Z zagranicy 10/2023

Bawaria, Niemcy – Kontraktowa ochrona przyrody w lasach Niemcy – Myśliwi krytykują leśników Francja – Niezbyt optymistyczne prognozy na rok 2023 Słowacja – Współpraca lasów państwowych z Pro Silva Slovakia

Bawaria, Niemcy

Kontraktowa ochrona przyrody w lasach

Bawarscy prywatni i samorządowi właściciele lasów wykazują coraz większe zainteresowanie rządowym programem kontraktowej, dobrowolnej ochrony przyrody w lasach. Świadczy o tym liczba i wartościowy wolumen składanych przez nich wniosków o odpowiednie płatności subwencyjne. W samym 2022 r. bawarskie władze wyasygnowały na subwencje wypłacane w ramach ochrony kontraktowej 11,4 mln euro. To o 1 mln euro więcej niż w roku wcześniejszym. Bawarscy właściciele lasów mogli otrzymywać płatności za zachowanie drzew habitatowych i drewna martwego oraz za pozostawienie lasu do naturalnego rozwoju i wiele innych dobrowolnych świadczeń na rzecz ochrony przyrody leśnej. Od 2015 r. Bawaria wyasygnowała w sumie na ochronę kontraktową przeszło 50 mln euro.

Źródło: www.forstpraxis.de


Niemcy

Myśliwi krytykują leśników

Niemiecki Związek Łowiecki (DJV) ostro kry tykuje Niemiecką Radę Gospodarki Leśnej (DFWR) – polityczną reprezentację branży leśnej w Niemczech. Powodem jest stanowisko w sprawie gospodarki łowieckiej przedstawione ostatnio przez DFWR. Zdaniem DJV stanowisko to świadczy o braku aktualnej fachowej wiedzy z zakresu biologii dzikich zwierząt.

DFWR trzyma się niesprawdzonych teorii sprzed dziesięcioleci, zamiast przedstawiać przyszłościowe rozwiązania – twierdzi dr Dirk-Henner Wellershoff, odpowiedzialny za lasy w zarządzie DJV. Myśliwi uważają, że problem konfliktu las – zwierzyna jest widziany przez DFWR w niewłaściwym świetle. Zdaniem DJV szkody wyrządzane w lesie przez zwierzynę wynikają bowiem nie tyle z jej zbyt dużej liczebności, ile z niekorzystnego rozmieszczenia populacji dzikich zwierząt w siedliskach. Dlatego myśliwi postulują wprowadzenie do praktyki gospodarki leśnej planowania przestrzennego opartego na biologii dzikich zwierząt. Zdaniem DJV należy dążyć do zintegrowanego zarządzania populacjami dzikich zwierząt i siedliskami na podstawie ekologicznej i społeczno-ekonomicznej. Nowelizacja niemieckiej federalnej ustawy o lasach daje taką możliwość. Myśliwi uważają również, że pozyskania zwierzyny płowej nie powinno się planować w oparciu o wyniki inwentaryzacji szkód od zgryzania, ponieważ nie są one wystarczająco miarodajne dla potrzeb szacowania stanu liczebnego dzikich zwierząt.

Myśliwi z DJV uważają, że szkody wyrządzane w lesie przez zwierzynę wynikają z niekorzystnego jej rozmieszczenia w siedliskach

Fot. www.adobe.stock.com

Źródło: www.pirsch.de


Francja

Niezbyt optymistyczne prognozy na rok 2023

O ile rok 2022, który cechował się wzrastającym popytem i zwyżkującymi cenami produktów francuskiej branży leśno-drzewnej, był dla niej wyjątkowo pomyślny, o tyle prognozy na rok 2023 są niezbyt obiecujące. Inflacja i spadek aktywności gospodarczej mogą spowodować spadek cen drewna, zwłaszcza iglastego.

Na przełomie lat 2022/23 wprawdzie rosły jeszcze we Francji ceny liściastego drewna budulcowego, zwłaszcza dębowego i bukowego, oraz drewna opakowaniowego, ale ceny iglastej tarcicy konstrukcyjnej już wyraźnie zniżkowały, i to pomimo utrzymywania się dużego popytu na nią w niektórych regionach. Wiele wskaźników ekonomicznych sygnalizuje wchodzenie gospodarki w recesję. Wzrost PKB gwałtownie spada w większości krajów, w tym w Stanach Zjednoczonych i Chinach, choć w zachodnich krajach strefy euro skala obniżek jest mniej drastyczna. Inflacja (8% w Stanach Zjednoczonych i 9,2% w strefie euro w 2022 r.) zmniejsza siłę nabywczą i zwiększa koszty produkcji.

We Francji inflacja jest niższa od średniej europejskiej, ale regres zaznaczający się na ryn kach międzynarodowych wpłynie bez wątpienia na rynek francuski, nawet jeśli tamtejszy system kontraktowania dostaw drewna działa stabilizująco na jego ceny. Konkurenci Francuzów, zwłaszcza Niemcy i Skandynawowie, którzy również stoją w obliczu zniżkujących cen drewna po drugiej stronie Atlantyku, będą zapewne starali się zwiększyć eksport na rynek francuski. W rezultacie francuska branża leśno-drzewna stanie przed dużymi wyzwaniami.

Źródło: www.onf.fr


Słowacja

Współpraca lasów państwowych z Pro Silva Slovakia

Lasy Republiki Słowackiej (LSR), które zarządzają słowackimi lasami państwowymi, podpisały ze stowarzyszeniem obywatelskim Pro Silva Slovakia memorandum o długofalowej współpracy przy rozwijaniu gospodarki leśnej bliskiej przyrody. Przestawienie się na taki model gospodarki leśnej jest według LSR przesłanką zachowania zdrowych, efektywnie pełniących wszystkie swoje funkcje lasów dla przyszłych pokoleń.

Słowacja była jednym z jedenastu europejskich krajów, które w 1989 r. założyły w Słowenii federację Pro Silva Europe, promującą gospodarkę leśną bliską procesów naturalnych jako alternatywę dla krótkich cykli produkcyjnych ze zrębami zupełnymi. Organizacja ta działa dziś w 32 państwach. Jej polskim członkiem jest sekcja Pro Silva Polonia działająca w ramach Polskiego Towarzystwa Leśnego. Przewodniczy jej Daniel Lemke, nadleśniczy Nadleśnictwa Czaplinek.

Lasy Republiki Słowackiej (LSR) zaliczają obecnie przeszło 70 tys. ha swoich drzewostanów do kategorii Pro Silva. Obejmuje ona lasy, w których praktykowana jest gospodarka leśna bliska przyrody, zgodna z zaleceniami europejskiej federacji. Gospodarka leśna bliska przyrody została zdefiniowana w znowelizowanej słowkiej ustawie o lasach. Jest również ujęta w deklaracji programowej rządu Słowacji.

LSR mają pod swoim zarządem blisko 900 tys. ha lasów, co stanowi ok. 43% wszystkich lasów Słowacji. Od 1999 r. działają w formie przedsiębiorstwa państwowego. Zatrudniają średnio ok. 3300 pracowników, w tym 1200 robotników. Pozyskują rocznie blisko 3,8 mln m3 drewna przy przyroście rocznym 5,5 mln m3 i realizują ok. 47% całości dostaw surowca drzewnego na słowacki rynek.

Moment podpisania memorandum pomiędzy LSR i Pro Silva Slovakia

Fot. www.facebook.com/ProSilvaSlovakia

Źródło: www.lesmedium.sk

Opr. A.S.

Z zagranicy 9/2023

Litwa – W sezonie 2022/23 odstrzelono 282 wilki Niemcy – Nieco mniej drewna poklęskowego Czechy – Nowy program dotacji leśnośrodowiskowych Szwecja – Niewiele nowych obiektów ochrony przyrody leśnej

Litwa

W sezonie 2022/23 odstrzelono 282 wilki

Litewskie Ministerstwo Środowiska ustaliło limit odstrzału wilków w roku łowieckim 2022/23 na poziomie 282 osobników (w sezonie 2021/22 było to 190 osobników). Odstrzał zakończył się 1 marca, w dniu wyczerpania limitu. Najwięcej wilków (19 osobników) pozyskano w rejonie Wiłkomierza. Niemałe pozyskanie (11 osobników) zanotowano też w rejonie otaczającym Wilno.

Na Litwie okres polowań na wilki trwa od 15 października do 31 marca roku następnego. W razie wyczerpania limitu sezon kończy się odpowiednio wcześniej. Na podstawie wyników badań z lat 2020–21 naukowcy szacują, że na Litwie bytują co najmniej 63 watahy rodzinne tych drapieżników.

Źródło: www.am.lrv.lt


Niemcy

Nieco mniej drewna poklęskowego

Niemieckie Federalne Ministerstwo Wyżywienia i Rolnictwa przedstawiło 1 marca 2023 r. raport o szkodach w lasach w 2022 roku. Zgodnie z przekazanymi informacjami, ilość drewna poklęskowego w niemieckich lasach zmniejszyła się o blisko 8% w stosunku do roku wcześniejszego. W 2022 r. zanotowano w Niemczech łącznie 38,4 mln m3 drewna poklęskowego, w tym 35,3 mln m3 (92%) drewna iglastego. Tempo zmniejszania się ilości drewna poklęskowego wyraźnie spadło w stosunku do lat 2020–21, kiedy wynosiło 37%. Niemniej średnia roczna masa drewna poklęskowego w okresie ostatnich pięciu lat wynosiła 50,2 mln m3, czyli o 24% więcej od masy zanotowanej w 2022 roku.

Ministerstwo prognozuje, że w roku 2023 ilość drewna poklęskowego osiągnie poziom 25,8 mln m3. Eksperci przewidują, że tendencja spadkowa w uszkodzeniach zasobów drzewnych w Niemczech utrzyma się do 2025 roku. Szacują, że później masa drewna poklęskowego będzie się kształtowała na poziomie 16,5 mln m3.

Głównymi przyczynami uszkodzeń niemieckich zasobów drzewnych są gradacje korników w drzewostanach świerkowych, susza i wysokie temperatury w lecie, które stwarzają warunki do rozprzestrzeniania się szkodników wtórnych. Od roku 2018 trzeba było w Niemczech odnowić w sumie 500 tys. ha powierzchni poklęskowych. W 2022 r. łączny rozmiar takich powierzchni sięgnął 85 tys. ha. Ministerstwo szacuje, że w 2023 r. wyniesie on 58 tys. ha.

Źródło: www.forstpraxis.de


Czechy

Nowy program dotacji leśnośrodowiskowych

Czeskie Ministerstwo Rolnictwa, któremu u naszych południowych sąsiadów podlega gospodarka leśna, przygotowało program dotacji leśnośrodowiskowych do 2027 roku. Na poprawę stanu środowiska lasów, ich ochronę i adaptację do zmiany klimatu przeznaczyło łącznie 446 mln koron czeskich (ok. 88 mln zł). Dotacje te są finansowane ze źródeł unijnych oraz z budżetu państwa.

Właściciele i dzierżawcy lasów otrzymają m.in. subwencje na wzmaganie bioróżnorodności lasów, ochronę i odbudowę puli genowej drzew leśnych oraz na pozostawianie drzew habitatowych. Dzięki wsparciu będą mogły być zachowywane wysokowartościowe drzewostany w celu wzmagania bioróżnorodności. Subwencje na ochronę puli genowej pomogą sfinansować zbiór szyszek i nasion wytwarzanych na cennych siedliskach leśnych. Zebrany materiał genetyczny zostanie wykorzystany do sadzenia nowych lasów. W lasach gospodarczych subsydiowane będzie pozostawianie drzew habitatowych, zapewniających środowisko życia grzybom, porostom, owadom, ptakom i innym organizmom.

Z funduszu dopłat leśnośrodowiskowych subsydiujemy co roku 28 tys. ha cennych drze- wostanów. Dotacje są kontynuacją podobnie ukierunkowanych działań z lat 2016–22. Rozporządzenie, które teraz przygotowaliśmy w Ministerstwie Rolnictwa, pomoże przywrócić nasze lasy do dobrego stanu – mówi minister rolnictwa Zdeněk Nekula.

Nowy program dotacji leśnośrodowiskowych jest elementem zmian legislacyjnych, które mają zostać przyjęte i wprowadzone w życie w 2023 r. wraz z „Planem strategicznym Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–27”.

Subwencje na ochronę puli genowej pomogą sfinansować zbiór szyszek i nasion wytwarzanych na cennych siedliskachleśnych

Fot. www.adobe.stock.com

Źródło: www.silvarium.cz


Szwecja

Niewiele nowych obiektów ochrony przyrody leśnej

W 2022 r. Agencja Leśna, nadzorująca gospodarkę leśną w Szwecji, wyznaczyła w lasach produktywnych (lasy o rocznej produktywności równej co najmniej 1 m3/ha) zaledwie 1187 ha nowych obiektów ochrony siedlisk i kontraktowej ochrony przyrody. To niewiele więcej niż w 2021 r., w którym zanotowano najmniejszą – wynoszącą jedynie 980 ha – powierzchnię nowo wyznaczonych obiektów ochrony przyrody leśnej od czasu uruchomienia w Szwecji w 1993 r. programów ochrony siedlisk i kontraktowej ochrony przyrody. Dla porównania: w rekordowych latach 2002–05 Agencja Leśna wyznaczała rocznie 5–6 tys. ha nowych obiektów ochrony przyrody leśnej.

Pod koniec 2022 r. było w Szwecji wyznaczonych w sumie 8,8 tys. obiektów ochrony siedlisk i 5,5 tys. obiektów kontraktowej ochrony przyrody, które łącznie obejmowały odpowiednio 32,9 tys. i 35,8 tys. ha lasów produktywnych. Przedmiotem ochrony siedlisk są głównie lasy prastare (68% powierzchni), a przedmiotem ochrony kontraktowej – płaty lasów iglastych zbliżonych do naturalnych (45%). Przecięta powierzchnia obiektów ochrony siedlisk i obiektów ochrony kontraktowej wy- nosiła w 2022 r. odpowiednio 7,3 i 8,2 ha. Za ochronę siedlisk państwo wypłaciło właścicielom lasów przeciętnie 179 tys. koron szwedzkich rekompensaty na 1 ha, a za kontraktową ochronę przyrody – 34 tys. koron na 1 ha.

W szwedzkim programie ochrony przyrody leśnej ochroną siedlisk są obejmowane niewielkie obszary o dużym znaczeniu dla flory i fauny. W tym przypadku rekompensata za ograniczenie użytkowania lasu stanowi równowartość 125% spadku wartości rynkowej gruntu. Natomiast rekompensata za ochronę kontraktową zależy od okresu obowiązywania umowy, który może wynosić od jednego do pięćdziesięciu lat. W przypadku 50-letniej umowy właściciel gruntu otrzymuje rekompensatę w wysokości równej 60% wartości obszaru.

Obiekty ochrony siedlisk i obiekty kontraktowej ochrony przyrody mogą być wyznaczane także przez inne organy rządowe i samorządy, toteż powyższa statystyka nie daje pełnego obrazu stanu realizacji szwedzkiego programu ochrony przyrody leśnej. Oczywiście istnieją w Szwecji także inne rodzaje formalnie chronionych obszarów leśnych (rezerwaty przyrody itd.).

Źródło: www.skogsstyrelsen.se

Opr. A.S.

Z zagranicy 8/2023

Stany Zjednoczone  – Przywrócenie ochrony lasu deszczowego Tongass Saksonia, Niemcy  – Płoną auta państwowych leśników Szwajcaria  – Grzyb porażający męskie kwiaty świerkowe

Stany Zjednoczone

Przywrócenie ochrony lasu deszczowego Tongass

W 2020 r. były amerykański prezydent Donald Trump zniósł ochronę więcej niż połowy federalnego kompleksu leśnego Tongass – największego w Północnej Ameryce lasu deszczowego strefy umiarkowanej, mającego charakter pierwotny – udostępniając go na potrzeby pozyskania drewna i budowy dróg. Miejscowe plemiona indiańskie, dla których las Tongass stanowi podstawę egzystencji jako specyficznych społeczności zajmujących się połowami łososi i polowaniem na jeleniowate, wystąpiły przeciwko tej decyzji i wspólnie z organizacjami ekologicznymi walczyły o przywrócenie ochrony. Przełom stycznia i lutego 2023 r. przyniósł mieszkańcom lasu Tongass zwycięstwo: administracja obecnego prezydenta Joe Bidena ogłosiła, że ponownie zakaże tam pozyskiwania drewna i budowy dróg.

Decyzja władz zamyka rozdział wieloletniego konfliktu między alaskańskimi urzędnikami z nadania partii republikańskiej, którzy argumentowali, że ochrona spowolniała rozwój gospodarczy, a działaczami na rzecz ochrony przyrody, społecznościami tubylczymi i innymi grupami, które uważają, że las deszczowy Tongass ma kluczowe znaczenie dla ochrony środowiska, zachowania różnorodności biologicznej i łagodzenia zmiany klimatu.

Las Tongass zajmuje pow. 68 tys. km2. Obiektem tym, tak jak pozostałymi amerykańskimi lasami federalnymi, zarządza Służba Leśna Stanów Zjednoczonych (USFS), która jest agencją Departamentu Rolnictwa Stanów Zjednoczonych. W lesie Tongass dominują takie gatunki drzew, jak żywotnik olbrzymi, świerk sitkajski i choina zachodnia. Współkształtują one siedliska życia przeszło 400 gatunków zwierząt. W obrębie kompleksu znajduje się 19 chronionych prawem obszarów dzikiej przyrody o łącznej powierzchni 23,3 tys. km2.

Ochrona lasu Tongass ma także newralgiczne znaczenie dla przetwórstwa ryb, które bazuje na połowach łososia (ok. 40% łososi pływających u Wybrzeża Zachodniego składa ikrę w rzekach właśnie tego obszaru leśnego), i dla turystki – dwóch gałęzi gospodarki przynoszących duże dochody całemu regionowi.

Źródło: www.bbc.com


Saksonia, Niemcy

Płoną auta państwowych leśników

W połowie lutego 2023 r. w Lipsku spłonęło kilka samochodów służbowych należących do Gospodarstwa Państwowego „Lasy Saksonii”, które zarządza lasami państwowymi oraz opiekuje się lasami niepaństwowymi tego graniczącego z Polską landu. Rozmiar strat oceniono na 100 tys. euro. W liście, który dotarł do opinii publicznej, do podpalenia aut przyznali się niemieccy autonomiści – reprezentanci jednego z nurtów radykalnej lewicy, ściśle współpracującego z ruchami ekologicznymi i obrońcami zwierząt.

Jak poinformowała stacja telewizyjna „mdr.de”, prokuratura w Lipsku i policja kryminalna landu badały autentyczność listu. Jego autorzy nawiązali do protestów przeciwko wykarczowaniu kompleksu leśnego Heidebogen pod Dreznem. Gospodarstwo Państwowe „Lasy Saksonii” zostało przedstawione przez autonomistów jako główny podmiot odpowiedzialny za karczunek. Na terenie dawnego lasu ma powstać kopalnia żwiru. Ekolodzy, nie chcąc do tego dopuścić, okupowali las Heidebogen przez półtora roku. Ostatecznie ich obóz został zlikwidowany siłą w połowie lutego. W odwecie autonomiści postanowili zaatakować Lasy Saksonii. „W ten sposób wnosimy swój wkład w światową walkę przeciwko dziełu niszczenia” – można przeczytać w ich liście.

Gospodarstwo Państwowe „Lasy Saksonii” sprawuje zarząd nad 205 tys. ha lasów państwowych oraz opiekuje się 295 tys. ha lasów prywatnych i samorządowych. Składa się z 12 regionalnych gospodarstw leśnych, w których skupionych jest 191 leśnictw (118 leśnictw lasów państwowych i 73 odrębne leśnictwa ds. lasów niepaństwowych). Zatrudnia ok. 1,4 tys. pracowników, w tym 460 wykwalifikowanych robotników leśnych. Pozyskuje rocznie w lasach państwowych 1,4 mln m3 drewna przy przyroście rocznym rzędu 2,8 mln m3.

Gospodarstwo Państwowe „Lasy Saksonii” zostało przedstawiane przez autonomistów jako

główny podmiot odpowiedzialny za karczunek lasu w kompleksie Heidebogen pod Dreznem

(na zdjęciu protest grupy ekologów stłumiony przez niemiecką policję)

Fot. www.flickr.com

Źródło: www.pirsch.de


Szwajcaria

Grzyb porażający męskie kwiaty świerkowe

W 2018 r. naukowcy szwajcarskiego Federalnego Instytutu Badań nad Lasem, Śniegiem i Krajobrazem (WSL) odkryli grzyba porażającego wyłącznie męskie kwiatostany świerka. Nazwali go Microstrobilinia castrans i opisali w piśmie „Mycological Progress”. Należący do workowców patogen rozkłada tkankę męskich kwiatów świerka i w ten sposób dostaje się do pyłku, którym się żywi.

Dotychczas stwierdzono występowanie grzyba Microstrobilinia castrans w 130 różnych miejscach zarówno na obszarach zurbanizowanych (na świerkach himalajskim i serbskim), jak i w lasach górskich w paśmie Jura i w Alpach (na świerku pospolitym). Szwajcarscy naukowcy mają różne zdania na temat pochodzenia patogena. Podczas gdy jedni zakładają, że do tej pory go po prostu przeoczono, drudzy podejrzewają, że został zawleczony ze sprowadzanymi gatunkami drzew parkowych. Ci ostatni argumentują, że w ciągu ostatnich 200 lat w Europie tak intensywnie poszukiwano grzybów, że całkiem spory workowiec raczej nie pozostałby niezauważony.

Szwajcarskie służby ochrony lasu monitorują drzewa leśne pod kątem występowania nowego patogena grzybowego. Nie wiadomo bowiem, czy nie spowoduje on nagle poważnych problemów, jeśli zacznie się intensywniej rozprzestrzeniać wskutek globalnego ocieplenia. Obecnie grzyb Microstrobilinia castrans nie zdaje się stanowić większego zagrożenia dla świerków, ponieważ poraża niewiele kwiatostanów na jednym drzewie.

Grzyb Microstrobilinia castrans na kwiatostanach

świerka serbskiego

Fot. www.de.wikipedia.org

Źródło: www.forstpraxis.de

Opr. A.S.

Z zagranicy 7/2023

Słowacja – Zapowiedź utworzenia nowego parku narodowego Czechy – Lasy państwowe normalizują pozyskanie Austria – Tutaj leśny kryzys klimatyczny znów się nasila

Słowacja

Zapowiedź utworzenia nowego parku narodowego

Słowacki minister środowiska Ján Budaj ogłosił na konferencji prasowej 24 stycznia 2023 r. zamiar utworzenia w południowo-zachodniej części Słowacji Parku Naro­dowego „Podunajsko” o powierzchni 18 tys. ha z udziałem strefy pozostawionej do swobodnego rozwoju sięgającym 50%.

Minister Budaj wyraził przekonanie, że podział parku na strefy uda się uzgodnić w ciągu dwóch lat. Współpraca i porozu­mienie z niepaństwowymi właścicielami gruntów są, jak zapewnił, bardzo ważne dla resortu środowiska. W strefie ochrony ścisłej miałyby się jednak znaleźć przede wszystkim grunty państwowe, które stanowią przeszło połowę obszaru projektowanego parku naro­dowego. Ján Budaj zaznaczył, że samo Mini­sterstwo Środowiska nie ma wystarczających możliwości wykupu gruntów, ale wskazał na Słowacki Fundusz Nieruchomości Grunto­wych jako źródło środków, które można by przeznaczyć na wymianę działek.

Według słowackiego posła Jaromíra Šíbla istnieje również międzynarodowy powód ogłoszenia zamiaru utworzenia nowego par­ku narodowego. – Mamy rozbudowany systemNatura 2000, ale te obszary nie mają wystarcza­jącej ochrony na poziomie krajowym. Jeśli jej nie zapewnimy, grożą nam – tak jak w innych przy­padkach – sankcje ze strony Komisji Europejskiej – wyjaśnia Jaromír Šíbl i dodaje, że Austria, Węgry i Czechy już dawno odrobiły swoją „pracę domową” w tym zakresie.

Źródło: www.lesmedium.sk


Czechy

Lasy państwowe normalizują pozyskanie

W związku z ustępowaniem klęski kornika Lasy Republiki Czeskiej (LČR), zarządzają­ce czeskimi lasami państwowymi, zmniejszy­ły w latach 2021–22 pozyskanie drewna o 1⁄5: z 11,4 mln do 9,2 mln m3. W bieżącym, 2023 r., planują pozyskać 9,1 mln m3. Rekordowy roz­miar użytkowania, wynoszący 14,4 mln m3 drewna, LČR zanotowały w 2020 roku. – Pozytywna tendencja lat 2021–22 utrzymu­je się, stopniowo wracamy do normalnej gospo­darki. Regionem, w którym występują największe problemy, są północne Czechy, a konkretnie kraj ustecki. Jednak nawet tam zmniejszyła się miąż­szość drewna, które musiało zostać wyrobione z po­wodu zasiedlenia przez kornika – mówi Eva Jouklová, rzeczniczka prasowa LČR, komen­tując sytuację w zakresie klęski kornika, któ­ra z pełnym impetem uderzyła w czeskie lasy w 2018 roku.

Pozyskanie drewna kornikowego w LČR spadło w latach 2021–22 r. o 47% (z 5,6 mln do 2,95 mln m3). Najwyższy poziom osiąg-nęło ono w 2019 r. (9,7 mln m3). W latach po­przedzających wystąpienie klęski kornika cał­kowite pozyskanie drewna w LČR wynosiło ok. 8 mln m3.

LČR mają w swojej pieczy blisko 1,2 mln ha lasów, czyli 1⁄6 powierzchni Czech i mniej więcej połowę wszystkich czeskich lasów. Za­trudniają ok. 3,6 tys. osób, w tym 2,6 tys. pra­cowników na stanowiskach nierobotniczych. W pierwszych trzech kwartałach 2022 r. LČR zanotowały zysk brutto w wysokości 7,39 mld koron (ok. 1,48 mld zł).

Źródło: www.silvarium.cz

Fot. www.silvarium.cz


Austria

Tutaj leśny kryzys klimatyczny znów się nasila

O ile w 2021 r. kryzys klimatyczny w austriac­kich lasach nieco stracił na sile, o tyle w 2022 r. ponownie się spotęgował. Tak wynika z naj­nowszego raportu o stanie lasów państwo­wych, przedstawionego przez zarządzające nimi Austriackie Lasy Związkowe (ÖBf).

Poprzedni rok upłynął bowiem w ÖBf pod znakiem ekstremów pogodowych i kornika. Zarówno na nizinach, jak i w górach 2022 r. był jednym z najcieplejszych lat, a w niektó­rych okolicach nawet najcieplejszym rokiem w 256-letniej historii regularnych pomiarów. – Upały i przedłużająca się susza w okresie wegetacji wpływają na las, osłabiając zdolność drzew do obrony przed atakami szkodników leśnych, takich jak kor­nik – wyjaśnia Andreas Gruber, prezes zarzą­du ÖBf, odpowiedzialny za działy gospodarki leśnej i ochrony przyrody. W Austrii liczba dni z temperaturą powyżej 30 stopni w cią­gu roku podwoiła się lub potroiła w ostatnich dziesięcioleciach. – W 2022 r. wyrobiliśmy ok. 940 tys. m3 drewna poklęskowego, co stanowiło ok. 50% całkowitego rozmiaru pozyskania (w roku 2021 było to 59%) – informuje prezes Gruber.

Główną przyczyną bardzo dużego udziału drewna poklęskowego w pozyskaniu jest nie­wygasająca klęska kornika. Zmiana klimatu spowodowała rozprzestrzenienie się najwięk­szego w Austrii szkodnika leśnego aż do gór­nej granicy lasu – do wysokości 2 tys. m n.p.m. W 2022 r. ÖBf przeznaczyły ok. 4,6 mln euro na samą tylko ochronę lasu przed kornikiem. Całkowity wolumen szkód w lasach ÖBf w 2022 r. sięgnął 28 mln euro. Jednak rynek bez kłopotów wchłaniał drewno poklęskowe, tak że zapasy surowca drzewnego na skład­nicach ÖBf utrzymywały się na stabilnym, umiarkowanym poziomie przez cały rok.

ÖBf mają w swojej pieczy 0,51 mln ha lasów należących do Republiki Austrii, czyli 15% wszystkich lasów tego państwa. Zatrudniają ok. 960 pracowników, w tym 620 osób na stanowiskach nierobotniczych. Rocznie pozyskują ok. 1,8 mln m3 drewna przy przyro­ście rzędu 3,3 mln m3.

Źródło: www.bundesforste.at

Fot. www.bundesforste.at

Opr. A.S.

Z zagranicy 6/2023

Nowa Szkocja, Kanada – Funkcyjny rozdział lasów publicznych Szwecja – Redukcja pozyskania drewna w lasach państwowych Niemcy – Orzeczenie sądu ws. mygieł jako źródła zagrożenia

Nowa Szkocja, Kanada

Funkcyjny rozdział lasów publicznych

Rząd kanadyjskiej prowincji Nowa Szkocja, położonej na wybrzeżu atlantyckim, wdraża do praktyki zagospodarowania lasów publicznych tzw. „triadowy model ekologicznej gospodarki leśnej”. Jego istotą jest rozdział lasów pod względem funkcji wyznaczonych im jako priorytetowe. Władze prowincji wyodrębniły w lasach będących jej własnością trzy rozdzielne strefy funkcyjne: strefę chronioną (obecnie ok. 35% wszystkich lasów publicznych), strefę wysokoprodukcyjnej gospodarki leśnej (ok. 10%) i strefę mieszaną (ok. 55%).

Strefa chroniona obejmuje prastare lasy, istniejące i planowane parki prowincjonalne, istniejące i planowane obszary chronione na mocy prawa oraz obszary chronione na podstawie postanowień o charakterze umownym. Powierzchnia tej strefy może się w przyszłości zwiększyć, ale nie zmniejszyć.

Strefa wysokoprodukcyjnej gospodarki leśnej przeznaczona jest do plantacyjnej uprawy drzew leśnych, głównie świerka. Obejmuje powierzchnie znajdujące się stosunkowo blisko ośrodków przemysłu tartacznego z wykluczeniem terenów położonych w sąsiedztwie: parków prowincjonalnych i obszarów chronionych, prastarych lasów, siedlisk podatnych na destrukcję, szczególnie cennych lasów liściastych i sosnowych, stref specjalnego zarządzania populacjami dzikich zwierząt, stref buforowych wzdłuż cieków oraz obiektów o dużym znaczeniu kulturowym dla rdzennych mieszkańców. W tej strefie dopuszczalna jest rębnia zupełna.

W strefie mieszanej skupione są lasy, w których obowiązują formy gospodarki leśnej o niskim poziomie intensywności. Priorytetowe znaczenie ma przy tym ochrona bioróżnorodności.

O ile w całej Kanadzie udział lasów publicznych (będących własnością federacji, prowincji, terytoriów lub samorządów) przekracza 90%, o tyle w Nowej Szkocji wynosi on ok. 35%. Podstawą zagospodarowania lasów publicznych są koncesje udzielane przez odpowiednie władze. Zasadniczo koncesje obejmują nie tylko zezwolenie na użytkowanie zasobów drzewnych, lecz również zobowiązanie koncesjonariuszy do zapewnienia zrównoważonego rozwoju lasów (odnowienie i hodowla lasu). Stosowane są głównie dwa rodzaje koncesji: powierzchniowe i miąższościowe. Koncesje długoterminowe udzielane są na 20–25 lat, krótkoterminowe – na okres od 1 do 5 lat. Wśród największych koncesjonariuszy dominują koncerny drzewne. Zdecydowana większość prac w lasach publicznych jest wykonywana przez przedsiębiorców leśnych, którzy współpracują jako podwykonawcy z koncesjonariuszami.

Źródło: www.woodbusiness.ca


Szwecja

Redukcja pozyskania drewna w lasach państwowych

Szwedzkie państwowe gospodarstwo leśne Sveaskog, pod którego zarządem znajduje się 14% powierzchni leśnej Szwecji, zapowiedziało latem 2022 r. obniżenie etatu cięć w swoich lasach o blisko 20% w przeciągu najbliższych pięciu lat. Wypełnianie swojego zobowiązania Sveaskog rozpoczął od redukcji pozyskania drewna na terenach północnych. Zadecydowały o tym wymogi certyfikacji FSC, której podlega Sveaskog. Jej szwedzki standard przewiduje bowiem uwzględnianie w gospodarce leśnej potrzeb chowu reniferów, którym zajmują się Samowie, rdzenni mieszkańcy Północy.

Dwustronny proces planowania użytkowania lasu na obszarach objętych chowem reniferów nie doprowadził jednak do porozumienia między państwowymi leśnikami a Samami. W związku z tym Sveaskog samodzielnie zadecydował, że zmniejszy rozmiar cięć rębnych na tych obszarach o 45%.
Będzie to miało z pewnością poważne skutki dla lokalnej gospodarki, ponieważ Sveaskog jest największą w tym regionie firmą branży leśnej. Najwyższy poziom redukcji pozyskania ma przypaść na 2023 rok.

Źródło: www.sveaskog.se; www.forestry.com


Niemcy

Orzeczenie sądu ws. mygieł jako źródła zagrożenia

W dwóch orzeczeniach Wyższego Sądu Krajowego w mieście Zweibrücken w Nadrenii-Palatynacie, wydanych 29 sierpnia i 8 września 2022 r., niemieccy sędziowie uznali mygły za źródło zagrożenia niebędącego wprawdzie typowo leśnym (w przypadku tego typu zagrożeń roszczenia odszkodowawcze w Niemczech nie przysługują), ponieważ jako twory sztuczne nie należą one do naturalnych elementów lasu, ale jednocześnie stwierdzili, że wystarczy, żeby właściciel lasu zabezpieczył dłużyce i kłody przed stoczeniem się lub zsunięciem z przyczyn naturalnych (np. wskutek działania wiatru lub wody). Właściciel lasu w Niemczech nie jest zaś zobowiązany do zabezpieczenia mygły przed zagrożeniami związanymi z działaniem człowieka – np. z jego wspinaniem się na nią. Zdaniem sądu w Zweibrücken osoba odpowiedzialna za bezpieczeństwo spacerowiczów poruszających się po lesie może ufać, że będą oni zachowywać się rozważnie i unikać oczywistych zagrożeń. Nie można też wymagać od właściciela lasu, żeby zabezpieczał każdą sztukę drewna długiego z osobna.

Sąd zastrzegł wyjątek w sytuacji, gdy w miejscu składowania drewna występuje wyjątkowo duży potencjał zagrożeniowy, którego osoba odwiedzająca las nie jest w stanie jednoznacznie jako takiego zidentyfikować (co może mieć miejsce szczególnie w przypadku dzieci). W związku z tym specjalne środki bezpieczeństwa należy przedsięwziąć wtedy, gdy mygła znajduje się w pobliżu placów zabaw lub miejsc do grillowania i leśnych przedszkoli czy leśnych schronisk młodzieżowych. W powyższych przypadkach właściciel lasu powinien zadbać o odpowiednie zabezpieczenie mygły – np. poprzez zastosowanie wyraźnego środka zapobiegającego zbliżaniu się do niej.

Fot. www.adobe.stock.com

Źródło: www.forstpraxis.de

Opr. A.S.

Z zagranicy 5/2023

Niemcy – Duże zainteresowanie obszarowymi płatnościami ekosystemowymi Świat – Kompensacja emisji przez ochronę lasów deszczowych fikcją? Stany Zjednoczone – Masowe zamieranie jodeł na północnym zachodzie Czechy – Zagospodarowanie łowisk w lasach państwowych

Niemcy

Duże zainteresowanie obszarowymi płatnościami ekosystemowymi

Jak informuje niemiecki rząd federalny, jego program subwencyjny pn. „Wynagradzanie świadczeń ekosystemowych lasu i zarządzania nim w sposób dostosowany do klimatu”, oparty na płatnościach obszarowych, funkcjonujący od października 2022 r., spotyka się z dobrym przyjęciem wśród prywatnych i samorządowych właścicieli lasów. W ciągu pierwszych dwóch miesięcy od wystartowania tego programu złożyli oni blisko 7 tys. wniosków dotyczących 850 tys. ha powierzchni leśnej.

Związek Niemieckich Stowarzyszeń Właścicieli Lasów (AGDW) ocenia bardzo pozytywnie odzew na proklimatyczny program subwencyjny, podkreślając, że obszar objęty złożonymi dotychczas wnioskami stanowi już przeszło 10% powierzchni niemieckich lasów prywatnych i samorządowych, która łącznie wynosi 7,6 mln ha. – Wielu właścicieli lasów wykorzystało szansę, i to pomimo że złożenie wniosku nie jest bynajmniej proste – mówi prof. Andreas Bitter, przewodniczący AGDW.

Niemal 4,9 tys. wniosków złożyli właściciele lasów o powierzchni mniejszej niż 100 ha. Przy tym blisko 60% tych właścicieli zgłosiło gotowość dobrowolnego zobowiązania się do wyłączenia 5% swojej powierzchni leśnej z użytkowania i w związku z tym wystąpiło o odpowiednią płatność dodatkową. To nie spodobało się przedstawicielom przemysłu drzewnego. – Nawet jeśli przyjąć najkorzystniejszy scenariusz, wyłączona z użytkowania powierzchnia lasów sięgnie 30 tys. ha. To o dobre 20% więcej od powierzchni Parku Narodowego „Las Bawarski”, największego, składającego się w przeważającej części z lasów parku narodowego w Niemczech – zaznacza Lukas Freise, dyrektor Stowarzyszenia Użytkowników Surowca Drzewnego (AGR).

Na proklimatyczny program subwencyjny rząd federalny przeznaczył łącznie 900 mln euro w preliminarzu budżetowym na okres do 2026 roku. Właściciele i zarządcy lasów prywatnych i samorządowych mogą maksymalnie otrzymywać 100 euro/ha rocznie. Subwencjonowane lasy muszą być certyfikowane według standardów PEFC lub FSC i dodatkowo spełniać szereg warunków wykraczających poza te standardy.

Źródło: www.forstpraxis.de


Świat

Kompensacja emisji przez ochronę lasów deszczowych fikcją?

Dziewięciomiesięczne analizy przeprowadzone przez gazety „Guardian” i „Die Zeit” oraz zajmującą się dziennikarstwem śledczym organizację niezarobkową SourceMaterial wykazały, że przeszło 90% kompensacyjnych jednostek CO2, generowanych w wyniku realizacji projektów ochrony lasów deszczowych i certyfikowanych przez największy system certyfikacji środowiskowej (Verra), jest bezwartościowe. Nie ma bowiem pokrycia w rzeczywistych efektach w zakresie redukcji emisji CO2. Jednostki systemu Verra są nabywane przez wielkie korporacje, takie jak np. firmy Disney, Shell czy Gucci, starające się osiągnąć neutralność węglową. To oznacza, że znaczna część kompensacji emisji gazów cieplarnianych może być fikcją i nie służy ochronie klimatu.

System Verra, którego siedziba znajduje się w Waszyngtonie, jest administratorem szeregu czołowych światowych standardów certyfikacji środowiskowej, odnoszących się do działań na rzecz klimatu i zrównoważonego rozwoju, w tym standardu węglowego VCS. W ramach tego standardu zostało wydanych ponad miliard jednostek CO2. Standard VCS obejmuje trzy czwarte wszystkich dobrowolnych jednostek kompensacji emisji. Jego program ochrony lasów deszczowych, uruchomiony przed porozumieniem paryskim w celu pozyskiwania środków na ochronę ekosystemów, stanowi 40% zatwierdzonych jednostek. Przedstawiciele systemu Verra twierdzą, że wnioski wyciągnięte z dziennikarskich analiz śledczych są błędne i kwestionują ich metodologię.

Źródło: www.theguardian.com


Stany Zjednoczone

Masowe zamieranie jodeł na północnym zachodzie

W 2022 r. w północnozachodnich stanach Oregon i Waszyngton obserwowano nienotowany wcześniej rozmiar zamierania jodeł, dwukrotnie większy niż jeszcze w 2021 roku. Przyczyną nasilenia tej klęski jest kombinacja takich czynników, jak susza, gradacje szkodników owadzich i choroby grzybowe. Do tego w 2022 r. doszła tzw. „kopuła żaru” – zjawisko polegające na tym, że niekorzystny układ ciśnień zatrzymuje i przypiera do ziemi gorące powietrze. Zamierają drzewa nie tylko z rodzaju jodła, lecz także daglezje. W samym Oregonie zamieranie jodeł występuje na powierzchni przeszło 4 tys. km2. W niektórych okolicach zamarło 50 i więcej procent jodeł.

Teraz leśnicy na zachodnim wybrzeżu Stanów Zjednoczonych, i tak już wyjątkowo dotkliwie nękanym pożarami lasów, obawiają się ogromnego wzrostu ryzyka pożarowego w Oregonie i Waszyngtonie. Martwe jodły zachowują bowiem nawet przez dwa lata igliwie i drobne gałęzie i tym samym dostarczają materiału palnego, będącego czynnikiem stwarzającym warunki do katastrofalnych pożarów koron.

Fot. www.fs.usda.gov

Źródło: www.forstpraxis.de


Czechy

Zagospodarowanie łowisk w lasach państwowych

Lasy Republiki Czeskiej (LČR), zarządzające czeskimi lasami państwowymi, wprowadzają nowy model zagospodarowania obwodów łowieckich, położonych w granicach swojego zasięgu terytorialnego. Model ten zakłada, że ¼ łowisk będzie objęta gospodarką łowiecką prowadzoną przez LČR we własnym zakresie, a reszta – wydzierżawiana zwycięzcom przetargów.

– Dla nas kluczowe znaczenie ma stan lasu. Oceniliśmy go na podstawie wielu kryteriów, takich jak: rozmiar szkód wyrządzanych przez zwierzynę w danym łowisku w określonym czasie, zakres środków, które w tym łowisku firma inwestuje w ochronę lasu przed zwierzyną i pielęgnację upraw, stopień realizacji planu łowieckiego, udział gatunków drzew odnawiających się w sposób naturalny w składzie drzewostanu oraz inne czynniki, w tym wskaźniki monitorowane i analizowane przez Instytut Gospodarki Leśnej. Wyrażona w punktach ocena stanowiła dla nas podstawę do podjęcia decyzji o tym, czy w danym łowisku będziemy gospodarować we własnym zakresie, czy rozpiszemy nowy przetarg na dzierżawę tego łowiska – informuje Dalibor Šafařík, dyrektor generalny LČR.

W zasięgu terytorialnym LČR znajduje się 975 obwodów łowieckich. Dotychczas zdecydowana większość łowisk była wydzierżawiana. Dwie trzecie umów dzierżawy wygasa jednak w 2023 r., reszta – w przyszłym. Dzierżawcą łowiska w lasach LČR może być czeska osoba fizyczna posiadająca ważną krajową kartę łowiecką, spółka myśliwych zawiązana w celu dzierżawy łowiska lub czeska osoba prawna, która zagospodarowuje grunty rolne lub leśne położone w granicach łowiska i w której zakres działalności wchodzi gospodarka łowiecka.

LČR sprawują zarząd nad blisko 1,2 mln ha lasów, czyli nad 1/6 powierzchni Czech i mniej więcej połową wszystkich czeskich lasów. Zatrudniają ok. 3,6 tys. osób, w tym 2,6 tys. pracowników na stanowiskach nierobotniczych.

Fot. www.stock.adobe.com

Źródło: www.silvarium.cz

Opr. A.S.

Z zagranicy 4/2023

Europa – Nowa międzynarodowa organizacja kobiet lasu Niemcy – Leśny Fundusz Klimatyczny nieefektywny Czechy – Adaptacja lasów państwowych do zmiany klimatu

Europa

Nowa międzynarodowa organizacja kobiet lasu

Na międzynarodowej konferencji kobiet lasu, która odbyła się 17 listopada w Słowenii, sześć europejskich leśnych stowarzyszeń kobiecych ogłosiło połączenie swoich sił i utworzenie międzynarodowej organizacji parasolowej Woman in Forestry International (WoFo). Jej celem jest rozwój sieci współpracy kobiet związanych z branżą leśno-drzewną i stymulowanie ich angażowania się w kształtowanie polityki leśnej.

Finansowany przez Unię projekt Fem4Forest stworzył warunki do pierwszego zebrania się sześcioosobowego zarządu WoFo. Jego członkiniami są: Dagmar Karisch-Gierer (przewodnicząca, Austria), Izabela Pigan (wiceprzewodnicząca, Polska; na zdjęciu z polską flagą), Ragnhildur Freysteinsdóttir (Islandia), Maren Ammer (Niemcy), Nike Krajnc (Słowenia) i Łesia Łojko (Ukraina). Siedziba organizacji znajduje się obecnie miejscowości Sankt Barbara w Austrii.

W branży leśno-drzewnej kobiety nadal znajdują się w niekorzystnej sytuacji, toteż ważne jest wsparcie projektów, które je promują. – Chodzi zarówno o dzielenie się wiedzą i doświadczeniem oraz wzajemne wspieranie się, jak również o wzorce do naśladowania i widoczność kobiet w leśnictwie i drzewnictwie – wyjaśnia
Dagmar Karisch-Gierer.

Realizacja projektu Fem4Forest umożliwiła zebranie danych o obecnej pozycji kobiet w branży oraz uwidocznienie ich sytuacji zawodowej i problemów. Wykorzystując te informacje, leśne stowarzyszenia kobiece angażują się w wielorakie działania regionalne i międzynarodowe, organizują szkolenia w zakresie komunikacji i zarządzania oraz aranżują programy mentorskie na rzecz kobiet.

Więcej o projekcie w wywiadzie z Izabelą Pigan w numerze 23/2022 „Lasu Polskiego”.

Źródło: www.forstpraxis.de


Niemcy

Leśny Fundusz Klimatyczny nieefektywny

Federacja niemiecka wydatkowała w ciągu dziewięciu lat ze środków Leśnego Funduszu Klimatycznego blisko 88 mln euro na projekty, które niemal wcale nie przyczyniły się do poprawy stanu lasów i do zwiększenia ochrony klimatu. Było to wynikiem braku kwantyfikacji celów i błędnego ustalenia priorytetów. Taki wniosek sformułował Federalny Trybunał Obrachunkowy (BRH), niemiecki odpowiednik naszej Najwyższej Izby Kontroli.

Leśny Fundusz Klimatyczny jest częścią federalnego funduszu celowego Energia i Klimat. Za administrowanie Leśnym Funduszem Klimatycznym są wspólnie odpowiedzialne dwa resorty niemieckiej federacji: Federalne Ministerstwo Wyżywienia i Rolnictwa (BMEL) i Federalne Ministerstwo Środowiska, Ochrony Przyrody, Bezpieczeństwa Jądrowego i Ochrony Konsumentów (BMUV). Rodzaj i zakres subsydiowania projektów regulują wytyczne z pięcioma priorytetami finansowania.

Trzy z pięciu priorytetów mają na celu bezpośrednie wspieranie takich działań, jak: (1) adaptacja lasów do zmiany klimatu, (2) magazynowanie CO2w produktach drzewnych i redukowanie emisji oraz (3) zabezpieczanie i zwiększanie pochłaniania CO2. Pozostałe dwa priorytety pełnią funkcję pomocniczą. Dotyczą one (4) informacji i komunikacji oraz (5) badań i monitoringu.

Jak dotąd aż 84% środków subwencyjnych zostało wydatkowane na projekty z obszaru priorytetów pomocniczych (4–5). Przy tym ministerstwa nie sformułowały żadnych skwantyfikowanych celów operacyjnych w odniesieniu do Leśnego Funduszu Klimatycznego i do priorytetów finansowania. Nie dokonały też oceny funkcjonowania programu subwencjonowania. Trybunał uważa, że pilne jest udzielenie większego wsparcia tym projektom, które bezpośrednio służą adaptacji lasów do zmiany klimatu, i ograniczenie subsydiowania projektów z obszaru priorytetów czysto pomocniczych.

Trybunał zwrócił też uwagę na uchybienia w zarządzaniu projektami. Czas rozpatrywania wniosku o wsparcie, liczony od momentu otrzymania zarysu projektu do jego zatwierdzenia, wynosił często ponad rok.

Ministerstwa przyznały się do uchybień proceduralnych, ale nie podzieliły krytyki Trybunału w jej części mówiącej o nieefektywności wydatkowania środków. W związku z tym zleciły ocenę efektywności wykorzystania środków funduszowych firmie zewnętrznej. Jednak zgodnie z zaleceniem Trybunału ministerstwa mają niezwłocznie zwiększyć finansowanie projektów z obszaru priorytetów podstawowych (1–3), nie czekając na wyniki oceny zewnętrznej. Mają również skwantyfikować cele Leśnego Funduszu Klimatycznego i subsydiować tylko te projekty, co do których można udowodnić, że przyczyniają się do adaptacji lasów do zmiany klimatu lub do redukowania emisji czy zwiększania pochłaniania CO2.

Źródło: www.forstpraxis.de


Czechy

Adaptacja lasów państwowych do zmiany klimatu

Lasy Republiki Czeskiej (LČR), które zarządzają czeskimi lasami państwowymi, przygotowują strategię adaptacji swoich lasów do zmiany klimatu na okres sięgający 2030 roku. Założenia strategii staną się też częścią planów urządzenia lasu. Projekt jest współfinansowany z funduszy norweskich.

– Bazujemy na zaleceniach Instytutu Badań nad Zmianami Globalnymi Akademii Nauk Republiki Czeskiej i Instytutu Badań nad Ekosystemami Leśnymi, na ich analizach danych statystycznych dotyczących rozwoju warunków klimatycznych, zwłaszcza długoterminowych zmian średniej temperatury powietrza i stosunków wodnych oraz na propozycjach efektywnych działań adaptacyjnych. Chodzi tu o uwzględnienie zwiększonego ryzyka suszy i stresu drzewostanów rosnących na określonych siedliskach – mówi Dalibor Šafařík, dyrektor generalny LČR.

LČR podzieliły zarządzane przez siebie grunty na trzy kategorie w zależności od poziomu zagrożenia siedlisk i pilności działań adaptacyjnych. Działania obejmują hodowlę drzewostanów zróżnicowanych gatunkowo, zróżnicowane zagospodarowanie lasu wykorzystujące procesy naturalne, regulację liczebności zwierzyny pod kątem umożliwienia maksymalnego wykorzystania naturalnego odnowienia lasu i utrzymania w jego składzie wszystkich gatunków drzew właściwych dla danego siedliska, ochronę przyrody leśnej i różnorodności biologicznej oraz przywrócenie właściwych stosunków wodnych.

LČR sprawują zarząd nad blisko 1,2 mln ha lasów, czyli nad 1/6 powierzchni Czech i mniej więcej połową wszystkich czeskich lasów. Zatrudniają ok. 3,6 tys. osób, w tym 2,6 tys. pracowników na stanowiskach nierobotniczych.

Źródło: www.lesmedium.sk

Opr. A.S.

Z zagranicy 3/2023

Litwa – Buk rozprzestrzenia się na północny wschód Czechy – Dalibor Šafařík dyrektorem lasów państwowych Europa – Unijny projekt certyfikacji sekwestrowania CO2  

Litwa

Buk rozprzestrzenia się na północny wschód

W lasach Litwy buk pospolity jest niezwykłym widokiem. Do niedawna naukowcy uważali, że północna granica zasięgu
występowania tego gatunku drzewa kończy się najdalej na południowo-zachodnich krańcach Litwy. Okazuje się jednak, że w miarę ocieplania się klimatu obszar bukowy zajmuje coraz większą część Litwy. Obecnie leśnicy z litewskiego Państwowego Gospodarstwa Leśnego (VMU) zaczęli już nawet zbierać nasiona buka na potrzeby odnawiania lasu w cieplejszych
regionach Litwy.

– Litwa leży na granicy zasięgu występowania buka, toteż wraz z ociepleniem klimatu drzewo to w naturalny sposób trafia do naszego kraju – mówi Marijonas Bernotavičius, kierownik Wydziału Nasiennictwa i Plantacji Leśnych w VMU. Bukiew zebrana ostatniej jesieni trafiła do szkółki leśnej w nadleśnictwie Poniewież, gdzie zostanie przysposobiona do wysiewu. W lasach Litwy buk najlepiej daje sobie radę w zachodniej i północnej części tego kraju. We wschodniej Litwie w mroźne zimy marznie i często zamiera.

Źródło: www.vmu.lt


Czechy

Dalibor Šafařík dyrektorem lasów państwowych

Minister rolnictwa Zdeněk Nekula, któremu podlega gospodarka leśna, wybrał Dalibora Šafaříka na nowego dyrektora generalnego Lasów Republiki Czeskiej (LČR) – przedsiębiorstwa zarządzającego czeskimi lasami państwowymi.

Dalibor Šafařík urodził się w 1973 roku. Jest absolwentem Wydziału Leśnictwa i Technologii Drewna Uniwersytetu Mendla w Brnie. Po studiach pracował na tej uczelni. W latach 2014–20 kierował Krajową Dyrekcją LČR w Brnie, po czym wrócił na uniwersytet, gdzie do czerwca 2022 r. pełnił funkcję kierownika Instytutu Ekonomiki i Polityki Gospodarki Leśnej i Drzewnej. Przed nominacją na stanowisko dyrektora generalnego był dyrektorem ekonomicznym LČR.

Jestem przekonany, że stabilność tkwi w różnorodności. Z taką wizją chcę kierować przedsiębiorstwem państwowym w najbliższych latach. Przy tym nie chodzi tu tylko o różnicowanie składu gatunkowego lasu, lecz także o sposób jego hodowli, w której ważne jest to, aby zapewnić więcej miejsca na odnowienie naturalne. Chcę też położyć większy nacisk na ochronę gleb leśnych, retencję leśną czy zakładanie zadrzewień przeciwwietrznych, które w ostatnich dziesięcioleciach prawie zniknęły z naszego krajobrazu – zapowiedział Dalibor Šafařík. – Chociaż od dawna zajmuję się problematyką ekonomiki leśnictwa, cenię sobie wszystkie metody łagodniejszej, bliskiej przyrody gospodarki, opartej na poszanowaniu procesów zachodzących w przyrodzie – dodał.

W wyborze dyrektora generalnego LČR pomagała ministrowi rolnictwa praska agencja kadrowa Constellation. Proces rekrutacyjno-selekcyjny obejmował, oprócz rozmów kwalifikacyjnych, testy przeprowadzane przez ekspertów z zakresu psychologii menedżerskiej. W skład agencyjnej komisji konkursowej wchodzili przedstawiciele Ministerstwa Rolnictwa, środowiska akademickiego, menedżerowie z doświadczeniem w zarządzaniu dużymi firmami i psychologowie. Do konkursu stanęło 21 kandydatów, z których do etapu końcowego przeszło sześciu. Minister Nekula w rozmowie z dziennikarzami nie zdradził, kto wygrał konkurs. Powiedział jedynie, że wybór został zawężony do sześciu finalistów, a Dalibor Šafařík znalazł się wśród kandydatów rekomendowanych przez komisję konkursową.

Źródło: www.silvarium.cz


Europa

Unijny projekt certyfikacji sekwestrowania CO2

Komisja Europejska przyjęła 30 listopada 2022 r. projekt uruchomienia pierwszego ogólnounijnego dobrowolnego systemu certyfikacji sekwestrowania CO2. Generalnie projekt wywołał pozytywny odzew w sektorze drzewnym i krytykę ze strony organizacji obrońców przyrody.

Projektowany system certyfikacji ma promować innowacyjne technologie sekwestrowania CO2 i zgodne z zasadą zrównoważonego rozwoju rozwiązania służące ochronie klimatu. Zakłada przy tym znaczne poprawienie jakości kwantyfikacji, kontroli i weryfikacji efektów sekwestracji. Poprzez podniesienie poziomu transparentności sekwestracji komisja chce zwiększyć zaufanie podmiotów gospodarczych do realnych działań sekwestracyjnych i zapobiec zjawisku zwanemu „greenwashing” – marketingowemu wykorzystywaniu etykiet przedsięwzięć proekologicznych bez rzeczywistego angażowania się w nie.

Projekt określa przepisy dotyczące niezależnej weryfikacji sekwestracji CO2 i zasady uznawania systemów certyfikacyjnych, mające zapewnić przejrzystość i wiarygodność procesu certyfikacji. W celu zagwarantowania odpowiedniej jakości i porównywalności sekwestracji CO2, Komisja proponuje model weryfikacyjny QU.A.L.ITY, przewidujący dokonywanie oceny działań sekwestracyjnych na podstawie czterech następujących kryteriów:
1. Kwantyfikacja (QUantification): działania związane z sekwestracją CO2 muszą być przedmiotem dokładnych pomiarów i zapewniać wyraźne korzyści dla klimatu. 2. Dodatkowość (Additionality): instrumenty służące sekwestrowaniu CO2 muszą wykraczać poza standardowe praktyki i wymogi prawa. 3. Magazynowanie długotrwałe (Long-term storage): certyfikaty winny być powiązane z czasem magazynowania CO2 w celu zapewnienia trwałości tego procesu. 4. Zrównoważony rozwój (SustainabilITY): działania w zakresie sekwestracji CO2 muszą harmonizować z celami zrównoważonego rozwoju lub przyczyniać się do ich realizacji w takich obszarach, jak adaptacja do zmiany klimatu, gospodarka o obiegu zamkniętym, ochrona zasobów wodnych i morskich oraz ochrona różnorodności biologicznej. Aby osiągnąć cel, jakim jest stanie się do 2050 r. pierwszą na świecie jego częścią neutralną pod względem klimatycznym, UE musi nie tylko ograniczyć emisje gazów cieplarnianych do minimum, lecz również zwiększyć pochłanianie CO2 z atmosfery.

Europejskie Stowarzyszenie Przemysłu Tartacznego (EOS) z zadowoleniem przyjęło inicjatywę legislacyjną KE. Drewno stanowi obecnie zaledwie 3% wszystkich materiałów stosowanych w budownictwie europejskim. W tej sferze wciąż tkwi więc duży potencjał rozwojowy. Projekt KE sprzyja realizacji programu Nowy Europejski Bauhaus poprzez uznanie zdolności drewnopochodnych i energooszczędnych materiałów budowlanych do sekwestracji węgla. Wspomniany program ma na celu urzeczywistnienie założeń Europejskiego Zielonego Ładu w sferze mieszkaniowej.

Organizacje ekologiczne skrytykowały projekt za nieprecyzyjne zdefiniowanie pojęcia „długotrwałe magazynowanie CO2”. Według nich kilkadziesiąt lat użytkowania, które wchodzą w grę w przypadku wielu produktów drzewnych, nie jest wystarczająco długim okresem, aby można było mówić o magazynowaniu trwałym. Z kolei technologie przemysłowe, takie jak wytwarzanie energii z biomasy w kombinacji z wychwytywaniem i składowaniem CO2 (BECCS) czy bezpośrednie jego wychwytywanie z powietrza i składowanie (DACCS), które mogą zapewnić trwałość magazynowania CO2, nie są obecnie opłacalne na dużą skalę i wiążą się z ogromnym ryzykiem społecznym, środowiskowym i gospodarczym oraz z wysokimi kosztami realizacji (duże zużycie energii i zasobów, nakłady na transport i magazynowanie geologiczne).

Źródło: www.forstpraxis.de

Opr. A.S.

 

Z zagranicy 2/2023

Czechy – Historyczny konsensus interesariuszy leśnictwa Finlandia – Zasoby leśne Łotwa – Państwowe lasy członkiem globalnej sieci ECGI

Czechy

Historyczny konsensus interesariuszy leśnictwa

Przedstawiciele właścicieli lasów, leśników, ekologów, naukowców i przemysłu drzewnego w Czechach osiągnęli konsensus w sprawie projektowanej nowelizacji ustawy o lasach. Sygnatariusze porozumienia uzgodnili osiem niezbędnych założeń nowelizacyjnych, które ich zdaniem przyczynią się do zachowania czeskich lasów i zapewnią im stabilność, konkurencyjność i odporność. Interesariusze lasów apelują o uwzględnienie uzgodnionych założeń w rządowym projekcie nowelizacji, zgłoszonym przez Ministerstwo Rolnictwa, któremu u naszych południowych sąsiadów podlega leśnictwo.
Różne grupy czeskich interesariuszy leśnictwa podjęły współpracę w ramach Platformy na rzecz Zmiany Ustawy o Lasach, mając na uwadze konieczność zachowania wszystkich funkcji lasu – produkcyjnych i pozaprodukcyjnych – dla przyszłych pokoleń w sytuacji postępujących zmian klimatu, które pociągają za sobą nieodwracalne skutki. Platforma postuluje m.in. powołanie urzędów leśnych, aby usprawnić państwową opiekę nad lasami i zarazem zracjonalizować wydatkowanie pieniędzy publicznych. Proponowane założenia nowelizacyjne mają na celu także umożliwienie powszechniejszego stosowania metod gospodarki leśnej bliskiej przyrody, ograniczenie biurokracji i zwiększenie uprawnień decyzyjnych właścicieli lasów (zwłaszcza w sferze likwidacji skutków zmiany klimatu). Postulaty Platformy poparły następujące organizacje i instytucje: Stowarzyszenie Właścicieli Lasów Samorządowych, Prywatnych i Kościelnych w Republice Czeskiej (SVOL), Czeski Związek Obrońców Przyrody (ČSOP), Wydział Leśnictwa i Drzewnictwa na Uniwersytecie Mendla w Brnie, Pro Silva Bohemica (stowarzyszenie leśników, właścicieli i przyjaciół lasu, którzy praktykują i promują gospodarkę leśną bliską przyrody), Stowarzyszenie Przedsiębiorców Branży Usług Leśnych i Przerobu Drewna (ALDP), Związek Pracodawców Przemysłu Drzewnego (SZDP), Czeskie Towarzystwo Leśne (ČLS) i Stowarzyszenie Rolnictwa Prywatnego (ASZ).
Wszyscy możemy obserwować skutki zmian klimatu w postaci suszy, klęski korników, pożarów lasów i ogromnych powierzchni pozbawionych drzewostanu. Tylko zmieniając na czas prawo, możemy zatrzymać te nieodwracalne zmiany. Apelujemy zatem do Ministerstwa Rolnictwa o wysłuchanie naszych postulatów i jak najszybsze uwzględnienie ich w nowelizacji. W przeciwnym razie istnieje ryzyko zakłócenia wszystkich funkcji lasu, w tym rekreacyjnych – ostrzega Jiří Svoboda, przewodniczący SVOL, i dodaje: – Aby zachować zróżnicowane lasy i niezbędne zasoby drewna jako zrównoważonego materiału, należy ograniczyć biurokrację i zwiększyć uprawnienia właścicieli, którzy najlepiej znają swoje lasy. Państwo powinno finansowo wspierać łagodne i bliskie przyrody metody odnawiania oraz stymulować innowacyjność w leśnictwie. W szczególności postulujemy reformę nadzoru nad lasami i utworzenie urzędów leśnych, co w rezultacie przyniesie oszczędności w czeskich budżetach publicznych.
Lasy pokrywają przeszło 13 terytorium Republiki Czeskiej, są fundamentem stabilności naszego krajobrazu i niezastąpionym elementem środowiska przyrodniczego z punktu widzenia bioróżnorodności. Bez stabilnych lasów zróżnicowanych gatunkowo nie możemy nawet wygrać walki ze zmianą klimatu. Dlatego ważne jest, abyśmy dysponowali takim prawem, które będzie w wystarczającym stopniu chroniło lasy i zapewniało zarządzanie nimi w sposób poprawiający ich stan – podkreśla Libor Ambrozek, przewodniczący ČSOP.

Źródło: www.forstpraxis.de


Finlandia

Zasoby leśne

Zgodnie z najnowszymi informacjami fińskiego Instytutu Zasobów Naturalnych (Luke) zapas fińskich lasów produktywnych (lasy o przeciętnym przyroście rocznym co najmniej 1 m3/ha) i niskoproduktywnych (0,1–1 m3/ha) wynosi w sumie 2,53 mld m3, a przyrost roczny tychże lasów – 103 mln m3, co w przeliczeniu na 1 ha daje średni przyrost 4,5 m3. W samej kategorii lasów produktywnych średnia zasobność wynosi 122 m3/ha. Podstawą tych danych są wyniki inwentaryzacji fińskich lasów w latach 2019–21.
Lasy (produktywne i niskoproduktywne) oraz leśne nieproduktywne użytki ekologiczne zajmują w Finlandii powierzchnię 26,3 mln ha, co stanowi 86% fińskiej powierzchni lądowej. Lasy produktywne zajmują nieco więcej niż 3⁄4 całkowitej powierzchni leśnej. Lasy niskoproduktywne i leśne nieproduktywne użytki ekologiczne stanowią odpowiednio 10% i 12% fińskiej powierzchni leśnej. Odsetek gruntów związanych z gospodarką leśną wynosi 1%. W lasach dostępnych do użytkowania znajduje się łącznie 89% fińskich zasobów drzewnych.
Największy udział w zapasie fińskich lasów mają sosna (50%) i świerk (30%). Udział gatunków drzew liściastych nie przekracza 20%. Ok. 1⁄3 całkowitej fińskiej powierzchni leśnej zajmują torfowiska. Przeszło połowa torfowisk została w przeszłości zmeliorowana.
W 2021 r. całkowity ubytek zasobów drzewnych (rozmiar pozyskania drewna powiększony o masę pozostałości pozrębowych i drewna martwego) sięgnął 92 mln m3. Zasoby drewna martwego w samych lasach produktywnych wynosiły 6,4 m3/ha. Biomasa żywych drzew w lasach produktywnych i niskoproduktywnych kształtowała się łącznie na poziomie 1,69 mld t.

Źródło: www.luke.fi 


Łotwa

Państwowe lasy członkiem globalnej sieci ECGI

Łotewskie Lasy Państwowe (LVM) uzyskały w listopadzie 2022 r. członkostwo Europejskiego Instytutu Ładu Korporacyjnego (European Corporate Governance Institute, w skr. ECGI). LVM są pierwszą leśną firmą i zarazem pierwszą z największych bałtyckich firm, która dołączyła do tej globalnej sieci. – Cieszymy się, że zostaliśmy członkiem ECGI. Chcemy bowiem uczyć się od innych czołowych europejskich firm i dzielić się z nimi naszymi doświadczeniami w zakresie gospodarowania gruntami i zrównoważonych praktyk gospodarki leśnej – mówi Peters Putnins, prezes zarządu LVM, i dodaje: – Dążymy do jak najlepszych wyników. Jesteśmy przekonani, że do podniesienia poziomu naszej sprawności w sferze ładu korporacyjnego, do realizacji ambicji firmy w zakresie zrównoważonego rozwoju i do kreowania wartości istotnych dla akcjonariuszy i społeczeństwa jest niezbędny dialog naukowy.
ECGI jest międzynarodowym stowarzyszeniem naukowym non-profit, które stanowi forum dialogu między naukowcami, ustawodawcami i praktykami. Koncentruje się na podstawowych kwestiach ładu korporacyjnego i zarządzania, promując najlepsze praktyki wypracowane w tych dziedzinach.
Komentując przyjęcie LVM w poczet członków stowarzyszenia, Elaine McPartlan, dyrektor generalna ECGI, podkreśliła znaczenie współpracy i wiedzy w obecnych czasach: – Witamy LVM w sieci ECGI i cieszymy się z perspektywy dzielenia się pomysłami i wspólnego angażowania w kształtowanie przyszłości. Świat zmienia się szybko, ale pod pewnymi względami nie dość szybko. Dlatego ważne jest, aby naukowy aspekt był brany pod uwagę w poruszaniu się po wyznaczonej przez nas trasie.
LVM działają w formie niegiełdowej spółki akcyjnej. Mają w swojej pieczy 1,39 mln ha lasów, co stanowi blisko połowę wszystkich lasów Łotwy. LVM zatrudniają przeciętnie ok. 1430 pracowników. Pozyskują w ciągu roku 6,8 mln m3 drewna przy przyroście rocznym 12 mln m3.

Źródło: www.lvm.lv

Fot. Fot. www.lvm.lv

Opr. A.S.

Z zagranicy 1/2023

Bawaria, Niemcy – Więcej chronionych lasów nieużytkowanych Niemcy – Warunki obszarowych płatności ekosystemowych

Bawaria, Niemcy

Więcej chronionych lasów nieużytkowanych

W Bawarskich Lasach Państwowych (BaySF) zostały na początku listopada 2022 r. wyznaczone trzy obiekty leśne o łącznej powierzchni 1010 ha jako nowe ogniwa bawarskiej sieci chronionych prawem państwowych lasów wyłączonych z użytkowania, zwanych lasami naturalnymi.

Przez wyznaczanie w całej Bawarii lasów naturalnych powstaje swego rodzaju dywan wielu „małych parków narodowych”, które całkowicie pozostawiamy naturze – jako oazy spokoju i wypoczynku – mówi Markus Söder, premier bawarskiego rządu (na zdjęciu w środku). – Nasze lasy naturalne są ostojami bioróżnorodności. Powinny one w przyszłości rozwijać się w sposób spontaniczny i niezakłócony oraz być otwarte dla wszystkich obywateli jako miejsca wypoczynku. W tych lasach wszyscy możemy podziwiaćnaszą piękną rodzimą przyrodę i doświadczać jej z bliska. W naszych państwowych lasach zawsze gospodarowaliśmy zgodnie z mottem: chronić i użytkować. To optymalne pod względem ekologicznym zarządzanie uzupełniają – jako „wisienka na torcie bioróżnorodności” –lasy naturalne. Pokazują one, jak wiele można osiągnąć dzięki troskliwej pielęgnacji. Są imponującym dowodem na to, jak odpowiedzialnie gospodarowały Bawarskie Lasy Państwowe w ostatnich latach – szczyci się Michaela Kaniber, minister odpowiedzialna za lasy w rządzie Bawarii (na zdjęciu).

Zgodnie ze strategią BaySF ok. 10% powierzchni leśnej gospodarstwa ma być trwale wyłączone z użytkowania i pozostawione do spontanicznego rozwoju. Wszystkie nieużytkowane lasy tworzą nową, zbiorczą kategorię leśnych obiektów chronionych prawem – lasy naturalne. Obejmują one nie tylko większe obszary chronione (rezerwaty i in.), lecz również wyłączenia mające postać sieci licznych ogniw o stosunkowo niedużej powierzchni, rozmieszczonych tak, aby tworzyły pomosty ekologiczne przebiegające przez cały obszar mieszczący się w granicach zasięgu terytorialnego BaySF.

Źródło: www.forstpraxis.de


Niemcy

Warunki obszarowych płatności ekosystemowych

Od października 2022 r. prywatni i samorządowi właściciele lasów w Niemczech mogą występować o subwencje w postaci płatności obszarowych za wypełnianie przez ich lasy świadczeń ekosystemowych. Na nowy program subwencyjny pn. „Wynagradzanie świadczeń ekosystemowych lasu i zarządzania nim w sposób dostosowany do klimatu” niemiecki rząd federalny przeznaczył łącznie 900 mln euro w preliminarzu budżetowym na okres do 2026 roku.

Subwencjonowane mogą być gospodarstwa leśne, których lasy są certyfikowane według standardów PEFC lub FSC i które dodatkowo spełniają szereg warunków wykraczających poza te standardy. Właściciele i zarządcy lasów mogą maksymalnie otrzymywać 100 euro/ha rocznie. Kwota subwencji zależy jednak od wielkości posiadłości leśnej: w przypadku gospodarstw mających więcej niż 500 ha stopniowo maleje wraz ze wzrostem powierzchni. Ponadto stosowane są potrącenia w odniesieniu do powierzchni leśnych objętych już innymi publicznymi programami subwencyjnymi, realizowanymi przez landy.

Obszarowe płatności ekosystemowe, o które właściciele lasów wystąpili w 2022 r., podlegają jeszcze regule de minimis. Oznacza to, że suma całego wsparcia finansowego udzielonego danemu gospodarstwu w ciągu trzech lat jest ograniczona do 200 tys. euro. Niemieckie władze federalne dążą do ustawowej derogacji reguły de minimis począwszy od 2023 roku.

Aby otrzymywać obszarowe płatności ekosystemowe, właściciele lasów muszą spełnić dwanaście warunków podstawowych. Są to: stosowanie odnowienia podokapowego (sztucznego lub naturalnego); priorytetowe traktowanie odnowienia naturalnego; dobór gatunków drzew zgodny z zaleceniami landu (głównie gatunki lokalne); dopuszczanie sukcesji i rozwoju pionierskich gatunków drzew; kreowanie odpowiadającego lokalnym warunkom zróżnicowanego składu gatunkowego drzewostanów, zapewniającego im niezbędną rezyliencję klimatyczną; rezygnacja z rębni zupełnej (cięcia sanitarne dopuszczalne w przypadku klęsk żywiołowych); zwiększenie różnorodności drewna martwego; wyznaczanie/zachowywanie co najmniej pięciu drzew habitatowych (siedliskowych) lub kandydatów na takie drzewa na 1 ha; zakładanie nowych szlaków operacyjnych w odległości nie mniejszej niż 30 m, a w przypadku gleb podatnych na destrukcję – nie mniejszej niż 40 m; rezygnacja z nawożenia i niestosowanie środków ochrony roślin (wyjątek: ochrona stosów i mygieł drewna okrągłego); stosowanie środków służących retencji, rezygnacja z melioracji odwodnieniowych; pozostawienie 5% powierzchni leśnej do naturalnego rozwoju lasu (powierzchnia leśna: >100 ha – obowiązkowo; ≤ 100 ha – dobrowolnie).

Źródło: www.forstpraxis.de

Opr. A.S.

idź do strony: