Monitoring ptaków lęgowychPrzemysław Chylarecki, Arkadiusz Sikora, Zbigniew Cenian (red.)GIOŚ 2009, s. 615Dodajmy od razu, że podtytuł brzmi: „Poradnik metodyczny dotyczący gatunków chronionych Dyrektywą Ptasią”. Bez wątpienia jest to jedna z najważniejszych książek w dziejach polskiej ornitologii, a do tego jedna z najbardziej potrzebnych w obliczu zmian zachodzących w środowisku przyrodniczym. Bez wiedzy o zmianach liczebności gatunków, a więc i ich reakcji na ludzką ingerencję w ekosystemy, trudno podejmować działania ochronne. Trudno również było wymagać skuteczności w ochronie przyrody, skoro śledzenie zmian nie było prawnie usankcjonowany. Przyjęcie zapisów Dyrektywy Ptasiej wymogło na naszym kraju zmianę tej sytuacji. Jej efektem jest rozpoczęcie monitoringu ptaków przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska oraz prezentowana książka.

Opisuje ona cele monitoringu, jego elementy, metody oraz sposób analizy danych. 49 specjalistów omawia monitoring wybranych grup ptaków: kaczek, ptaków szponiastych, mew i rybitw, sów oraz pojedynczych gatunków. Schemat opisu jest identyczny. Początek stanowią informacje o statusie i specyfice gatunku/grupy, następnie omawiane są wymogi siedliskowe, terytorializm i wielkość obszaru użytkowanego w okresie lęgowym, biologia lęgowa, strategia liczeń, techniki kontroli terenowej, interpretacja danych, informacje dotyczące możliwych kłopotów przy identyfikacji gatunku oraz zalecenia dotyczące bezpieczeństwa. Wydaje się, że największym atutem książki jest zebranie w jednym miejscu danych dotyczących sposobów prowadzenia obserwacji, liczby i terminów liczeń oraz wielkości powierzchni, dla których zbiera się dane. Jednolita metodyka daje szansę na porównywalność wyników i zakończenie dyskusji nad poprawnością wyników liczeń. Ponad połowa opisanych w książce gatunków to ptaki ściśle związane ze środowiskiem leśnym. To ważne, bo sposób prowadzenia gospodarki leśnej, przynajmniej w części, będzie oceniany poprzez pryzmat stanu zachowania populacji tych gatunków. Poza tym w książce jasno określono sposoby zbierania danych do tej oceny, co też ma znaczenie dla przebiegu dalszej dyskusji o ochronie przyrody na obszarach Natura 2000.