Bawaria, Niemcy Przyszłość świerka w lasach państwowych Szwecja Podniesienie wymagań wobec Sveaskogu  Europa Dostępność lasów prywatnych  Austria, Niemcy, Szwajcaria Pedagogika leśna na uczelniach wyższych      

Bawaria, Niemcy
Przyszłość świerka w lasach państwowych

W składzie drzewostanów Bawarskich Lasów Państwowych (BaySF) dominuje świerk (44% powierzchni, 53% miąższości i 58% przyrostu rocznego). Ze sprzedaży drewna świerkowego pochodzi blisko 3/4 przychodów BaySF. Jednocześnie świerk jest gatunkiem najbardziej narażonym na skutki zmian klimatycznych. Zresztą, jako drzewo wymagające dobrego zaopatrzenia w wodę przez cały rok, świerk był zawsze szczególnie podatny na działanie takich czynników, jak susze, wichury i szkodniki owadzie. Rezultatem tego były okresowe skoki pozyskania drewna poklęskowego, prowadzące do spadku cen surowca drzewnego na rynku. Sytuację może pogorszyć prognozowany wzrost temperatury o 2–4°C w ciągu najbliższych 100 lat. Dlatego istniejące jeszcze lite drzewostany świerkowe są konsekwentnie przebudowywane w kierunku lasów mieszanych, dostosowanych do siedliska. W ciągu najbliższych 5 lat powierzchniowy udział świerka w strukturze drzewostanów BaySF zmniejszy się do 36%. Jednocześnie wzrośnie udział jodły i daglezji (z obecnych 3% do co najmniej 8%).
– Dla świerka nadal będzie miejsce w lasach mieszanych BaySF, mianowicie tam, gdzie pozwolą na to warunki determinowane zmianami klimatycznymi. Ale nie ma mowy o jego preferowaniu kosztem nieobliczalnego ryzyka ekonomicznego. Bezpieczeństwo jest ważniejsze od krótkoterminowych zysków – informuje Reinhardt Neft, członek zarządu BaySF.
źródło: www.baysf.de
Fot. R. Zubkowicz

Szwecja
Podniesienie wymagań wobec Sveaskogu

Na tegorocznym walnym zgromadzeniu Sveaskogu, które odbyło się w kwietniu, państwo szwedzkie, wyłączny właściciel koncernu leśnego Sveaskog, wyznaczyło szwedzkim lasom państwowym nowe cele finansowe. Jest to efekt realizacji ubiegłorocznej uchwały parlamentu Szwecji, modyfikującej strategię Sveaskogu. Szwedzkie lasy państwowe mają dążyć do osiągnięcia następujących poziomów wskaźników finansowych: stopa dywidendy – minimum 5%, rentowność kapitału własnego – minimum 7%, wskaźnik kapitału własnego – 35–40%. Wysokość dywidendy zwykłej wypłacanej państwu pozostała niezmieniona (minimum 60% zysku netto).
Zwiększenie efektywności gospodarowania przez Sveaskog nie będzie jednak w tym roku łatwe. W pierwszym półroczu na szwedzkim rynku zaznaczył się bowiem spadek popytu na drewno tartaczne. W rezultacie rozmiar dostaw drewna zrealizowanych w tym okresieprzez Sveaskog zmniejszył o 6% w stosunku do pierwszego półrocza 2010 r. Obniżenie poziomu dostaw surowca drzewnego zostało tylko częściowo zrekompensowane przez wzrost cen drewna (3%).
Główne założenia strategii Sveaskogu są uchwalane przez szwedzki parlament. Państwo szwedzkie sprawuje swoją funkcję właściciela Sveaskogu za pośrednictwem Ministerstwa Przedsiębiorczości, Energetyki i łączności. Do uczestnictwa w walnym zgromadzeniu Sveaskogu uprawnieni są jedynie ci przedstawiciele tego ministerstwa, którzy nie są urzędnikami z nadania politycznego (w całym szwedzkim aparacie rządowym tylko 200 stanowisk może być obsadzanych z klucza politycznego, reszta jest zarezerwowana dla wykwalifikowanej kadry administracyjnej).
Walne zgromadzenie Sveaskogu jest otwarte dla publiczności. Specjalne prawo uczestnictwa i zadawania pytań mają deputowani do szwedzkiego parlamentu.
źródło: www.sveaskog.com

Europa
Dostępność lasów prywatnych

Stopień dostępności lasów prywatnychw państwach UE jest różny. W Finlandii, Szkocji, Szwajcarii i w Szwecji obowiązuje powszechne prawo do obcowania z przyrodą, niezależne od formy własności gruntu. Można wchodzić do lasów prywatnych i nawet zbierać tam grzyby i jagody, pod warunkiem odpowiedzialnego zachowania (nieniszczenie runa, nieśmiecenie, nieprzeszkadzanie właścicielowi itd.). W Szwecji oznakowanie lasu prywatnego znakami zakazu wstępu może nawet skutkować wymierzeniem właścicielowi kary grzywny.
Niemiecka federalna ustawa o lasach gwarantuje ludności prawo wstępu do lasów prywatnych w celach rekreacyjnych. Jest to ograniczenie prawa własności, mające za podstawę art. 14 konstytucji Niemiec. Przepisy tego artykułu stanowią m.in.: Własność zobowiązuje. Korzystanie z niej musi służyć także dobru wspólnemu. Poszczególne niemieckie kraje związkowe mogą wprowadzać dodatkowe regulacje w zakresie powszechnej dostępności lasów, mieszczące się w ramach prawa federalnego.
Powszechne prawo wstępu do lasów prywatnychw celach rekreacyjnych jest zagwarantowane także w austriackiej ustawie o lasach. Wstęp do lasu w celach innych niż rekreacyjne wymaga już jednak zgody jego właściciela.
W Anglii i Walii prawo wstępu do lasów prywatnych tradycyjnie odnosi się zasadniczo tylko do odpowiednio oznakowanych dróg i szlaków.
Jednak ustawa o udostępnieniu dróg i środowiska przyrodniczego, obowiązująca od 2000 r., wprowadziła kategorię tzw. „obszarów udostępnionych”. Na obszarach tych można poruszać się pieszo również poza oznakowanymi szlakami. Właściciel obszaru udostępnionego może zakazać wstępu na ten obszar przez okresnie dłuższy niż 28 dni w roku.
Jedną z cech polskiego modelu leśnictwa jest brak zagwarantowania ludności dostępu do lasów prywatnych. Art. 28 naszej ustawy o lasach (w jej dotychczasowym kształcie) mówi bowiem: Właciciel lasu niestanowiącego własności Skarbu Państwa może zakazać wstępu do lasu, oznaczając ten las tablicą z odpowiednim napisem.
W obecnej sytuacji kwestia ta ma o tyle mniejsze znaczenie, że nasze państwo nie ma specjalnych podstaw do stawiania wymagań właścicielom lasów prywatnych, ponieważ – zdaniem piszącego te słowa – nie dba należycie o lasy prywatne (to kolejny wyróżnik polskiego modelu leśnictwa). Gdyby jednak lasy prywatne objęte były solidnym systemem subwencyjnym, stymulującym ich zrównoważony rozwój, tak jak to ma miejsce w licznych państwach UE, to wtedy państwo miałoby tytuł do nakładania pewnych obowiązków na właścicieli lasów prywatnych.
źródło: Internet
Fot. K. Lindstrom

Austria, Niemcy, Szwajcaria
Pedagogika leśna na uczelniach wyższych

W ostatnich lasach profil zawodu leśnika znacznie się zmienił. Nowe zadania związane z edukacją leśną i kształceniem w zakresie zrównoważonego rozwoju wymagają od współczesnego leśnika coraz większych kwalifikacji pedagogicznych i społecznych (chodzi tu głównie o umiejętność wchodzenia w interakcje społeczne). Do tego dochodzą przekształcenia europejskiego szkolnictwa wyższego w ramach realizacji układu bolońskiego, dające możliwość modernizowania także programu studiów leśnych.
W 2006 r. uniwersytety i wyższe szkoły nauk stosowanych w krajach niemieckiego obszaru językowego, mające w swojej ofercie studia leśne, poświęcały przeciętnie na przedmiot „pedagogika leśna” odpowiednio 52 i 90 godz. nauczania. Pedagogika leśna należała najczęściej do kategorii „przedmiot do wyboru” lub „przedmiot obowiązkowy dowyboru” (tylko na trzech uczelniach był to przedmiot obowiązkowy). W roku 2011 przeciętny wymiar czasowy nauczania pedagogiki leśnej (z czasem rozszerzonej o tzw. „edukację wzakresie zrównoważonego rozwoju”) sięga na uniwersytetach i w wyższych szkołach nauk stosowanych odpowiednio 61 godz. (wzrost o 17%) i 152godz. (wzrost o68%). Na czterech uczelniach pedagogika leśna jest przedmiotem obowiązkowym, a na dalszych czterech – przedmiotem obowiązkowym do wyboru.
W ramach studiów pierwszego stopnia w roku 2012 uniwersytety i wyższe szkoły nauk stosowanych zamierzają przeznaczyć na pedagogikę leśną odpowiednio przeciętnie 76 i 165 godz. nauczania, zaś ramach studiów pierwszego i drugiego stopnia łącznie – odpowiednio 131 i 178 godzin.
źródło: AFZ-DerWald 14/2011

Opr. A.S.