkodnikiem wFinlandii, ale dotychczas szkody od niego nie były zbyt duże i ograniczały siędo niewielkich powierzchni. Oczekuje się jednak, że rozmiar tych szkód znaczącowzrośnie w związku ze zmianą klimatu. Sytuacja jest więc bacznie monitorowana.

Kierownictwo spółki akcyjnej Gospodarstwo Leśne Metsähallitusa w warszawskiej siedzibie Lasów Państwowych (od lewej): dr Antti Otsamo, menadżer ds. zrównoważonego rozwoju; Jarmo Leskinen, menadżer ds. administracji; Jussi Kumpula, dyrektor zarządzający; Heikki Kääräiinen, dyrektor ds. pozyskania i sprzedaży drewna; Päivi Lazarov, menadżer ds. komunikacji i Pertti Tuomi, dyrektor ds. planowania Fot. Arch. autora (2)

W Puszczy Białowieskiej fińska delegacja zobaczyła szkody orozmiarze, którego się nie spodziewała. Na rozległych powierzchniach wszystkieświerki są martwe. Owady zasiedlają także sosnę. Delegacja dowiedziała się, żew okresie letnim kornik drukarz może wydać nawet pięć pokoleń. W Finlandii,gdzie panuje chłodniejszy klimat, zazwyczaj obserwowane jest jedno pokolenie wsezonie. Fińska delegacja była zaskoczona surowością ograniczeń w wykonywaniucięć, obowiązujących nawet poza Białowieskim Parkiem Narodowym. Na wielupowierzchniach jest więcej martwego drewna niż żywych drzew. Wydaje się, żegradacja kornika nadal zwiększa swój zasięg.

Ciekawą obserwacją była różnorodność metod odnowienia lasuna powierzchniach pokornikowych. Szczególnie imponujący jest efekt grodzeniaupraw. Populacje dzikich zwierząt w Puszczy Białowieskiej wydają się znacznieliczniejsze, niż można to sobie wyobrazić, myśląc o warunkach fińskich.

Współpraca zekologami

Podczas wizyty dyskutowano nt. działań prowadzonych przezmiędzynarodowych i lokalnych aktywistów ekologicznych. Fińscy i polscy leśnicymają wspólne doświadczenia związane z efektywnością korzystania z mediów przezaktywistów i skutecznością propagowania przez nich ich własnego przekazu nacałym świecie, i to nawet wtedy, gdy fakty nie całkiem się zgadzają. W czasiefińsko-polskich dyskusji poważnie zastanawiano się nad tym, w jaki sposób leśnicymogliby skuteczniej prezentować swój przekaz w mediach.

W Finlandii podstawowym elementem procesu opracowywaniaregionalnych planów użytkowania państwowych zasobów naturalnych jest proaktywnakomunikacja z grupami interesariuszy tych zasobów, w tym z ekologami. Mimo tostrategia ta nie zapobiega organizowaniu kampanii i rozprzestrzenianiujednostronnych ocen. Wydaje się, że certyfikacja leśna też nie jest w tejsferze pomocna.

Wnioski

Interesującym spostrzeżeniem było to, że mimo różnychwarunków działania i odmiennych struktur organizacyjnych występuje wielemniejszych lub większych podobieństw między formami państwowej gospodarkileśnej w Finlandii i Polsce. Dla przykładu: w obu krajach jedną z kwestii kluczowych jestcertyfikacja leśna. Przedmiotem dyskusji były różnice między PEFC a FSC. SystemFSC uznawano niekiedy za kontrowersyjny i nierzetelny, mimo że jest on cenionyna rynku drewna i produktów drzewnych.

Jako inny wspólny problem państwowych gospodarstw leśnych wFinlandii i Polsce zidentyfikowano współpracę z organizacjami ekologicznymi.Organizacje te mogą w dzisiejszych czasach szeroko nagłośnić sprawę niemalkażdej czynności gospodarki leśnej, bazując na silnych emocjach i niewielufaktach. Aktywne korzystanie z mediów społecznościowych w sytuacjachpotencjalnych konfliktów jest z pewnością wyzwaniem dla państwowych gospodarstwleśnych i innych zarządców lasów.

Organizacje ekologiczne wydają się często lepiejprzygotowane do korzystania z mediów społecznościowych. Przekaz ekologów jestuskuteczniany nawet w skali międzynarodowej. Działania w Puszczy Białowieskiejsą tego dobrym przykładem. Ten, kto oprze się tylko na informacjachprzekazywanych przez organizacje ekologiczne, nie będzie w stanie zrozumiećzłożoności sytuacji w Puszczy i konieczności wykonywania cięć na zniszczonychpowierzchniach.

dr Antti Otsamo (Metsähallitus Metsätalous Oy)

Tłumaczył: A.S.