Izba poselska czeskiego parlamentu przyjęła 23 kwietnia 2025 r. nowelizację ustawy o lasach i nowelizację ustawy o obrocie drewnem i produktami drzewnymi. Obydwie nowele zostały przygotowane przez Ministerstwo Rolnictwa, któremu w Czechach podlega gospodarka leśna.

Nowelizacja ustawy o lasach ma na celu intensyfikację motywowania właścicieli lasów do doskonalenia zrównoważonego gospodarowania nimi oraz do zwiększania ich różnorodności gatunkowej i stopnia adaptacji do zmiany klimatu. – Chcemy dostosować zapisy ustawy o lasach do obecnej rzeczywistości: reagujemy na zmianę klimatu oraz bierzemy pod uwagę doświadczenia wyniesione z walki z kornikiem drukarzem i potrzebę promowania bardziej zróżnicowanych i odpornych lasów. Jednocześnie znacznie upraszczamy przepisy, zwłaszcza w przypadku drobnych właścicieli. Reforma jest wynikiem szerokiej dyskusji fachowej w całym sektorze leśnym – zaznacza Marek Výborný, minister rolnictwa.

Jedną z kluczowych zmian jest wydłużenie terminów odnowienia lasu i stabilizacji uzyskanego odnowienia odpowiednio z dwóch do pięciu lat i z siedmiu do dziesięciu lat. Ma to służyć podniesieniu stopnia wykorzystania odnowienia naturalnego i zwiększeniu różnorodności gatunkowej lasów. Inna zmiana to obniżenie minimalnego wieku rębności z 80 do 60 lat w celu umożliwienia szybszej przebudowy drzewostanów gatunkowo niedostosowanych do siedliska i słabo odpornych, które zostały założone w przeszłości.

Istotną nowością jest zmiana w procedurach zlecania sporządzania planów urządzenia lasu. Zlecenia będą udzielane nie osobno przez poszczególne gminy, lecz centralnie przez Narodowy Instytut Leśnictwa (NLI). Pozwoli to na znaczne ograniczenie obciążeń administracyjnych i ujednolicenie kontroli jakości planów urządzenia lasu.

W ramach stymulowania zwiększania bioróżnorodności i podnoszenia poziomu retencjonowania wody w krajobrazie dopuszczona została budowa niewielkich obiektów wodnych na gruntach leśnych bez konieczności uzyskania pozwolenia na nią, gdy łączna powierzchnia tych obiektów nie przekracza 1 tys. m². Nowelizacja uchyla zakaz wypasu zwierząt gospodarskich w lesie. Wypas, prowadzony wyłącznie za zgodą właściciela lasu, nie będzie jednak mógł powodować niszczenia lasu i ograniczać swobody dostępu ludności do niego. Nowe przepisy mają też służyć podniesieniu kompetencji zarządców lasów poprzez zobowiązanie ich do systematycznego dokształcania się. Grupa parlamentarzystów skupiona wokół ministra rolnictwa przeforsowała w noweli również zapis, zgodnie z którym Lasy Republiki Czeskiej (LČR), zarządzające czeskimi lasami państwowym, będą musiały wykorzystywać swoje zyski przede wszystkim do zabezpieczania pełnienia przez lasy ich funkcji.

Nowelizacja wprowadza nowe instrumenty wsparcia finansowego promującego wypełnianie świadczeń ekosystemowych przez las. Właściciele lasów będą mogli np. otrzymywać subsydia na hodowlę lasu w sposób zwiększający pochłanianie CO₂ przez lasy i wzmagający ich różnorodność biologiczną. Jak podaje Czeska Agencja Prasowa (ČTK), na podstawie ustawy Ministerstwo Rolnictwa ma wydać rozporządzenie w sprawie minimalnej ilości pozostałości pozrębowych, które właściciele lasów będą obowiązani pozostawiać do naturalnego rozkładu w ramach subwencjonowanych działań.

Nowelizacja ustawy o lasach ma wejść w życie 1 stycznia 2026 roku. Będzie miała jedynie nieznaczny wpływ na budżet państwa. Wszystkie przewidywane koszty mają zostać pokryte ze środków dostępnych w ramach już zatwierdzonych wydatków Ministerstwa Rolnictwa.

Organizacje i instytucje leśne zasadniczo uznały nowelizację ustawy o lasach za akceptowalne rozwiązanie kompromisowe i krok we właściwym kierunku. Czeski Instytut Badawczy Leśnictwa i Łowiectwa (VÚLHM) i Izba Leśno-Drzewna Republiki Czeskiej (LDK) szczególnie doceniły fakt, że nowela przyznaje większe uprawnienia właścicielom lasów. Efekty nowelizacji będą jednak widoczne dopiero po wielu latach i będą zależały od tego, w jaki sposób jej przepisy zostaną przełożone na akty wykonawcze. – W nadchodzących latach zobaczymy, czy jest to właściwy impuls do przygotowania naszego leśnictwa na problemy, które niewątpliwie będą się pojawiały wraz z postępującą zmianą klimatu – twierdzi Vít Šrámek, dyrektor VÚLHM. – W przeszłości lasy były wykorzystywane głównie do produkcji drewna. To, co państwo chciałoby gwarantować współcześnie, to trwałość lasów. I w zasadzie pozostawia ono właścicielowi decyzję, czy chce on mieć las, który będzie produkował drewno, czy też las będący stabilnym ekosystem, od którego będzie oczekiwał nie zysków, lecz różnorodności – dopowiada.

Według organizacji ekologicznej Ruch Tęczy (Hnutí DUHA) nowelizacja nie doprowadzi do prawdziwej regeneracji lasów. Umożliwia zakładanie monokultur w lasach niepaństwowych, ponieważ znosi obowiązek zapewnienia minimalnego udziału drzew liściastych i jodły w składzie gatunkowym odnowień. Zdaniem ekologów wprowadzone formy subsydiów dla właścicieli lasów nie dają gwarancji, że wsparcie finansowe znacząco poprawi stan zdrowotny lasów. Ponadto nowela nie zmniejsza maksymalnej dozwolonej powierzchni zrębu zupełnego i nie zwiększa stopnia ochrony gleby leśnej przed szkodami powodowanymi przez maszyny leśne.

Nowelizacja ustawy o obrocie drewnem i produktami drzewnymi implementuje do czeskiego prawa unijne rozporządzenie w sprawie przeciwdziałania wylesianiu. Nowela ta ma wejść w życie również 1 stycznia 2026 roku.

Źródło: www.silvarium.cz