Zalesiać czy nie zalesiać? A. Jermaczek (red.) Klub Przyrodników 2008 Temat zalesień nie jest błahy, czego najlepszym dowodem jest ponad 1,2 mln ha gruntów w całym kraju, na które od 1947 r. powrócił las i tysiące hektarów czekających, aż zaszumią na nich młode drzewka. W zdecydowanej większości powrót lasu na grunty rolne jest mniej lub bardziej przemyślanym działaniem człowieka. I właśnie wołaniem o to, by zalesienia były działaniem dobrze przemyślanym, jest prezentowana publikacja. Jej autorami są zarówno przyrodnicy, jak i leśnicy, którzy zgodnie podkreślają, że zwiększanie powierzchni leśnej jest działaniem niezbędnym. Jego istotą powinno być jednak odpowiednie planowanie i realizacja zgodna nie tylko z najlepszymi zasadami leśnymi, ale i z uwzględnieniem wartości przyrodniczych zalesianych terenów. Szerokie spojrzenie na zalesiania jest olbrzymią zaletą książki. Uprzedzam jednak – nie jest to podręcznik, który przeprowadzi Czytelnika przez całą problematykę i doradzi co, gdzie i kiedy zrobić, by zalesić zgodnie ze sztuką, zgodnie z potrzebami ochrony przyrody i jeszcze do tego zgodnie z procedurami formalnymi. Książka pokazuje wieloaspektowość dobrego planowania zalesień i może być przydatna zarówno dla indywidualnego właściciela gruntu, gminy planującej przeznaczenie obszarów pod zalesienia, jak i leśników trzymających pieczę nad znaczną częścią krajowych zalesień.

Publikacja wskazuje korzyści dla przyrody i człowieka płynące z przywracania lasów, ale zwraca też uwagę na zagrożenie, jakie może nieść nieodpowiednie rozpoznanie przyrodnicze zalesianego obszaru. Oddzielnie omawia zagrożenia dla istnienia niektórych ekosystemów, oddzielnie dla gatunków roślin i oddzielnie dla zwierząt. Pokazuje konkretne przykłady podejścia do zalesień na obszarach, na których priorytetem jest ochrona przyrody. Porusza także bardzo istotny acz niedoceniany aspekt, jakim jest wykorzystanie w zalesieniach naturalnej sukcesji. Praktyka niejednokrotnie pokazuje, że to, co wyrosło samodzielnie, jest niszczone, a następnie w tym samym miejscu pojawiają się sztucznie posadzone sadzonki. Powodem tego jest nie tylko nieodpowiednie podejście ludzi zajmujących się zalesieniami, lecz również obowiązujące zasady i prawo niedopasowane do potrzeb przyrody. Ale nie zawsze tak musi być, dlatego warto przeczytać tę książkę. Pokazuje ona również, jak z tą problematyką radzą sobie inne kraje w Europie oraz opisuje aktualne podejście do zalesień w Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz w planowaniu przestrzennym. Szczególnie cenny jest rozdział kończący książkę, przedstawiający 27 wskazań, które powinny towarzyszyć zalesieniom. Książkę można nabyć na www.kp.org.pl .

SoWa