Z zagranicy 4/2021
Niemcy, Rumunia – Skutki zmiany klimatu dla buka Litwa – Inwestycje w drogi leśne Niemcy – Ustawowe ograniczenie pozyskania świerka? Irlandia – Lasy źródłem emisji
Niemcy, Rumunia
Skutki zmiany klimatu dla buka
W ramach projektu NEKLIM grupa niemieckich i rumuńskich naukowców prowadzi od dwóch lat badania nad ekologicznymi konsekwencjami zmiany klimatu dla lasów bukowych w Niemczech. Obecne modele klimatyczne i ich regionalne projekcje przewidują, że temperatura w środkowej części tego kraju wzrośnie co najmniej o 2°C. Czy w takich warunkach buk może zachować swoje miejsce w niemieckiej florze? Wyniki projektu NEKLIM wskazują na to, że w razie wzmagania się stresu suszy i upału buk jest wypierany przez dąb.
Warunki podobne do tych, jakie w środkowych Niemczech są oczekiwane po wzroście temperatury o 2–2,5°C, panują obecnie w krainie Banat w zachodniej Rumunii. Dlatego naukowcy założyli tam trzy powierzchnie doświadczalne. Przyrządy pomiarowe umieszczono w typowych ekosystemach bukowych i dębowych oraz w strefach ekotonowych. Analiza wyników pomiarów wykazuje, że gdy w bezchmurne letnie dni temperatura we wnętrzu lasu wzrasta powyżej 30°C, sytuacja buków staje się trudna. Podobnie dzieje się w przypadku, gdy wilgotność spada poniżej 55%, a jej niedosyt przekracza 25 hPa. W takich warunkach dęby radzą sobie lepiej i wypierają buka.
Projekt NEKLIM jest finansowany przez Federalny Urząd Ochrony Przyrody (BfN) i Federalne Ministerstwo Środowiska, Ochrony Przyrody i Bezpieczeństwa Nuklearnego (BMU) Niemiec. Pracami badawczymi kierują prof. Helge Walentowski z Wyższej Szkoły Nauk Stosowanych i Sztuki w Getyndze (HAWK) i prof. Christoph Leuschner z Uniwersytetu Getyńskiego.
Efekty projektu mogą okazać się kluczowe dla przyszłości tego gatunku i gospodarowania nim w Niemczech. Dobrym przykładem już teraz występujących na tym polu trudności są Lasy Krajowe Meklemburgii-Pomorza Przedniego, w których zarządzie znajduje się 190 tys. ha lasów państwowych tego landu. Tamtejsi leśnicy postanowili zmniejszyć pozyskanie drewna bukowego w 2021 roku. Decyzja podyktowana jest szkodami od suszy w znacznej części drzewostanów tego gatunku. W północno-wschodnich Niemczech zaczyna zamierać coraz więcej buków. Osłabione drzewa są atakowane przez szkodniki owadzie i porażane grzybami. Redukcja pozyskania pozwoli na utrzymanie większego zwarcia i tym samym wilgotniejszego klimatu wnętrza lasów bukowych. Korzystnie wpłynie również na stopień ochrony bioróżnorodności. Drzewostany bukowe zajmują 12,5% powierzchni leśnej landu Meklemburgia-Pomorze Przednie.
Lasy Krajowe Meklemburgii-Pomorza Przedniego działają w formie przedsiębiorstwa państwowego, które nie tylko gospodaruje w lasach państwowych, ale także świadczy różne usługi związane z gospodarką leśną oraz wykonuje zlecane przez land zadania publiczne. Te ostatnie są finansowane w ramach dotacji celowych. Obie sfery aktywności firmy – zarówno działalność gospodarcza, jak i wykonywanie zadań publicznych – rozliczane są osobno.
Źródło: www.forstpraxis.de
Litwa
Inwestycje w drogi leśne
Litewskie Państwowe Gospodarstwo Leśne (VMU) zarządza drogami leśnymi nie tylko w lasach państwowych, lecz również w lasach niepaństwowych. W 2020 r. VMU zbudowało blisko 12 km dróg, wyremontowało lub przebudowało przeszło 1,1 tys. km dróg istniejących i wykonało czynności ich utrzymania na przestrzeni blisko 9,6 tys. km. Na inwestycje w drogi leśne przeznaczyło w sumie ponad 10 mln euro.
– Drogi są wykorzystywane nie tylko przez nas do wywozu drewna z lasu czy do wykonywania zadań przeciwpożarowych, ale także przez wszystkich mieszkańców. Ponieważ drogi się zużywają, stale je konserwujemy i naprawiamy oraz budujemy nowe – mówi Valdas Kaubrė, dyrektor VMU. Pracami remontowo-konserwacyjnymi objęte są drogi przebiegające przez lasy wszystkich form własności. Część remontów dróg leśnych wykonywana jest siłami własnymi VMU, a część przez przedsiębiorców świadczących takie usługi. Bardziej skomplikowane prace, takie jak remonty generalne czy budowa nowych dróg leśnych, zawsze zlecane są wyspecjalizowanym wykonawcom wyłanianym w drodze przetargów.
VMU zarządza lasami państwowymi o powierzchni ok. 1 mln ha, co stanowi niespełna połowę całkowitej powierzchni leśnej Litwy. W pieczy VMU znajduje się sieć dróg leśnych o łącznej długości 36,6 tys. km, z czego przeszło 20 tys. km przypada na drogi w lasach państwowych, a reszta – na drogi w lasach niepaństwowych. VMU utrzymuje również państwowy system powszechnej ochrony lasów przed pożarami.
Źródło: www.vivmu.lt
Niemcy
Ustawowe ograniczenie pozyskania świerka?
Pod koniec października 2020 r. rząd niemieckiego kraju związkowego Nadrenia Północna-Westfalia zgłosił wniosek o uruchomienie przez Bundesrat – izbę wyższą parlamentu Niemiec – przepisów ustawy o kompensacie szkód w lasach. Podstawowym punktem wniosku jest ogólnoniemieckie ograniczenie pozyskania zdrowego drewna świerkowego do 70% normalnego rozmiaru cięć do 30 września 2022 roku. Okresem referencyjnym do ustalenia normalnego rozmiaru cięć miałyby być lata 2013–17. Jednocześnie sprzedawcy drewna poklęskowego mogliby stosować obniżoną stawkę podatku dochodowego w odniesieniu do tego surowca.
Źródło: www.forstpraxis.de
Irlandia
Lasy źródłem emisji
Irlandzkie lasy zagospodarowane emitują więcej CO2, niż go akumulują. Dane pochodzą z Krajowego Programu Rozliczeń dla Leśnictwa Irlandii. Przygotowanie krajowych programów rozliczeń leśnych było jednym z wymogów unijnego rozporządzenia ws. włączenia sektorów użytkowania gruntów, zmiany użytkowania gruntów i leśnictwa (land use, land use change and forestry, skr. LULUCF) w ramy unijnej polityki klimatyczno-energetycznej do 2030 roku. W irlandzkim raporcie stwierdza się, że w latach 2012–17 irlandzkie lasy zagospodarowane przekształciły się z pochłaniacza węgla z atmosfery w źródło jego emisji. Co więcej, emisja gazów cieplarnianych przez lasy zagospodarowane będzie się zwiększała do 2025 roku. Jest to wynikiem m.in. osuszenia torfowisk w celu włączenia ich do produkcji leśnej. Irlandzkie organizacje pozarządowe wskazują na pilną potrzebę zaprzestania sadzenia lasu w niewłaściwych miejscach, takich jak właśnie torfowiska.
Sytuacja w Irlandii to tylko jeden z przykładów spodziewanego spadku ilości węgla akumulowanego w lasach Europy. Przewiduje się, że w sumie zasób węgla w lasach UE zmniejszy się o 18,7% w stosunku do poziomu z pierwszych lat XXI wieku. Zagraża to spójności zarówno unijnych, jak i krajowych celów klimatycznych oraz koliduje z celami w zakresie ochrony różnorodności biologicznej w lasach całej Europy.
Źródło: www.fern.org
Opr. A.S.