Czwarta przyroda. Sukcesja przyrody i funkcji nieużytków miejskich
Dostęp do przyrody w miastach wydaje się towarem deficytowym. Parków raczej nie przybywa, urbanizacja rozlewa się na coraz większe obszary i już trudniej jest znaleźć oazę spokoju w zgiełku. Jednak okazuje się, że ludzie nie zawsze chcą uporządkowanych trawników, równych parkanów i wypielęgnowanych drzew. W świetle ich potrzeb tereny, na które dotychczas spoglądano niechętnie – poprzemysłowe nieużytki, ruderalne zarośla, porzucone kamieniołomy lub pola, na które wraca przyroda, nabierają nowego znaczenia.
O tym wszystkim pisze w swojej książce Czwarta przyroda Kasper Jakubowski, prezes Fundacji Dzieci w Naturę (więcej o jej działaniach w nr 15–16/2019 „Lasu Polskiego”).
Jak podkreśla autor, ostatnie ćwierćwiecze cechuje zmiana podejścia do użytkowania i kształtowania ekosystemów. Architektura coraz częściej skłania się ku konstrukcjom minimalistycznym i spójnym z przyrodą, angażując w projekty już istniejące formy. Jest to nie tylko skutek rosnącej społecznej wrażliwości na przyrodę, ale też wynik zmiany jej postrzegania. To, co dla ogrodnika jest chaszczami, może tak naprawdę stanowić stabilny ekosystem, który wymaga niewielkiej ingerencji, a jednocześnie dostarcza wielu usług lokalnej społeczności. Właśnie takie obszary odkrywa autor i przekonuje, że ich uwzględnienie w planowaniu przestrzennym jest kluczowe dla zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich. Społecznym oczekiwaniem jest więc modelowanie naturalnych procesów sukcesji tak, by tereny po zaniechaniu ich użytkowania stawały się obszarami ogólnodostępnej zieleni.
Jak jednak przestrzega Kasper Jakubowski w swojej książce, utrzymanie podobnych obszarów na peryferiach miast będzie wyzwaniem z uwagi na brak miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Dlatego w książce dostępne są przykłady przekształceń terenów sukcesyjnych w pełnoprawne obszary rekreacji. Wiedza jest więc podana na tacy, teraz należy ją tylko rozpropagować i czekać na efekty. Publikacja jest dostępna za darmo w formie e-booka na stronie fundacji: www.dzieciwnature.pl.
SLV.