Szwecja – Strategie UE i ONZ w opinii ekologów Niemcy – Użytkowanie lasu a przepływ CO2 w ekosystemie Litwa – Certyfikat świadczeń ekosystemowych FSC Słowacja – Kolejny nowy szef państwowych lasów
Szwecja
Strategie UE i ONZ w opinii ekologów
Zgodnie z unijnymi i ONZ-owskimi strategiami dotyczącymi lasów i bioróżnorodności wszystkie kraje powinny chronić co najmniej 30% swojej powierzchni, utrzymując sieć dobrze połączonych, reprezentatywnych ekologicznie siedlisk, które mają kluczowe znaczenie dla różnorodności biologicznej. W Szwecji odsetek lasów o wysokich walorach ochronnych nie osiąga poziomu 30%. Jedynie ok. 10% szwedzkich lasów wykazuje jeszcze naturalną bioróżnorodność i tworzy sprawnie funkcjonujące ekosystemy związane z prastarymi naturalnymi siedliskami leśnymi, które kiedyś zajmowały duże obszary kraju. Szwecja powinna więc nie tylko chronić wszystkie pozostałości prastarych siedlisk leśnych, lecz także restytuować lasy o charakterze pierwotnym. Objęcie lasów ochroną pozwoli na powstrzymanie utraty bioróżnorodności, sekwestrację ogromnych ilości węgla, zapewnienie społeczności Saamów możliwości wypasu reniferów i na zabezpieczenie funkcji społecznych (rekreacja, turystyka, zbieranie grzybów i jagód itd.).
Osiągnięcie międzynarodowych celów związanych z obszarami leśnymi, bioróżnorodnością i klimatem, wymagających ochrony 30% lasów produktywnych (lasy o przeciętnej rocznej produktywności wynoszącej co najmniej 1 m3/ha), można w Szwecji najłatwiej uskutecznić poprzez objęcie długofalową ochroną lasów państwowych. Oprócz tego można promować taką wymianę gruntów leśnych między prywatnymi właścicielami lasów a zarządcą lasów państwowych, w ramach której ci pierwsi przekazywaliby mu swoje lasy o charakterze pierwotnym (z przeznaczeniem do objęcia ochroną) w zamian za określone młodsze lasy z zasobów państwowych – takie, które mogliby użytkować z korzyścią dla siebie, nie wywierając negatywnego wpływu na bioróżnorodność i sekwestrację węgla.
Szwedzka organizacja ochrony przyrody Chroń Las (Skydda Skogen) przyjęła na swoim walnym zgromadzeniu w 2021 r. program działań na rzecz objęcia ochroną wszystkich lasów należących do państwa. Realizacja tego programu ma służyć mitygacji zmiany klimatu, ochronie bioróżnorodności i dziedzictwa kulturowego Saamów oraz zabezpieczeniu funkcji społecznych. Szwedzcy przyrodnicy obawiają się, że nieprędko osiągną swój cel. Uważają bowiem, że w Szwecji politycy odpowiedzialni za lasy nie pracują na rzecz pozostawienia przyszłym pokoleniom bezpiecznej i dobrze funkcjonującej planety i przedkładają interesy przemysłu leśnego i organizacji właścicieli lasów nad postulaty naukowców, którzy troszczą się o przyszłość ludzkości.
W Szwecji państwo jest właścicielem ok. 20% wszystkich lasów produktywnych. Większość państwowych gruntów leśnych jest zarządzana przez niegiełdową spółkę akcyjną Sveaskog, której wyłącznym właścicielem jest państwo. Dużymi powierzchniami leśnymi rozporządzają ponadto dwie agencje rządowe: Krajowy Urząd ds. Nieruchomości (Fastighetsverket) i Szwedzka Agencja Fortyfikacji (Fortifikationsverket), które praktykują w swoich lasach szwedzki model leśnictwa ze zrębowym sposobem zagospodarowania lasu. Urzędowo chronione obiekty leśne (lasy w parkach narodowych i rezerwatach przyrody) podlegają Szwedzkiej Agencji Ochrony Środowiska (Naturvårdsverket). Wszystkie lasy urzędowo chronione stanowią ok. 5,8% całkowitej powierzchni lasów produktywnych w Szwecji.
Rok w rok Sveaskog użytkuje, stosując rębnię zupełną, lasy o szczególnych walorach przyrodniczych pomimo nakładania na niego przez jednostki certyfikujące obowiązku podjęcia stosownych działań naprawczych. To samo obserwuje się w lasach zarządzanych przez ww. agencje. Tymczasem kolejne szwedzkie rządy – zarówno prawicowe, jak i lewicowe – od 20 lat oficjalnie głoszą, że lasy o dużych walorach ochronnych powinny być w Szwecji wyłączone z użytkowania.
Źródło: Sebastian Kirppu (Skydda Skogen)
W Szwecji państwo jest właścicielem ok. 20% wszystkich lasów produktywnych
Fot. Urszula Zubert-Bereza
Niemcy
Użytkowanie lasu a przepływ CO2 w ekosystemie
W ramach projektu badawczego realizowanego w Instytucie Biogeochemii im. Maksa Plancka w Jenie monitorowany jest przepływ CO2 w różnych ekosystemach leśnych z zastosowaniem metody tzw. kowariancji wirów. Dane o koncentracji CO2 i intensywności fotosyntezy w poszczególnych ekosystemach pozyskiwane są w wieżowych stacjach pomiarowych, zlokalizowanych w lasach. W przypadku niektórych powierzchni monitoring trwa już od 30 lat. Wyniki dotychczasowych badań dowodzą, że zrównoważone użytkowanie lasu praktycznie nie zmniejsza intensywności wymiany gazów w ekosystemie leśnym poniżej poziomu typowego dla lasu nieużytkowanego. Badacze wyciągają stąd wniosek, że zwiększenie dopływu światła i dostępności wody daje impuls do takiego rozwoju drzewostanów sąsiadujących z powierzchnią cięć i pozostawionych na niej drzew, że może on w pełni kompensować ubytek biomasy.
Międzynarodowy zespół naukowców skupionych wokół Ernsta-Detlefa Schulzego z jeńskiego instytutu doszedł do przekonania, że wyłączanie lasów z użytkowania nie przynosi korzyści z punktu widzenia ochrony klimatu. W umiarkowanych szerokościach geograficznych lasy naturalne nie wytwarzają długookresowo znacząco więcej biomasy niż lasy, w których prowadzi się zrównoważoną gospodarkę leśną.
Źródło: www.forstpraxis.de
Litwa
Certyfikat świadczeń ekosystemowych FSC
Litewskie Państwowe Gospodarstwo Leśne (VMU) uzyskało certyfikat świadczeń ekosystemowych FSC odnoszący się do kompleksu leśnego Žalgiriai (na zdj.) w nadleśnictwie Szyłokarczma, znajdującym się na zachodzie kraju. Na całym świecie wydano dotychczas nieco ponad 40 tego typu certyfikatów FSC. W Europie certyfikaty świadczeń ekosystemowych posiadają podmioty z zaledwie 5 krajów – Włoch, Hiszpanii, Portugali, Francji i teraz Litwy.
Zgromadzone w ciągu ostatnich dziesięciu lat dane, sprawozdania naukowe i zdjęcia satelitarne dowodzą, że zrównoważone zarządzanie kompleksem Žalgiriai pozwala zachowywać i rozwijać funkcje ekosystemów leśnych. – Jesteśmy bardzo dumni z tej oceny, której uzyskanie wymagało od nas niemało pracy (…). Dziś mamy już jej efekty – certyfikat świadczeń ekosystemowych FSC, który będą mogły wykorzystywać także społeczności lokalne, okoliczne miasta i osiedla oraz organizacje publiczne. Najwięcej korzyści przyniesie on jednak przyrodzie lasu Žalgiriai – mówi Valdas Kaubrė, dyrektor VMU.
W systemie certyfikacyjnym wyróżniono pięć sfer wypełniania świadczeń ekosystemowych. Są to bioróżnorodność, sekwestracja węgla, woda, gleba i rekreacja. W przypadku kompleksu leśnego Žalgiriai, zajmującego powierzchnię 1231 ha, nadleśnictwo Szyłokarczma koncentruje się na bioróżnorodności. Większość kompleksu tworzą lasy pochodzenia naturalnego. Znajduje się tam wiele siedlisk przyrodniczych o statusie obszarów mających znaczenie dla Wspólnoty (Litwa jest pierwszym krajem w regionie bałtyckim, który przeprowadził inwentaryzację siedlisk przyrodniczych o znaczeniu wspólnotowym).
VMU sprawuje pieczę nad blisko połową lasów Litwy, zarządzając lasami państwowymi o powierzchni ok. 1 mln ha. Zatrudnia blisko 2,7 tys. pracowników, w tym ok. 1 tys. osób na stanowiskach robotniczych. W 2022 r. planuje pozyskanie 3,7 mln m3 drewna.
Źródło: https://vmu.lt ; https://am.lrv.lt
Fot. www.vmu.lt
Słowacja
Kolejny nowy szef państwowych lasów
Samuel Vlčan (na zdjęciu: z lewej), minister rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich, któremu na Słowacji podlega gospodarka leśna, powołał 26 maja 2022 r. nowego dyrektora generalnego Lasów Republiki Słowackiej (LSR) zarządzających słowackimi lasami państwowymi. Został nim Ján Marhefka (na zdjęciu: z prawej), który wygrał konkurs na to stanowisko.
– Nowemu dyrektorowi generalnemu życzę przede wszystkim dużo siły i zdrowia – podkreślił minister Vlčan w konkluzji briefingu w siedzibie LSR w Bańskiej Bystrzycy. – Dziękuję, przyjmuję powierzoną mi funkcję. Traktuję ją bardzo poważnie. Dla mnie jest to funkcja, która oznacza nie tyle status społeczny, ile przede wszystkim odpowiedzialność. I na pewno nie ma tu wątpliwości: jestem leśnikiem całym rozumem, całym sercem i całą duszą – zapewnił Ján Marhefka.
W konkursie na stanowisko dyrektora generalnego LSR wzięło udział trzech kandydatów. Oprócz Jána Marhefki byli to Jiri Holicky i Matej Vigoda. Procedura selekcji składała się z części pisemnej (testu) i ustnej (rozmowa kwalifikacyjna w formie jawnego wysłuchania). Zgodnie z oceną komisji konkursowej, Ján Marhefka zdobył łącznie 117, Matej Vigoda – 81, a Jiří Holický – 76 punktów na 150 możliwych. Zwycięzca konkursu był dyrektorem Lasów Państwowych Tatrzańskiego Parku Narodowego na Słowacji (TANAP).
Ostatnia zmiana na stanowisku dyrektora generalnego LSR jest już piątą w okresie od 2020 roku. W latach 2020–22 stanowisko dyrektora generalnego (wzgl. p.o. dyrektora generalnego) LSR zajmowali wcześniej kolejno: Marian Stanik, Matej Vigoda, Tomaš Čuka, Tibor Köszeghy i ponownie Matej Vigoda. C
Źródło: www.mpsr.sk; www.lesmedium.sk
Fot. www.mpsr.sk
Opr. A.S.
