Finlandia Aktywizujący system podatkowy zamiast subsydiów dla lasów prywatnych? Szkocja, Wielka Brytania Szczegółowa mapa lasów rodzimych Niemcy Kontraktowa ochrona przyrody w leśnictwie

Finlandia
Aktywizujący system podatkowy zamiast subsydiów dla lasów prywatnych?

Harri Hänninen, kierownik Akademii Leśnej dla Decydentów prowadzonej przez Fińskie Towarzystwo Leśne, uważa, że po okresie przejściowym państwo fińskie powinno zaprzestać wypłacania subsydiów stymulujących produkcję drewna w lasach prywatnych. Ich miejsce powinien zająć system podatkowy aktywizujący prywatną gospodarkę leśną.

Fot. RaZ

Dyskusja o subsydiach dla prywatnych właścicieli lasów jest częścią debaty na temat planowanej, gruntownej reformy polityki leśnej w Finlandii. Fińscy właściciele lasów prywatnych otrzymują rocznie ok. 90mlneuro subsydiów na wykonywanie leśnych czynności gospodarczych i ochronę przyrody. W tym przeszło 60mln euro asygnowanych jest na zabiegi hodowlane i pielęgnacyjne (kwota ta odpowiada 1/6 całkowitych kosztów tych zabiegów), ok. 20mln euro – na pozyskiwanie drewna energetycznego, niecałe 10mln euro – na ochronę przyrody i środowiska leśnego. Subsydia otrzymywane przez właścicieli lasów prywatnych stanowią ok. 4% ich dochodów brutto (od 2012 r. podlegają opodatkowaniu).

Wypłacanie subsydiów na wykonywanie leśnych czynności gospodarczych jest w Finlandii przedmiotem krytyki ze strony niektórych interesariuszy leśnictwa. Krytycy twierdzą, że we współczesnych warunkach ekonomicznych fińskie gospodarstwa leśne powinny być rentowne bez subsydiów. Ponadto uważają, że subsydia jedynie „tuczą” zrzeszenia właścicieli lasów, blokują stosowanie efektywnych metod zagospodarowania lasu i przyczyniają się do tego, że papierówka użytkowana jest jako drewno energetyczne.

Wyniki stosownych badań naukowych wykazują jednak, że subsydia rzeczywiście stymulują aktywność właścicieli lasów w zakresie gospodarki leśnej. Z drugiej strony trzeba jednak przyznać, że ocena efektów subsydiów jest bardzo trudnym przedmiotem badań. Do skuteczności subsydiów leśnych sceptycznie nastawione jest fińskie Ministerstwo Finansów. Obecny stan finansów publicznych państwa fińskiego sprawia, że kwestia opieki nad dziećmi i seniorami jest dla Finów zdecydowanie ważniejsza niż subsydia leśne.

Alternatywą dla subsydiów na wykonywanie czynności gospodarczych w lasach prywatnych jest reforma systemu podatkowego. Przykładem może być tutaj Szwecja, która praktycznie nie stosuje żadnych subsydiów dla właścicieli lasów prywatnych poza subwencjami związanymi z ochroną przyrody i bioróżnorodności. Szwedzi zaprzestali wypłacania subsydiów stymulujących produkcję drewna 20lat temu. Jednocześnie obniżyli podatki i opłaty związane z prowadzeniem gospodarki leśnej. Należy tu jednak zaznaczyć, że w Szwecji trzebieże są tradycyjnie wykonywanie w znacznie większym zakresie niż w Finlandii, toteż subwencyjny instrument stymulacyjny nie był w tym przypadku specjalnie potrzebny. Poza tym szwedzkie pozyskanie drewna stanowi większy odsetek przyrostu rocznego, co również podyktowane jest tamtejszą tradycją.

Szwedzki system podatkowy jest diametralnie odmienny od fińskiego. W Szwecji gospodarka leśna traktowana jest pod względem podatkowym jak działalność gospodarcza, a w Finlandii – jak generowanie dochodów kapitałowych. Jussi Leppänen, jeden z autorów analiz przygotowanych przez Fiński Instytut Badawczy Leśnictwa (Metla), zaleca fińskim decydentom skarbowym dokładne przestudiowanie szwedzkiego modelu podatkowego w zakresie odnoszącym się do gospodarki leśnej.

W ramach szwedzkiego PROW udzielane są trzy rodzaje wsparcia finansowego, a mianowicie subsydia:

1. na zwiększenie udziału gatunków drzew liściastych w drzewostanach;

2. na ochronę i wzmaganie bioróżnorodności lasów;

3. na szkolenia mające na celu podniesienie konkurencyjności gospodarstw leśnych i stymulowanie ich zrównoważonego rozwoju.

Do tego dochodzą dwa specyficzne szwedzkie instrumenty subwencyjne, które mają na celu ochronę przyrody i dziedzictwa kulturalnego (program NOKÅS i fundusz promocji gatunków drzew liściastych).

W Polsce praktycznie nie ma kompleksowego systemu programów finansowego wsparcia działań gospodarczych i ochronnych w lasach prywatnych, i to pomimo że ich stan jest powszechnie krytykowany. Brak takiego systemu przekłada się w określonym stopniu na niski poziom wydatków państwa na hektar powierzchni leśnej. Niestety, niektórzy reprezentanci leśników z PGL LP zdają się uznawać to za powód do chwalenia się w Europie.

Źródło: www.forest.fi

Szkocja, Wielka Brytania
Szczegółowa mapa lasów rodzimych

Paul Wheelhouse, minister środowiska w szkockim rządzie, przedstawił w lutym 2014 r. pierwszą kompletną mapę lasów rodzimych Szkocji wraz z odpowiednią bazą danych. Mapa ta jest rezultatem ośmioletnich prac inwentaryzacyjnych przeprowadzonych przez Komisję Leśną Szkocji. Za lasy rodzime uznawane są w Szkocji lasy tworzone wyłącznie lub niemal wyłącznie przez gatunki rodzime dla danego obszaru.

Fot. www.forestry.gov.uk

Inwentaryzacja lasów rodzimych Szkocji była najbardziej kompleksową inwentaryzacją ekologiczną, jaka kiedykolwiek została przeprowadzona w Wielkiej Brytanii i bodaj pierwszą tego typu w Europie. Ogólnodostępna baza danych zawiera szczegółowe informacje o wszystkich szkockich lasach rodzimych oraz lasach posadzonych na siedliskach lasów prastarych (siedliska porośnięte lasami od co najmniej kilku wieków).

Lasy rodzime stanowią 22,5% lasów Szkocji. 46% lasów rodzimych wykazuje stan zadawalający pod względem bioróżnorodności. Inwentaryzacja wykazała, że największym zagrożeniem dla zdrowotności i zdolności regeneracyjnej lasów rodzimych jest intensywne zgryzanie przez jeleniowate.

Źródło: www.forestry.gov.uk

Niemcy
Kontraktowa ochrona przyrody w leśnictwie

W Niemczech poważną alternatywą dla administracyjnej ochrony przyrody jest budząca mniej kontrowersji kontraktowa ochrona przyrody. O ile jednak w rolnictwie wolumen kontraktowej ochrony przyrody sięga u naszych zachodnich sąsiadów 700mlneuro rocznie, o tyle w niemieckim leśnictwie prywatnym ochrona kontraktowa praktycznie nie odgrywa jeszcze żadnej roli. Wykorzystywany jest bowiem tylko ułamek środków subwencyjnych, pozostających do dyspozycji w stosownych funduszach. Dlaczego? Zdaniem prof. Bernharda Möhringa z Uniwersytetu Getyńskiego dzieje się tak dlatego, że w przypadku ochrony kontraktowej w lasach „łata nie jest większa od dziury”. Koncepcja kontraktowej ochrony przyrody mogłaby być z powodzeniem realizowana także w leśnictwie prywatnym, gdyby korzyści ekonomiczne utracone w związku z wypełnianiem zobowiązań kontraktowych były rekompensowane właścicielom lasów z pewną nawiązką.

Źródło: www.forstpraxis.de

Opr. A. S.