Z zagranicy

W brytyjskim leśnictwie występuje kategoria siedliskowa ,historyczny obszar leśny” (,ancient woodland”) oznaczająca tereny leśne, na których lasy rosną nieprzerwanie od 1600 r. (w Anglii i Walii) lub od 1650 r. (w Szkocji). W XX w. blisko połowa brytyjskich historycznych obszarów leśnych, porośniętych drzewostanami o dużym udziale gatunków liściastych, została odnowiona szybciej rosnącymi gatunkami iglastymi.

W ubiegłym roku Carwyn Jones, minister środowiska w krajowym rządzie Walii, przedstawił leśny Program Odzyskania Zapomnianego Dziedzictwa. Realizując ten program, Komisja Leśna Walii (sekcja ogólnobrytyjskiej Komisji Leśnej i zarazem organ rządu krajowego Walii) ma doprowadzić do restytucji walijskich historycznych obszarów leśnych w ich pierwotnym stanie na obszarze obejmującym 5 tys. ha lasów państwowych i 400 ha lasów prywatnych (lesistość Walii sięga 14%, lasy państwowe stanowią 40% walijskich lasów). Środki finansowe przeznaczone na realizację programu sięgają 2,37 mln funtów szterlingów, z czego blisko 45% ma pochodzić z funduszy UE. Właściciele lasów prywatnych mają łącznie otrzymać 848 tys. funtów szterlingów. Udział w programie jest dobrowolny. Wysokość stawek subwencyjnych zależy od pilności i stopnia restytucji. Opr. A.S.

W początkach XVI w. lasy rosły mniej więcej na połowie obszaru obecnych Stanów Zjednoczonych, a więc na przeszło 400 mln ha. Dzisiaj powierzchnia amerykańskich lasów wynosi blisko 300 mln ha, czyli ok. 3/4 pierwotnego stanu. Dla porównania: w Unii Europejskiej lasy zajmują ok. 160 mln ha. Obszary leśne Stanów Zjednoczonych podzielone są na lasy gospodarcze (,commercial forestland”) i lasy pozagospodarcze (,noncommercial forestland”).

Powierzchnia tych ostatnich wynosi 103 mln ha, czyli 1/3 wszystkich amerykańskich lasów. Znaczne połacie lasów pozagospodarczych znajdują się w stanie Alaska, w parkach narodowych oraz na wydzielonych obszarach ekosystemów naturalnych, na których pozyskiwanie drewna jest ustawowo zabronione. Jako lasy gospodarcze kwalifikowane są drzewostany, które wykazują przyrost przekraczający pewną ustaloną wartość minimalną i w których dozwolone jest pozyskiwanie drewna. 3/4 tych lasów rośnie we wschodniej części USA – mniej więcej połowa na północy, połowa na południu. Lasy państwowe stanowią 18% amerykańskich lasów. Dominującą formą własności leśnej jest własność prywatna: udział lasów prywatnych sięga tam 59%, a więc kształtuje się na podobnym poziomie jak w UE (60%). Przeciętna powierzchnia amerykańskiej prywatnej własności leśnej wynosi ok. 24 ha (w UE odpowiednia wartość wynosi 13 ha). W posiadaniu przemysłu drzewnego znajduje się 13% procent amerykańskich lasów, przy czym większość przemysłowej własności leśnej położona jest w stanach południowych. Początki uregulowanego użytkowania lasu na obszarze Stanów Zjednoczonych sięgają zaledwie końca XIX wieku. Państwowy nadzór nad lasami prywatnymi nawet dziś jest tam o wiele luźniejszy niż w Europie. Fachowa wiedza leśna przeciętnego amerykańskiego właściciela lasu jest zdecydowanie uboższa niż jego europejskiego kolegi. Drzewostany, w większości wielogatunkowe lasy mieszane, odnawiane są z reguły naturalnie. Odnowienie przez sadzenie jest w USA stosowane wyjątkowo.

Austriackie Lasy Związkowe SA ogłosiły rok 2006 rokiem różnorodności biologicznej. We współpracy z organizacjami ochrony przyrody rozpoczęto w lasach spółki realizację czterech zakrojonych na dużą skalę, długofalowych programów z zakresu ochrony naturalnych siedlisk oraz zagrożonych gatunków roślin i zwierząt. Podejmując tę inicjatywę, ALZ SA chcą wesprzeć działania Unii Europejskiej na rzecz zahamowania do 2010 r. procesu zanikania gatunków w Europie. Zachowanie różnorodności biologicznej ma być także jednym z głównych założeń polityki Austrii realizowanej w ramach jej przewodnictwa w UE (okres austriackiej prezydencji będzie trwać do 1 lipca 2006 roku).

Współpracując z organizacją ornitologiczną BirdLife, ALZ SA przystąpiły do realizacji 4-letniego programu ochrony zagrożonych gatunków ptaków, w tym zwłaszcza gatunków dzięcioła, takich jak: dzięcioł trójpalczasty, dzięcioł białogrzbiety i dzięcioł czarny. Pozostałe programy mają za przedmiot między innymi ochronę niedźwiedzia i kozioroga dębosza. Chcemy przeciwdziałać zanikaniu gatunków już u samych źródeł tego procesu i dlatego inwestujemy w utrzymanie możliwie różnorodnych siedlisk. Działając w ten sposób, chronimy różnorodność biologiczną i zapewniamy odpowiednią jakość życia w Austrii – informuje Georg Erlacher, jeden z członków dwuosobowego zarządu spółki akcyjnej Austriackie Lasy Związkowe. Co roku znika na świecie 17 tys. gatunków. W samej Austrii na liście gatunków zagrożonych znajdują się 2804 gatunki zwierząt spośród 45 870 gatunków tam występujących.

W grudniu ubiegłego roku przedstawiciele wszystkich rodzajów własności leśnej oraz przemysłu drzewnego w Niemczech – w tym reprezentanci takich organizacji, jak: Wspólnota Gospodarcza Niemieckich Stowarzyszeń Właścicieli Lasów (AGDW), Niemiecki Związek Miast i Gmin (DStGB), Kuratorium Pracy i Techniki Leśnej (KWF) i Wspólnota Gospodarcza Użytkowników Surowca Drzewnego (AGRV) – założyli wspólnie Przedsiębiorstwo Nawigacyjnego i Logistycznego Wsparcia Gospodarki Leśnej i Drzewnej ,NavLog” Sp. z o.o. Podstawowym zadaniem firmy, która rozpoczęła działalność 1 stycznia 2006 r., jest budowa i eksploatacja ogólnoniemieckiego systemu informacji nawigacyjnej dotyczącej dróg leśnych i publicznych, odpowiadającego normom zarówno krajowym, jak i międzynarodowym. Przedsiębiorstwo NavLog ma ponadto świadczyć usługi logistyczne związane z leśno-drzewnym łańcuchem produkcyjnym, jak również z akcjami ratowniczymi i ochroną przed katastrofami.

Od 1 stycznia 2006 r. władze Rosji wprowadziły jednolitą stawkę cła wywozowego na drewno opałowe i drewno okrągłe w wysokości 6,5%, ale nie mniej niż, w przeliczeniu na euro, 4 euro/m3 (dotychczasowa opłata minimalna wynosiła 2,5 euro/m3). Z dniem 1 lipca 2007 r. stawka na drewno okrągłe ma zostać podwyższona do 10%, a opłata minimalna – do 6 euro/m3. Zmiany te wiążą się z obecną polityką Kremla w zakresie gospodarki drzewnej: poprzez podwyższenie ceł wywozowych na drewno okrągłe i ograniczenie jego udziału w eksporcie produktów drzewnych Rosja chce stworzyć rodzimemu przemysłowi obróbki i przeróbki drewna korzystniejsze warunki do rozwoju.

Od 1998 r. rozmiar wywozu drewna okrągłego z Rosji wzrósł przeszło dwukrotnie. Same tylko Chiny sprowadziły dziewięć razy więcej rosyjskiego drewna. W 2004 r. finansowy wolumen rosyjskiego eksportu drewna okrągłego sięgnął 2,3 mld dolarów amerykańskich. W okresie od stycznia do września 2005 r. Rosja wyeksportowała aż 36,5 mln m3 drewna okrągłego, a jedynie 6,7 mln m3 drewna obrobionego i 1,1 mln m3 sklejki. Jako pierwsza zareagowała na podwyżkę rosyjskiego cła wywozowego Finlandia. Z inicjatywy Finów, 30 listopada 2005 r. doszło do roboczego spotkania fińskiego ministra rolnictwa i leśnictwa z rosyjskim ministrem zasobów naturalnych. Strona rosyjska podtrzymała swoje stanowisko i oświadczyła, że obecnie bardziej jest zainteresowana obróbką i przeróbką drewna na własnym terytorium niż eksportem surowca w stanie okrągłym. Rosjanie oczekują teraz od Finów wzmożonego inwestowania w rosyjski przemysł drzewny. opr. A.S.

11 marca 2005 r. pani Mariann Fischer Boel, komisarz ds. rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich Komisji Europejskiej, oficjalnie przedstawiła „Komunikat Komisji dla Rady i Parlamentu Europejskiego – sprawozdanie z wdrażania Strategii Leśnej UE”. W tym dziewięciostronicowym dokumencie Komisja Europejska formułuje konkluzję, że konkurencyjność i ekonomiczna sprawność zrównoważonej gospodarki leśnej prowadzonej w Unii Europejskiej poddawane są coraz cięższym próbom wskutek otwarcia na rynek globalny.

Komisja Europejska zaproponowała, żeby do 2006 roku opracowany został we współpracy z państwami członkowskimi i zainteresowanymi środowiskami Plan Działania Unii Europejskiej na rzecz Zrównoważonej Gospodarki Leśnej, który mógłby stać się instrumentem koordynowania i zwiększenia spójności działań związanych z leśnictwem i lasami, podejmowanych przez Wspólnotę i państw członkowskie. Plan ten powinien uwzględniać różnorakie aspekty działań: społeczno-ekonomiczne (konkurencyjność, wycena świadczeń środowiskowych i społecznych), ekologiczne (zmiana klimatu, pożary leśne, ochrona różnorodności biologicznej), administracyjne, informacyjne (promowanie drewna jako surowca odnawialnego, użytkowanie go jako surowca energetycznego), naukowe, edukacyjne i in.Lasy zajmują w Unii Europejskiej ok. 160 mln ha, czyli mniej więcej 35% jej lądowej powierzchni. Około 60% unijnych lasów stanowi własność prywatną. Liczba właścicieli lasów prywatnych sięga 15 milionów. Przeciętna powierzchnia prywatnej własności leśnej wynosi co prawda 13 ha, ale większość prywatnych lasów w UE ma mniej niż 3 ha.Unia Europejska jest jednym z największych na świecie wytwórców i zarazem konsumentów produktów leśnych. W gospodarce leśnej i w gałęziach przemysłu związanych z lasami zatrudnionych jest 3,4 mln ludzi. Roczna wartość produkcji tego sektora osiąga poziom 356 mld euro. Przeciętny rozmiar rocznej produkcji surowca drzewnego w UE wynosi 400 mln m3. Unijne pozyskanie drewna nieznacznie przekracza 60% przyrostu rocznego. Jako główny instrument wdrażania Strategii Leśnej UE na poziomie Wspólnoty służy, jak dotąd, polityka rozwoju obszarów wiejskich. W jej ramach na finansowe wsparcie leśnictwa łożone jest ok. 10% środków z budżetu przeznaczonego na rozwój obszarów wiejskich.źródło: http://europa.eu.int/comm/agriculture/consultations/forestry/index_en.htm

Opr. A.S.

W marcu br. fińska Rada Państwa zatwierdziła nowy, zarekomendowany przez ministra rolnictwa i leśnictwa skład rady dyrektorskiej Metsähallitusa – fińskiego państwowego gospodarstwa leśnego, zarządzającego obszarem lądowym i wodnym o powierzchni 12 mln ha. Przewodniczącym rady został Pentti Lähteenoja, zastępca dyrektora generalnego w Ministerstwie Rolnictwa i Leśnictwa, a wiceprzewodniczącą – Ritta Rainio, dyrektor generalny w Ministerstwie Środowiska.

Pozostali członkowie nowej rady to: Aulikki Heinonen (przedstawicielka Laponii), Kalevi Hemilä (dyrektor w towarzystwie ubezpieczeniowym ETERA), Jaana Korpi (dyrektor w firmie Weilin+Göös Oy), Aulis Lyhykäinen (reprezentant pracowników Metsähallitusa), Helena Wallden (członkini zarządu banku OKO). Kadencja rady dyrektorskiej w tym składzie upływa z dniem 31 marca 2008 r. źródło: www.metsa.fi

16 marca br. Ministerstwo Rolnictwa i Środowiska w rządzie niemieckiego kraju związkowego Saksonia-Anhalt publicznie przedstawiło wyniki ekspertyzy w sprawie optymalizacji systemu zarządzania lasami państwowymi w tym landzie. Na podstawie owej ekspertyzy rząd Saksonii-Anhalt ma niebawem podjąć decyzję co do przyszłości Krajowego Gospodarstwa Leśnego Saksonii-Anhalt, które zostało utworzone w 2002 r. na bazie wcześniejszej administracji leśnej (zmniejszono wówczas liczbę nadleśnictw z 42 do 24, a liczbę leśnictw z 300 do 196).

Z ekspertyzy wynika, że Krajowe Gospodarstwo Leśne Saksonii-Anhalt wymaga dotacji w wysokości ok. 40 mln euro rocznie, w tym 21 mln euro na zagospodarowanie lasów i 19 mln na wykonywanie pozostałych zadań (funkcje administracyjne, świadczenia na rzecz ogółu, doradztwo, piecza nad lasami niepaństwowymi). Zdaniem ekspertów liczba 24 nadleśnictw i 196 leśnictw jest za wysoka jak na Saksonię-Anhalt – land o stosunkowo małej lesistości. Krajowemu Gospodarstwu Leśnemu grożą także sankcje prawne ze względu na wniesione do Brukseli skargi przeciwko jego zespolonej formie organizacyjnej: Unia Europejska jest krytycznie nastawiona wobec łączenia zagospodarowania lasów państwowych z subsydiowaną pieczą nad lasami niepaństwowymi. Eksperci zaproponowali przekształcenie Krajowego Gospodarstwa Leśnego Saksonii-Anhalt w spółkę akcyjną z czterema – w znacznym stopniu samodzielnymi – gospodarstwami po 9-11 leśnictw o wielkości 2,8-3,8 tys. ha. Funkcje administracyjne powinny, zdaniem ekspertów, zostać przejęte przez organy administracji publicznej związane z rolnictwem i ochroną środowiska. Leśnicy Saksonii-Anhalt są generalnie nastawieni bardzo krytycznie do propozycji przedstawionych w ekspertyzie. Według ostatnich informacji, rząd Saksonii-Anhalt zapewne wydzieli z domeny Krajowego Gospodarstwa Leśnego wszystkie funkcje nieprodukcyjne, ale nie zdecyduje się – na razie? – na przekształcenie go w spółkę akcyjną. źródło: „AFZ-DerWald” nr 6/2005, „Forst&Technik” nr 4/2005

30 maja br. Rada Rolnictwa i Rybołówstwa, jedna z najstarszych konfiguracji Rady UE, przyjęła zgłoszoną przez Komisję Europejską propozycję przygotowania Planu Działania UE na rzecz Zrównoważonej Gospodarki Leśnej, przemianowując go wszakże na Plan Działania UE w zakresie Leśnictwa. Koncepcja opracowania unijnego planu leśnego pojawiła się w związku z ubiegłoroczną dyskusją na temat wdrażania w krajach członkowskich Strategii Leśnej UE.W Komisji Europejskiej została już opracowana wstępna struktura zapisu planu leśnego UE. Obejmuje ona takie punkty, jak: (1) „Wizja”, (2) „Założenia i cele strategiczne”, (3) „Niedostatki i problemy”, (4) „Działania w skali unijnej i krajowej” i (5) „Przegląd unijnych środków służących przeprowadzeniu proponowanych działań”.

Punkt „Wizja” ma być poświęcony sprawom takim, jak: tendencje w gospodarce leśnej, zróżnicowanie sektora leśnego w UE, oczekiwania społeczeństwa europejskiego w stosunku do lasów i gospodarki leśnej, główne siły napędowe, ograniczenia i możliwości rozwoju gospodarki leśnej i wartościowanie lasów i gospodarki leśnej przez społeczeństwo. W oparciu o wypracowaną wizję określone zostaną strategiczne cele unijnego leśnictwa i sposoby ich osiągania. Wykorzystane mają być przy tym narodowe plany leśne – jako jeden z środków transpozycji zagadnień krajowych.Procedura przygotowywania unijnego planu leśnego przewiduje trzy podstawowe grupy prac: warsztaty z udziałem ekspertów, współpracę z państwami członkowskimi i konsultację z głównymi grupami interesów. Unijne warsztaty z udziałem zaproszonych przez KE ekspertów zaplanowane zostały na wrzesień br. Współpraca z państwami członkowskimi będzie się odbywać głównie za pośrednictwem Komitetu Stałego ds. Leśnictwa, składającego się z przedstawicieli 25 państw UE.Planując współpracę z państwami członkowskimi, KE wyróżniła wstępnie trzy grupy zagadnień do przedyskutowania: ekonomiczne i społeczne znaczenie lasów i leśnictwa, ekologiczne znaczenie lasów oraz spójność i koordynacja działań w polityczno-administracyjnym otoczeniu sektora leśnego w UE. Każdą grupą zagadnień zajmie się odpowiednia grupa ekspercka, utworzona ze specjalistów desygnowanych przez członków Komitetu Stałego ds. Leśnictwa. Grupy eksperckie mają pracować w okresie od września do grudnia br.Jako forum konsultacji z różnymi grupami interesów ma służyć przede wszystkim Grupa Doradcza ds. Leśnictwa i Korka Użytkowego, w skład której wchodzą eksperci desygnowani przez organizacje społeczno-ekonomiczne działające w skali unijnej. Konsultacje z tym gremium zaplanowano na październik i grudzień br. W styczniu 2006 r., odbędzie się końcowa konsultacja z członkami Komitetu Stałego ds. Leśnictwa. Po niej KE będzie miała kilka miesięcy na prace redakcyjne i przeprowadzenie stosownych procedur urzędowych. Gotowy plan ma zostać przedstawiony Radzie UE i Parlamentowi Europejskiemu w czerwcu 2006 r.Miejmy nadzieję, że leśnicy będą aktywnie współuczestniczyć w przygotowaniu unijnego planu leśnego i nie dopuszczą do tego, by najważniejsze decyzje dotyczące lasów były podejmowane ponad ich głowami. Dotychczasowe doświadczenia wskazują jednak, że europejscy leśnicy nie potrafią skutecznie bronić swoich interesów na unijnym forum politycznym. Jeden z urzędników KE skwitował ten fakt następująco: O tym, co dzieje się w leśnictwie w dużej mierze decyduje to, co dzieje się poza sektorem leśnym.Źródło: Unit F. 1, „EU Forest Action Plan”, dokument Komisji Europejskiej.

opr. A.S.

W lutym br. rozpoczęto tworzenie Platformy Technologicznej Sektora Profitującego z Lasów (ang. Forest-Based Sector Technology Platform, w skrócie FTP). Unijne platformy technologiczne to jeden z instrumentów realizowania polityki Komisji Europejskiej, służący kreowaniu i rozwijaniu partnerstwa publiczno-prywatnego w sferze badań i innowacji. W swej istocie platformy technologiczne są mechanizmem skupiania wszystkich egzystujących w danym segmencie życia europejskiego grup interesów w celu uzgodnienia spójnej całościowej wizji rozwoju tego segmentu, opracowania strategii urzeczywistnienia owej wizji, a następnie sterowania realizacją przyjętej strategii. W myśl unijnej Strategii Lizbońskiej to właśnie innowacje mają być motorem rozwoju Europy w najbliższych latach.

Platforma Technologiczna Sektora Profitującego z Lasów ma być otwarta na wszystkie grupy interesów związane z lasami, obejmować wszystkie państwa członkowskie Unii Europejskieji całe długie łańcuchy podaży, od producenta prymarnego do konsumenta. Jednym z podstawowych zadań FTP na obecnym etapie jej rozwoju jest opracowanie tzw. strategicznego programu badań naukowych (ang. Strategic Research Agenda) dla sektora profitującego z lasów. Program ten będzie kompilacją narodowych strategicznych programów badań naukowych, które mają zostać przygotowane jako pierwsze.Naczelnym organem FTP jest tzw. grupa wysokiego szczebla. W jej skład wchodzą prominentne osoby reprezentujące firmy branży przemysłowej (Stora Enso, Moelven Industrier, SCA, M-real) oraz federacje stowarzyszeń (CEPF – Konfederacja Europejskich Właścicieli Lasów, CEI-Bois – Europejska Konfederacja Przemysłu Obróbki Drewna, CEPI – Konfederacja Europejskiego Przemysłu Papierniczego, FFIF – Federacja Fińskiej Branży Leśnej). Przewodniczącym grupy jest Bjoern Haegglund,zastępca dyrektora firmy Stora Enso. Przedstawiciele Komisji Europejskiej, a mianowicie dyrekcji generalnych „Badania Naukowe” i „Przedsiębiorczość i Przemysł”, mają status obserwatorów w tym gremium.W grupie wysokiego szczebla FTP nie ma, jak dotąd, niestety reprezentantów dużych unijnych państwowych gospodarstw leśnych, takich jak choćby fiński Metsähallitus (12 mln ha), polskie Lasy Państwowe (7,6 mln ha), szwedzki koncern Sveaskog (4,6 mln ha), brytyjska Komisja Leśna (1 mln ha) czy Austriackie Lasy Związkowe SA (850 tys. ha). Trudności z przebiciem się na forum FTP ma Europejska Sieć Przedsiębiorców Leśnych (ENFE).Ogniwami łączącym FTP z grupami interesów w państwach członkowskich UE są tzw. narodowe grupy pomocnicze. Z założenia gremia te winny składać się z przedstawicieli sektora profitującego z lasów i placówek badawczo-rozwojowych oraz reprezentantów instytucjifinansowych i organów administracyjnych. To właśnie narodowe grupy pomocnicze mają przygotować wspomniane wyżej narodowe strategiczne programy badań naukowych. Koordynatorem polskiej grupy pomocniczej FTP jest prof. Władysław Strykowski, dyrektor Instytutu Technologii Drewna w Poznaniu.W kilkunastoosobowej radzie naukowej FTP, której przewodniczy prof. Yves Birot z Francji, zasiada też prof. Piotr Paschalis jako przedstawiciel Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Rada naukowa FTP reprezentuje ogół środowiska naukowego w procesie formowania i wdrażania Platformy Technologicznej Sektora Profitującego z Lasów.źródło: www.forestplatform.org

opr. A.S.