Korzystanie z pomocy wolontariuszy w jednostkach organizacyjnych Lasów Państwowych stało się znacznie łatwiejsze od 2019 roku. Wówczas Dyrektor Generalny Lasów Państwowych w zarządzeniu nr 31 z dn. 24 czerwca 2019 r. stworzył regulamin wolontariatu i dzięki niemu taka współpraca nie budzi już niczyich wątpliwości. Co jeszcze warto o nim wiedzieć i Wraz z regulaminem ujednolicono też wzór kwestionariusza oraz porozumienia z wolontariuszami, co wielu jednostkom ułatwi pracę. Podstawą prawną rangi ustawowej jest ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie z dn. 24 kwietnia 2003 r., a rangi wewnętrznej – wspomniane zarządzenie. To dzięki tym dokumentom LP mogą realizować wolontariat w swoich jednostkach.
Artykuł ukazał się w numerze 6/2021 „Lasu Polskiego”. Nabyć go można tutaj.
Garść informacji
Trzeba pamiętać, że wolontariusze na rzecz nadleśnictw nie mogą wykonywać wszystkich prac. Zakres ich możliwej pomocy ogranicza się tylko do tych aktywności, które nie mieszczą się w definicji prowadzonej działalności gospodarczej. W ramach wolontariatu może być bezpiecznie świadczona pomoc np. w edukacji leśnej, na stoiskach, w wydarzeniach edukacyjno-promocyjnych, a także przy liczeniu turystów czy też odnawianiu szlaków. Co istotne, zarządzenie obowiązuje zarówno w stosunku do pojedynczych osób, jak i do zorganizowanych grup, które mogą pomagać w większych projektach.
Kim jest wolontariusz?
To osoba, która świadomie, dobrowolnie i nieodpłatnie wykonuje pracę na rzecz danej jednostki. Zarządzenie obliguje ją m.in. do sumiennego wykonywania powierzonych zadań, samodzielności, kultury osobistej oraz szanowania powierzonego mienia, a także do współpracy z koordynatorem i uzupełniania karty czasu pracy.
Wolontariat ma charakter nieodpłatny, ale zaangażowana osoba ma dzięki niemu szansę rozwinąć nowe kompetencje, zrobić coś pożytecznego i zdobyć cenne doświadczenie. LP z kolei mają wymierną korzyść materialną lub wizerunkową. Dlatego też, moim zdaniem, do koordynacji akcji wolontarystycznych powinna być wyznaczona osoba komunikatywna, wykazująca się spokojem i optymizmem. W przeciwnym razie chętni do pomocy mogą wybrać inną jednostkę, a LP muszą się liczyć ze sporą konkurencją podmiotów, które od lat korzystają ze wsparcia wolontariuszy.
A w praktyce…
…trzeba się liczyć z tym, że część osób mimo wstępnych deklaracji nie zgłosi się lub nie wykona pracy zgodnie z oczekiwaniami.
Należy indywidualizować ofertę wolontariatu dla konkretnych grup, np. korporacji, szkół, uniwersytetów trzeciego wieku, pamiętając o wymiernej korzyści dla osób chcących wspierać Lasy Państwowe za darmo.
Jednostka organizacyjna LP zawsze jest zobowiązana do wyznaczenia koordynatora/opiekuna. Wolontariuszom należy zapewnić odzież lub inne wyposażenie zapewniające identyfikację wizualną, np. identyfikatory, sprzęt niezbędny do wykonywanych zadań, a także bezpieczne warunki pracy, w tym środki ochrony indywidualnej. LP zobowiązane są ponadto do zorganizowania i opłacenia wolontariuszom ubezpieczenia NNW na kwotę 20 tys. zł, zapewnienia transportu, wyżywienia, noclegów w zależności od potrzeb, a także przeszkolenia, jeśli jest to niezbędne, oraz (na życzenie wolontariusza) do wydania pisemnej opinii. Powyższe koszty, zgodnie z ustawą, należy zaliczyć do kosztów statutowych.
Korzystający, czyli LP, ma obowiązek poinformować wolontariusza o prawach i obowiązkach oraz zapewnić mu dostęp do tych informacji. Do porozumień z wolontariuszami nie stosuje się przepisów kodeksu pracy, lecz kodeksu cywilnego, a wartość świadczeń wolontariusza nie stanowi darowizny na rzecz korzystającego w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego oraz przepisów podatkowych.
Jak rekrutować?
Wszystko zaczyna się od ogłoszenia, informujemy, do jakich prac szukamy pomocy i rejestrujemy zgłoszenia. Następnym etapem jest przeprowadzenie rozmowy kwalifikacyjnej, która może odbyć się osobiście lub telefonicznie. Należy ocenić, czy kandydat spełnia określone oczekiwania, a jeśli tak, spisać z nim porozumienie na okres do 30 dni.
Zarządzenie nie przewiduje ustnych porozumień z wolontariuszami. Zawiera ustandaryzowane ankiety zgłoszeniowe, wzory porozumień, klauzule RODO. Chętni do pomocy będą traktowani tak samo w różnych nadleśnictwach, co zazwyczaj skutkuje większym poziomem zaufania do instytucji.
Jeżeli brak jest osób mogących koordynować program wolontariatu w danej jednostce, można nawiązać współpracę z fundacjami lub stowarzyszeniami, które posiadają zbieżne cele statutowe z leśną misją.
Wzorców wolontariatu zainteresowane osoby mogą szukać w parkach narodowych, np. TPN czy KPN, Nadleśnictwie Gdańsk, Nadleśnictwie Rytel oraz CILP.
Korzyści
Decydując się na podjęcie współpracy z wolontariuszami, mamy okazję poznać ciekawe osoby, zrobić coś pożytecznego nie tylko dla samej instytucji, ale także przede wszystkim dla lasów. Natomiast nie można zapominać, że jeśli ma być to stała oferta nadleśnictwa, będzie wymagała zaangażowania koordynatora i sporo poświęconego przez niego czasu, również poza stałymi godzinami pracy.
Agnieszka Macura
