Użytkowanie samochodu to uczestnictwo w ruchu drogowym, a więc i konsekwencje, które z tego wynikają. W poprzednim materiale analizowałem główne grzechy kierowców, mandatowanie wynikające z tego tytułu oraz ogólną liczbę wypadków. W tym numerze skupimy się na zależności między liczbą wypadków a regionem, miejscem zdarzenia i warunkami pogodowymi. Artykuł ukazał się w numerze 9/2022 „Lasu Polskiego”.
Materiał powstał w oparciu o zeszłoroczny raport (za rok 2020) o wypadkach drogowych sporządzony przez KG Policji Państwowej.
Wypadki w województwach
Zwróćmy uwagę na ryc. 1. Wykres obrazuje liczbę wypadków w poszczególnych województwach (rok 2020). Dodatkowo podana jest liczba ofiar śmiertelnych i rannych. Niechlubnym liderem w tym zakresie jest woj. wielkopolskie (2822). Najmniej wypadków miało miejsce w woj. opolskim (488). Najwięcej ofiar śmiertelnych odnotowano w woj. mazowieckim (286), a najmniej w woj. opolskim (65). Z kolei najwięcej rannych odnotowano w woj. łódzkim (2763), a najmniej w woj. podlaskim (451).
Należy jednak zwrócić uwagę, że liczba wypadków w danym województwie nie jest do końca skorelowana z wypadkowością w przeliczeniu na 100 tys. mieszkańców (ryc. 2).
Pora występowania wypadków
Najwięcej wypadków miało miejsce w sierpniu (11% ogółu), we wrześniu (10,9%) i w lipcu (10,7%). Najwięcej osób zginęło w październiku (11,7%). Duża liczba wypadków w okresie letnim wynika ze zwiększonego natężenia ruchu w związku z wyjazdami wakacyjnymi. Dokonując podziału wypadków drogowych na poszczególne dni tygodnia, najwięcej odnotowano ich w piątki (16,7%). W tych dniach zanotowano też najwięcej osób zabitych (16,9%) i rannych (16,6%). Najwięcej wypadków (ok. 44%) wystąpiło w godzinach dużego natężenia ruchu, czyli między 13.00 a 19.00. Najmniej odnotowano w godzinach 00.00–05.00; w tym czasie również najmniej osób zostało rannych lub poniosło śmierć.
Warunki atmosferyczne
Na występowanie wypadków drogowych wpływ mają również warunki atmosferyczne oraz oświetlenie – ten ostatni czynnik jest zależny od pory dnia i roku. Wbrew oczekiwaniom najwięcej wypadków wydarzyło się przy dobrych warunkach atmosferycznych, wtedy kierowcy czują się pewniej i rozwijają wyższe prędkości, pozostawiając sobie mniej czasu na potencjalne reakcje, co w przypadku wystąpienia wypadku daje tragiczniejsze skutki (ryc. 3). Najwięcej wypadków zanotowano w ciągu dnia, kiedy jest największy ruch. Porą nocną na drogach nieoświetlonych występuje największy wskaźnik wypadków z ofiarami śmiertelnymi, człowiek ginie prawie w co czwartym takim zdarzeniu, a w porze dziennej w co dwunastym.
Miejsce powstawania wypadków
Zdecydowana większość wypadków, 16 312 (69,3% ogółu), miała miejsce w obszarze zabudowanym. Zginęły w nich 1084 osoby (43,5%), a 17 784 zostały ranne (67,2%). Poza obszarem zabudowanym miało miejsce 7228 wypadków (30,7% ogółu); zginęło w nich 1407 osób (56,5%), a obrażenia ciała odniosło 8679 uczestników ruchu (32,8%). Mimo to prawie w co piątym wypadku w terenie zabudowanym zginął człowiek, podczas gdy w obszarze zabudowanym w co piętnastym. Wpływają na to wyższe prędkości osiągane poza terenem zabudowanym. Na prostych odcinkach dróg wystąpiło 12 999 wypadków. Kolejnym szczególnie niebezpiecznym miejscem są skrzyżowania z drogą z pierwszeństwem przejazdu; tam miało miejsce 6445 wypadków, śmierć poniosło 410 osób, a obrażeń ciała doznało 7479 osób (tab. 1).
Zdecydowana większość wypadków miała miejsce na drogach jednojezdniowych, dwukierunkowych – zdarzeń tych było 19 195, co stanowi 81,5% wszystkich wypadków; zginęło w nich 2167 osób (87% ogółu zabitych), a 21 483 osoby zostały ranne (81,2% ogółu rannych), zginęło w nich 2167 osób (87% ogółu zabitych), a 21 483 osoby zostały ranne (ryc. 4). Główne przyczyny wypadków występujących na drogach jednojezdniowych dwukierunkowych to:
- nieustąpienie pierwszeństwa przejazdu – 4738 wypadków;
- niedostosowanie prędkości do warunków ruchu – 4685 wypadków;
- nieustąpienie pierwszeństwa pieszemu na przejściu – 1795 wypadków;
- niezachowanie bezpiecznej odległości między pojazdami – 1135 wypadków;
- nieprawidłowe wyprzedzanie – 997 wypadków.
Płeć i wiek kierowców powodujących wypadki
Analiza płci kierowców wskazuje, że sprawcami wypadków najczęściej byli mężczyźni, którzy spowodowali 74,6% wypadków; kobiety spowodowały 21,3% wypadków. Kierowcy w wieku 18–24 lat charakteryzują się najwyższym wskaźnikiem liczby wypadków na 10 tys. osób. W 2020 r. byli oni sprawcami 3774 wypadków (18% wypadków powstałych z winy kierujących); zginęło w nich 431 osób, a 4714 zostało rannych. Przyczyną 41% wypadków, które spowodowali młodzi kierowcy, było niedostosowanie prędkości do warunków ruchu, a o ich ciężkości świadczy 60% zabitych w wypadkach przez nich spowodowanych. Jest to grupa osób, którą cechuje brak doświadczenia i umiejętności w kierowaniu pojazdami i jednocześnie duża skłonność do brawury i ryzyka. W 2020 r. wśród ogółu sprawców kierujących pojazdami najliczniejszą grupę (73,5%) stanowili kierowcy samochodów osobowych.
Podsumowanie
Nie sposób przedstawić wszystkich statystyk, dotyczą one wielu dziedzin, wskazałem te najważniejsze, mające bezpośredni wpływ na ryzyko wypadkowe. Potwierdza się teoria o większej wypadkowości młodych kierowców – oprócz braku doświadczenia wpływa na to łatwy dostęp do aut, które dysponują pokaźną mocą, ale jednocześnie nie są zbyt nowe. Jeśli dodamy do tego brawurę, to nieszczęście gotowe. Zastanawiającą konkluzją jest to, że dobre warunki atmosferyczne usypiają naszą czujność i to w tych okolicznościach powodujemy najwięcej wypadków… Duża liczba wypadków na drogach jednojezdniowych dwukierunkowych nie dziwi, to tu mamy najwęższe pasy ruchu, złą nawierzchnię i wzmożony ruch. Tu też z reguły pojawia się najmniej kierowców zawodowych, mających duże doświadczeniem. Reasumując, nie ufajmy pięknej pogodzie, bądźmy czujni na podstawowych drogach, unikajmy piątkowego pośpiechu i nie przekraczajmy dozwolonej prędkości. To podstawowe elementy wpływające na podniesienie bezpieczeństwa na drogach. Życzę Wam bezwypadkowych przebiegów. C
Pozdrawiam terenowo.
Sebastian Kołacz
Uwagi, sugestie lub zapotrzebowanie na tematy proszę kierować na adres: seba4x4@o2.pl.
Fot.: adobe.stock
