Jak oszczędzać?

Rosnące ceny paliw i części zamiennych do aut zmuszają nas do poszukiwania oszczędności. Specyfika pracy leśnika wymaga użytkowania auta w terenie i nie jest nam łatwo wpłynąć na obniżenie związanych z tym kosztów. Niemniej przyjrzyjmy się, na czym można by tu zaoszczędzić.

Artykuł ukazał się w numerze 15–16/2022 "Lasu Polskiego".

Nnajwiększy jest koszt paliwa, stanowi ok. 60% wszystkich kosztów towarzyszących codziennemu użytkowaniu auta. Dane zebrałem, korzystając z moich dzienników pojazdów, przy czym znaczącą większość napraw wykonywałem samodzielnie. Wszystkie auta benzynowe zasilane były LPG, co jest jednym z najprostszych sposobów na obniżenie kosztów użytkowania (ryc. 1). W związku z ostatnimi znaczącymi podwyżkami cen paliwa należy stwierdzić, że prawdopodobnie koszt jest jednak obecnie wyższy…

Jak obniżyć koszty?

Na wykresie przedstawiona została analiza wszystkich kosztów zwiększonych z racji użytkowania auta w pracy leśnika w stosunku do normalnego użytkowania auta i sugestie mające na celu obniżenie kosztów użytkowania (dane nie obejmują kosztów zakupu pojazdu).

Dla uproszczenia podzielę koszty użytkowania na kilka grup:

1. Zużycie paliwa – nikomu nie trzeba tłumaczyć większego zużycia paliwa przez nasze terenówki użytkowane w lasach. Niedogrzany silnik eksploatowany na krótkich dystansach spala znacznie więcej paliwa niż jego odpowiednik przy jeździe po drodze publicznej. Dochodzi do tego przeważająca ilość jazdy na niskich biegach (2–3 bieg) z wyższą prędkością obrotową. Każde włączenie reduktora skutkuje 2–3-krotnym wzrostem zużycia paliwa, jednocześnie wielokrotne używanie sprzęgła skutkuje jego szybszym zużyciem. Użytkowanie auta w terenie leśnym wiąże się ze zwiększonym zużyciem paliwa o min. 20% w stosunku do jazdy po drogach publicznych. Jedynym sposobem na jego obniżenie jest utrzymywanie nienagannego stanu silnika i osprzętu (sprawne wtryskiwacze, świece, układ zapłonowy) oraz umiejętne planowanie tras przejazdu, jazda z prędkością obrotową silnika w okolicach maksymalnej wartości momentu obrotowego, „oszczędzanie” świateł podczas jazdy po lesie.

2. Opony – zdecydowana większość leśników porusza się autami terenowymi ze względu na charakter pracy. Podniesienie walorów użytkowych auta wiąże się przeważnie z zakupem opon terenowych, które z racji innej (mocniejszej) budowy oraz odmiennego rodzaju bieżnika i zdecydowanie niższej liczby wyprodukowanych egzemplarzy są znacznie droższe od opon używanych w autach osobowych. W celu obniżenia spalania warto rozważyć niezakładanie „przewymiarowanych” opon, w miejsce szerokich i wysokich opon warto rozważyć założenie nieco wyższych (o ok. 5–10%), ale nie szerszych od fabrycznych. Często zastosowanie opon z bieżnikiem typu AT renomowanej marki ograniczy spalanie oraz umożliwi nam całoroczną jazdę po leśnych duktach. Wybierajmy opony adekwatne do warunków naszego leśnictwa, nie zawsze duży MT-ek będzie nam potrzebny, a jest znacznie droższy. Stosowanie lekkich felg aluminiowych też wpływa na obniżenie spalania auta.

3. Zawieszenie i układ kierowniczy – nikomu nie trzeba tłumaczyć, jak ciężka jest praca zawieszenia i układu kierowniczego w lasach. Wystarczy obejrzeć jakikolwiek program motoryzacyjny przedstawiający „ścieżkę testową” dla nowo wdrażanych aut przy większych koncernach motoryzacyjnych. Wspomniane ścieżki testowe nie są z reguły tak zróżnicowane i ciężkie, jak większość naszych dróg leśnych, a uzyskane na nich wyniki odzwierciedlają zużycie poszczególnych elementów na kilkukrotnie większym dystansie przejechanym po drogach asfaltowych. Trwałość każdego elementu zawieszenia i układu kierowniczego jest obliczona na określoną ilość drgań i zmian obciążenia, jazda w terenie wielokrotnie przyśpiesza zużycie tych elementów, a w autach terenowych nie należą one do tanich. Wpływ na przyśpieszone zużycie ww. elementów ma także znacznie wyższa masa nieresorowana (większe koła, felgi) i wyższa masa samego auta w wypadku stosowania stalowych zderzaków itp. Utrzymanie zawieszenia w dobrej kondycji i z prawidłową geometrią pozwoli na obniżenie spalania.

4.
Układ hamulcowy – przeważająca jazda w terenie skutkuje przyśpieszonym zużyciem ze względu na kurz, błoto oraz charakterystykę jazdy z wieloma hamowaniami i zatrzymaniami. Trwałość tarcz, bębnów, kloców i szczęk zazwyczaj spada min. dwukrotnie w porównaniu do jazdy po asfalcie. W związku z powyższym warto stosować markowe produkty – mimo wyższej ceny zakupu rzadziej korzystamy z coraz droższych usług warsztatowych.

5. Silnik i jego osprzęt elektryczny – na jego przyśpieszone zużycie ma wpływ wielokrotne odpalanie auta w ciągu dnia przy niskich pojedynczych przebiegach. Wpływa to znacząco na zużycie silnika ze względu na pracę niedogrzanego silnika (brak właściwej lepkości oleju przy zbyt niskiej temperaturze) oraz chwilowy, początkowy brak smarowania elementów układu tłokowo-korbowego bezpośrednio po odpaleniu silnika. Dodatkowo w przyśpieszonym tempie zużywają się zarówno rozrusznik, jak i akumulator, które również mają określoną fabrycznie ilość cykli pracy. Trudno tu coś doradzić, jednak zastosowanie świateł do jazdy dziennej i dodatkowych lamp typu LED pozwoli nieco obniżyć spalanie.

6. Koszt ubezpieczenia – większość terenówek ma większą pojemność silnika skutkującą wyższym OC, w wypadku korzystania tylko z OC/NNW nie bójmy się na dwa tygodnie przed terminem opłacenia kolejnej składki rozejrzeć się na rynku ubezpieczeń, często można znaleźć ofertę o 30–40% niższą, a to już duże oszczędności.

7. Oleje – ze względu na budowę i charakter użytkowania aut terenowych wymagają one wymiany większych ilości oleju w układzie smarowania i przeniesienia napędu. Niestety cena wszelkiego rodzaju środków smarujących w ciągu ostatnich dwóch lat wzrosła dwukrotnie… Tu jednak nie będę namawiał do oszczędności, naprawdę warto kupować oleje sprawdzonych producentów (niekoniecznie najdroższych) i zmieniać je częściej niż przewiduje instrukcja obsługi. Warto jednak kontrolować stan wszystkich uszczelek i reagować na każdy objaw wycieku lub pocenia się silnika, mostu czy skrzyni biegów.

Wskazanie średniego zużycia paliwa pozwala na stałe monitorowanie spalania

Podsumujmy!

Analizując powyższe czynniki, można założyć, że koszt użytkowania auta w terenie jest blisko dwukrotnie wyższy od użytkowania auta w normalnych warunkach drogowych. Czynnikami wpływającymi na obniżenie tych kosztów jest ekonomiczna jazda, stosowanie opon w rozmiarze zbliżonym do fabrycznego, logistyczne planowanie tras przejazdu, samodzielne wykonywanie drobnych napraw (wymiana klocków, świec itp.). Biorąc pod uwagę niezmienianą od lat stawkę ryczałtu za 1 km i konieczność używania auta do celów służbowych, warto rozważyć przedstawione sugestie. 

Pozdrawiam terenowo.

Sebastian Kołacz

Uwagi, sugestie lub zapotrzebowanie na tematy proszę kierować na adres: seba4x4@o2.pl.

Fot.: Sebastian Kołacz; adobe.stock