Z zagranicy

Kanada Google jako narzędzie określania gatunku drzew NiemcyWzrost liczby myśliwych JaponiaUsługi leśne na małą skalę CzechyZmiany w sprzedaży drewna z lasów państwowych SzwecjaRekordowe wyniki Södry w 2018 roku

Widok Google Street View na jedną z ulic w Toronto

Kanadyjska Służba Leśna (CFS) wykorzystuje funkcję GoogleStreet View do określania gatunku i wieku drzew rosnących na obszarachzurbanizowanych całej Kanady. Dzięki temu CFS może przygotowywać dla miast np.informacje o kosztach ochrony drzew przed nowymi szkodnikami inwazyjnymi.Funkcja Google Street View pozwala specjalistom z CFS na identyfikowanie drzewrosnących w odległości do 10 m od każdej ulicy. Stopień trafności identyfikacjigatunku wynosi 70%. W przypadku rodzaju jest to 90%.

CFS jest jednostką resortu zasobów naturalnych w kanadyjskimrządzie federalnym. Zajmuje się przede wszystkim badaniami leśnymi i transferemwiedzy z nauki do praktyki. Zatrudnia ok. 800 pracowników. Oprócz centrali wOttawie w skład CFS wchodzi sześć ośrodków badawczych.

Źródło:www.windsorstar.com

W roku łowieckim 2017/2018 ważną kartę myśliwską posiadało wNiemczech 384 428 osób. To o 24% więcej niż w roku zjednoczenia Niemiec.Największy udział myśliwych w całkowitej liczbie ludności wykazują landypółnocne. Przykładowo w kraju związkowym Szlezwik-Holsztyn jeden myśliwyprzypada na 126 mieszkańców. W całych Niemczech jeden myśliwy przypadaprzeciętnie na 215 mieszkańców. Kobiety stanowią 7% myśliwych, ale na obecnychkursach przygotowujących do egzaminu łowieckiego panie spotyka się już znacznieczęściej: tam ich odsetek sięga niemal 25%.

Źródło:www.jagderleben.de

Japońska gospodarka leśna od dawna boryka się z niskimicenami drewna. Do tego dochodzi kurczenie się i starzenie siły roboczej.Obecnie japońscy zarządcy lasów pozostawiają coraz większą ich część dospontanicznego rozwoju. W tych warunkach powstaje nisza rynkowa – świadczenieusług leśnych na małą skalę.

Lasy porastają ok. 70% powierzchni Japonii. Jednak od lat60. XX w. Japończycy jedynie w niewielkim stopniu użytkują swoje lasy. Mogąbowiem importować tanie drewno zza mórz. O ile w 1995 r. drewno pozyskiwane wkraju zaspokajało 96% japońskiego zapotrzebowania na ten surowiec, o tyle w2002 r. wskaźnik ten wynosił już tylko 18,8%. W wyniku późniejszych działań japońskichwładz na rzecz podniesienia poziomu samowystarczalności surowcowej odsetekdrewna krajowego podskoczył do 36% (2017 r.).

Blisko 40% japońskich drzewostanów pochodzi z sadzenia.Cechują się one niewielką bioróżnorodnością i wymagają restytucji ekologicznychfunkcji lasu. Ale dla młodych Japończyków gospodarka leśna nie jest atrakcyjnąbranżą. Starzejący się właściciele lasów nie mają komu ich przekazać. Wostatnim czasie zarysowuje się jednak tendencja do zajmowania się usługamileśnymi na małą skalę i łączenia ich z innymi rodzajami działalności. Niektóresamorządy uruchomiły nawet programy wspierające drobną przedsiębiorczość leśną,traktując jej rozwój jako instrument przeciwdziałania depopulacji obszarówwiejskich. Do zmiany polityki leśnej w kierunku aktywniejszego zagospodarowaniakrajowych lasów zmuszają Japonię także klęski żywiołowe, które w ostatnichlatach coraz częściej ją nawiedzają.

Źródło: www.nippon.com

Lasy Republiki Czeskiej (LČR), które zarządzają czeskimilasami państwowymi, zwiększyły z 30 do 200 m3 ilość drewna, jaką jeden nabywcamoże rocznie pozyskać w ramach samowyrobu. Celem tej zmiany jest przedewszystkim przyspieszenie usuwania z lasu drewna kornikowego i innego posuszu. W2018 r. LČR sprzedały w ramach samowyrobu 241 tys. m3 drewna, w tym 38 tys. m3drewna kornikowego.

Nowością jest też sprzedaż drewna kornikowego w systemieloco droga wywozowa, który w czeskich lasach państwowych miał dotychczasznaczenie marginalne (kilka procent całości sprzedaży drewna). Jeden odbiorcasurowca drzewnego – osoba zarówno fizyczna, jak i prawna – może nabyć w tymsystemie rocznie do 50 m3 drewna kornikowego w 21 nadleśnictwach uznanych zaklęskowe ze względu na nasilenie gradacji szkodnika i w czterech wydzielonychgospodarstwach leśnych LČR. Kornikowe drewno opałowe jest wyrabiane w sztukacho długości dwóch i więcej metrów, a kornikowe drewno tartaczne – w sztukach odługości czterech i więcej metrów.

LČR działają w formie przedsiębiorstwa państwowego.Gospodarują w lasach o powierzchni 1,2 mln ha. Od kilku lat borykają się zklęskową suszą i gradacją korników.

Źródło: www.lesycr.cz

Södra – gospodarcze zrzeszenie prywatnych właścicieli lasóww południowej Szwecji – zanotowała w 2018 r. najlepsze wyniki w swojejhistorii. Przychody osiągnęły poziom 24,2 mld koron (ok. 10,2 mld zł), cooznacza wzrost o 18% w stosunku do 2017 roku. Zysk operacyjny wyniósł 4,5 mldkoron (ok. 1,9 mld zł).

Rada nadzorcza Södry zaproponowała walnemu zgromadzeniuwypłatę członkom zrzeszenia dywidendy w łącznej wysokości 1,8 mld koron (ok.758 mln zł). Duży wzrost przychodów Södry był możliwy dzięki korzystnejsytuacji gospodarczej na świecie, dużemu popytowi na produkty drzewne orazwyższym cenom tarcicy i ścieru drzewnego. – Byliśmy w stanie zaspokoić dużypopyt na nasze produkty, ponieważ w ciągu ostatnich czterech lat poczyniliśmypoważne, sięgające 11 mld koron inwestycje w nasze celulozownie i tartaki orazwprowadziliśmy innowacje – informuje Lars Idermark, prezes i zarazem dyrektorgeneralny Södry.

W lutym 2019 r. rada nadzorcza Södry postanowiła wyasygnowaćw najbliższym czasie na prace badawczo-rozwojowe 100 mln koron (ok. 42 mln zł).Połowa tej sumy zostanie przeznaczona na rozwój nowych metod i technologiigospodarki leśnej, które mają umożliwić zwiększenie do 2050 r. przyrosturocznego lasów członków Södry o 20% bez uszczerbku dla bioróżnorodności.Pozostałe 50 mln koron zasili budżet fundacji badawczej Södry, wspierającejprojekty rozwojowe związane z gospodarką leśną i przemysłem drzewnym,realizowane w południowej Szwecji. Fundacja ta działa od 1995 roku.

Södra zrzesza ok. 52 tys. prywatnych właścicieli lasów.Należą do nich posiadłości leśne o łącznej powierzchni 2,6 mln ha. CzłonkowieSödry są także właścicielami koncernu leśno-drzewnego, w skład którego wchodzątrzy podstawowe segmenty: Södra Skog (gospodarka leśna), Södra Cell (przemysłcelulozowy) i Södra Wood (przemysł drzewny). 

Źródło: www.sodra.com

Opr. A.S.

Irlandia Dyrektor Coillte przechodzi do sektora prywatnego Łotwa Europejski Kongres Edukacji Leśnej Finlandia Ekonomiczne znaczenie parków narodowych Litwa Nowe uniformy państwowych leśników Szwecja Cyfrowy robot pracownik

Rada nadzorcza irlandzkiego koncernu państwowego Coillte,którego jednym z trzech segmentów jest gospodarstwo leśne, poinformowała wstyczniu 2019 r., że Fergal Leamy, dyrektor generalny Coillte, postanowiłzrezygnować z tego stanowiska i przejść w czerwcu br. do sektora prywatnego.Fergal Leamy był dyrektorem generalnym koncernu przez przeszło cztery lata.

Fot. L-R/www.coillte.ie

Fergal Leamy (z lewej), wraz z ministrem Michaelem Creedem (w środku) i przewodniczącym (do marca 2019r.) rady nadzorczej Coillte Johnem Moloneyem

– Fergal wykonałwspaniałą pracę przez ostatnie cztery lata. Pod jego kierownictwem koncernprzeszedł transformację operacyjną i finansową. Firma generuje teraz duże izrównoważone operacyjne przepływy gotówki, jest bardziej zorientowana naklientów i zwiększa dochody państwa jako akcjonariusza – mówi RoisinBrennan, reprezentująca radę nadzorczą Coillte.

Oprócz segmentu leśnego (Forestry), zarządzającego lasamipaństwowymi (ok. 350 tys. ha), w skład państwowego koncernu Coillte wchodzą:segment usług bazujących na rozporządzaniu nieruchomościami gruntowymi (LandSolutions) i segment produkcji płyt drewnopochodnych (Medite Smartply).Macierzystą firmą koncernu Coillte jest spółka akcyjna, należąca w całości do państwairlandzkiego.

Coillte przeznacza 80% swoich nakładów kapitałowych narozwój majątku leśnego. Priorytetowym celem zagospodarowania 20% gruntówkoncernu jest ochrona przyrody i bioróżnorodności. Roczne pozyskanie i sprzedażdrewna kształtują się na poziomie 2,6 mln m3. Gospodarka leśna Coillte jestcertyfikowana w systemach FSC i PEFC.

Źródło: www.coillte.ie

Łotewskie Lasy Państwowe (LVM), łotewski Krajowy OśrodekEdukacji i Politechnika Ryska będą gospodarzami 14. Europejskiego KongresuEdukacji Leśnej, który ma się odbyć 1–4 lipca 2019 r. w Rydze oraz w ParkuPrzyrody Tērvete. Pierwszego dnia kongresu jego uczestnicy zwiedzą lasypaństwowe rozciągające się wzdłuż brzegu Morza Bałtyckiego. W dniu drugim wezmąudział w warsztatach na terenie Politechniki Ryskiej. Trzeciego dnia odwiedząPark Przyrody Tērvete, gdzie zostanie zorganizowany event o charakterze rynkuidei. Zgłoszenia uczestnictwa można dokonać do 31 maja na stronie internetowejhttps://www.lvm.lv/en/sabiedribai-en/social-responsibility/14th-european-forest-pedagogic-congress-2019/registration.

Źródło: www.lvm.lv

We wszystkich 40 fińskich parkach narodowych zanotowano w2018 r. łącznie ok. 3,2 mln pobytów, co oznacza wzrost o 2% w stosunku do 2017roku. Rozmiar korzyści ekonomicznych, które pobyty te przyniosły lokalnymspołecznościom, wzrósł również o 2%. Wydatki ponoszone przez wycieczkowiczów wzwiązku z ich pobytem w parkach narodowych skutkowały po stronie lokalnychspołeczności przychodami rzędu 211 mln euro.

Park Narodowy Koli w Finlandii

Fot. Pentti Rautio/www.wikimedia.org

Niestety, ostatnio fińskim parkom narodowym groziniebezpieczeństwo obniżenia poziomu finansowania z budżetu, które stanowipodstawowe źródło ich przychodów. Dotychczas łączny fundusz jednostki Parki iDzika Przyroda Finlandia (P&WF), która zarządza parkami narodowymi (łącznapowierzchnia przeszło 1 mln ha), rezerwatami przyrody, obszarami wolnejprzyrody i tysiącami ważnych obiektów fińskiego dziedzictwa kulturowego,kształtował się na poziomie przeszło 60 mln euro, przy czym z budżetu państwapochodziło blisko 45 mln euro. – Jeślinie ma możliwości inwestowania w infrastrukturę parków narodowych i innychpopularnych miejsc, to jakość zarządzania nimi pogorszy się, co z kolei groziutratą wartości przyrodniczych – ostrzega Timo Tanninen, dyrektor P&WF.

Źródło: www.metsa.fi

Litewskie Państwowe Gospodarstwo Leśne (VMU) zamierzaprzeznaczyć 3,5 mln euro na nowe uniformy i odzież roboczą dla swoich pracowników.Chodzi o dostawę 4 tys. kompletów ubrań, spełniających wysokie wymaganiajakościowe i funkcjonalne. Wybór dostawców nastąpi w drodze przetargupublicznego. Poprzedzi go szczegółowa analiza potrzeb każdego stanowiska pracyw zakresie stroju służbowego. VMU zobowiązało się do zaopatrzenia swoichpracowników w nowe uniformy i odzież roboczą w układzie zbiorowym pracy,zawartym w grudniu 2018 r. ze wspólną reprezentacją związków zawodowychdziałających w lasach państwowych.

Nowy krój stroju służbowego będzie nowoczesny i praktyczny.Planuje się, że większość pracowników zostanie zaopatrzona w nowe uniformy inową odzież roboczą do końca 2019 roku. W 2018 r. VMU wydało na zakup uniformów,odzieży roboczej i obuwia ok. 220 tys. euro (wymiana sortów zużytych, kompletydla nowo zatrudnionych).

Źródło: www.vivmu.lt

Clerk to pierwszy cyfrowy robot pracownik Södry –gospodarczego zrzeszenia prywatnych właścicieli lasów w południowej Szwecji.Pracuje w sześciu wydziałach firmy, wykonując czasochłonne powtarzalne zadaniabieżące (zarządzanie fakturami, księgowość, sporządzanie sprawozdań itd.). Wsumie zostało w Södrze zrobotyzowanych 12 różnych procesów. Dzięki pomocyClerka inni pracownicy Södry mogą się skupiać na bardziej twórczych zadaniach.

Södra zrzesza ok. 51 tys. prywatnych właścicieli lasów.Należą do nich posiadłości leśne o łącznej powierzchni 2,5 mln ha. CzłonkowieSödry są także właścicielami koncernu leśno-drzewnego, w skład którego wchodzątrzy segmenty: Södra Skog (gospodarka leśna), Södra Cell (przemysł celulozowy)i Södra Wood (przemysł drzewny).

Źródło: www.sodra.com

Czechy Nowy etap walki z klęską kornika Niemcy Eliminacja spalania węgla do 2038 roku Łotwa W pełni zmechanizowane sadzenie lasu Francja Zmiana na szczycie Krajowego Urzędu ds. Lasów Litwa Spadek sprzedaży drewna z lasów państwowych

Czechy
Nowy etap walki zklęską kornika

W związku z trwającą od kilku lat klęskową gradacją kornikai suszą w lasach resort rolnictwa, któremu w Czechach podlega gospodarka leśna,przyjął nowy pakiet działań antykryzysowych. – Na rok 2019 przygotowaliśmy nadzwyczajne środki zwalczania klęskikornika i jej skutków. Jednocześnie dwukrotnie zwiększyliśmy subwencje naodnowienie lasu: z 630 mln do 1,15 mld koron. Zmieniamy regulacje tak, abylepiej odpowiadały obecnej sytuacji klęskowej i aby właściciele lasów mogliskuteczniej zwalczać kornika. Zasady, którymi właściciele lasów kierowali się wprzeszłości, nie są już wystarczające. Szukamy również możliwości zbytu drewnakornikowego i wspólnie z innymi ministerstwami wypracowujemy nowe formy pomocy –mówi minister rolnictwa Miroslav Toman.

Ministerstwo Rolnictwa podzieli terytorium RepublikiCzeskiej na obszary według stopnia zaatakowania drzewostanów i realnychmożliwości ich ratowania. Właściciele lasów zostaną w drodze wyjątku zwolnieniz obowiązku stosowania na najbardziej dotkniętych klęską obszarach takichśrodków zwalczania kornika, które w obecnych warunkach okazują sięnieefektywne. Przykładem może być tutaj możliwość odłożenia pozyskiwaniaposuszu, który został już opuszczony przez kornika. Pozwoli to właścicielomskoncentrować siły na cięciach w tych drzewostanach, które można jeszczeuratować. Stosowanie wyjątków będzie możliwe po nowelizacji ustawy o lasach wpierwszych miesiącach 2019 roku.

Od 2019 r. obowiązuje w Czechach rozporządzenie, którepromuje ograniczenie hodowli świerka na rzecz hodowli bardziej odpornychdrzewostanów wielogatunkowych. Projekt normy, która ma ułatwić szybkieodnowienie lasów dotkniętych klęską, przygotowali eksperci z MinisterstwaRolnictwa we współpracy z przedstawicielami leśnych organizacji naukowych izawodowych oraz reprezentantami ekologów. Na sadzenie gatunkówfitomelioracyjnych właściciele lasów mają otrzymywać dwa – trzy razy większedotacje niż w przypadku podstawowych gatunków drzew.

Źródło: www.lesycr.cz

Specjalna niemiecka komisja federalna, opracowująca planodejścia Niemiec od wydobywania i energetycznego użytkowania węgla, wyznaczyłarok 2038 jako ostateczny termin urzeczywistnienia dekarbonizacji u naszychzachodnich sąsiadów. Landom dotkniętym transformacją energetyczną zostanieudzielona pomoc w wysokości 40 mld euro. Poszczególne regiony mają przez 20 latotrzymywać po 1,3 mld euro. Ponadto landom zostanie udostępniony swego rodzajufundusz rezerwowy, który będzie corocznie zasilany przez federację kwotą 0,7mld euro. W skład komisji federalnej wchodzą reprezentanci przemysłu, związkówzawodowych, ekologów i naukowców. Obecnie z węgla wytarzane jest w Niemczechprawie 40% energii elektrycznej.

Źródło: www.welt.de

Łotewska branża leśnarównież boryka się z brakiem wykwalifikowanej siły roboczej do wykonywania pracz zakresu odnowienia i pielęgnowania lasu. Dlatego Łotewskie Lasy Państwowe(LVM), zarządzające blisko połową wszystkich lasów Łotwy, wdrożyły dostosowania technologię w pełni zmechanizowanego sadzenia. W technologii, któraoprócz sadzenia umożliwia także przygotowanie gleby, wykorzystywana jestspecjalna głowica, montowana na koparce. W pierwszym roku stosowania nowejmetody LVM zamierzają mechanicznie zasadzić ponad 120 ha lasu. Już wiadomo, żemetoda będzie wykorzystywana w latach następnych. Kontrakty z usługodawcamiwyłonionymi w drodze elektronicznego przetargu mają zostać zawarte na kilkalat.

Działające w formie spółki akcyjnej LVM mają w swojej pieczy1,39 mln ha lasów. Zatrudniają niespełna 1300 pracowników. Rocznie pozyskują5,4 mln m3 drewna przy przyroście rzędu 12 mln m3.

Źródło: www.lvm.lv

Mocą wspólnej decyzji ministra rolnictwa i wyżywieniaDidiera Guillaume’a oraz ministra solidarnej transformacji ekologicznejFrançois de Rugy nowym, tymczasowym dyrektorem generalnym Krajowego Urzędu ds.Lasów (ONF) został Jean-Marie Aurand. Zmiana ta związana jest z realizacjąmiędzyresortowej misji przygotowania propozycji kierunków dalszego rozwoju ONF.W misję zaangażowane są takie instytucje jak: Generalny InspektoratAdministracji, Generalny Inspektorat Finansów, Generalna Rada Wyżywienia,Rolnictwa i Obszarów Wiejskich oraz Generalna Rada Środowiska i ZrównoważonegoRozwoju. Jean-Marie Aurand sprawował wcześniej wiele funkcji we francuskimresorcie rolnictwa. Od stycznia 2014 r. był dyrektorem generalnymMiędzynarodowej Organizacji ds. Winorośli i Wina (OIV).

ONF dba o różne rodzaje lasów publicznych. We Francjimetropolitalnej zarządza lasami państwowymi (1,7 mln ha) i opiekuje się lasamisamorządowymi (2,9 mln ha). Łącznie z lasami w departamentach zamorskich (6,4mln ha) ma w swojej pieczy 11 mln ha lasów.

We wszystkich 320 jednostkach terenowych ONF pracuje w sumieok. 9,5 tys. osób. Pracownicy na stanowiskach nierobotniczych stanowią ok. 60%załogi. Związki zawodowe, które działają w ONF, ostro występowały przeciwkojego wcześniejszemu kierownictwu, zarzucając mu forsowanie outsourcingu funkcjiadministracyjnych kosztem etatów nierobotniczych.

Źródło: www.onf.fr

Litewskie Państwowe Gospodarstwo Leśne (VMU) sprzedało w2018 r. 3,35 mln m3 drewna. To oznacza spadek o 10% w stosunku do 2017 roku. Wgrudniu ub. roku sprzedaż drewna z VMU zmniejszyła się o 14% w porównaniu z jejrozmiarem z grudnia 2017 roku. Na rynku detalicznym VMU sprzedało w ub. roku 35tys. m3 pozostałości zrębowych.

VMU zarządza lasami o powierzchni 1,09 mln ha (ok. 49%wszystkich lasów Litwy). Składa się z 26 nadleśnictw. Zatrudnia ok. 3 tys.pracowników, w tym 1116 robotników.

Źródło: www.vivmu.lt

Szkocja, Wielka Brytania Rządowa deklaracja leśna Anglia, Wielka Brytania Luka płacowa w państwowym leśnictwie Niemcy Rekordowo wysokie temperatury Litwa Pozytywny wynik centralizacji lasów państwowych Chiny Zalesienie wielkości Francji

W ramach wsparcia projektu Bońskie Wyzwanie szkocki rządzadeklarował: zalesienie do 2030 r. 165 tys. ha gruntów, zwiększenie do 2032 r.rocznej sekwestracji węgla o 10 mln ton ekwiwalentu CO2, zwiększenie do 2024/25r. rocznego rozmiaru zalesień z 10 tys. do 15 tys. ha i regenerację od 3–5 tys.ha rodzimych zbiorowisk leśnych rocznie. Deklarację ratyfikowały NicolaSturgeon, szefowa rządu Szkocji, i Bianca Jagger, ambasadorka BońskiegoWyzwania z ramienia Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody (IUCN).

– Mam nadzieję, że nasze wsparcie zmotywuje inne rządy dowłączenia się w działania na rzecz restytucji lasów – mówi premier NicolaSturgeon. – Szkocja jest pierwszym europejskim krajem, który przystąpił doBońskiego Wyzwania – podkreśla Bianca Jagger. Celem globalnego projektu BońskieWyzwanie (ang. Bonn Challenge) jest regeneracja 150 mln ha wylesionych i zdegradowanych obszarów leśnych do 2020 r. i 350 mln ha takich obszarów do 2030roku.

Źródło:www.scotland.forestry.gov.uk

Centralny rząd westminsterski, pełniący także funkcję rząduAnglii, wprowadził w 2017 r. obowiązek sporządzania i publikowania przez podmioty,które zatrudniają 250 lub więcej pracowników, raportów rocznych o tzw. lucepłacowej (ang. gender pay gap) – zróżnicowaniu wynagrodzenia ze względu napłeć. Wskaźnik ten określa różnicę między średnim wynagrodzeniem brutto nagodzinę mężczyzn i kobiet.

Zgodnie z najnowszym raportem Komisji Leśnej Anglii,odpowiedzialnej za angielskie leśnictwo, w organizacji tej luka płacowa wynosi6,3%: o tyle średnie wynagrodzenie mężczyzn jest większe od takiegożwynagrodzenia kobiet. W całym personelu Komisji Leśnej udział kobiet wynosi36%, a w obsadzie wyższych stanowisk – 18%.

Komisja Leśna Anglii pełni funkcję resortu leśnictwa wangielskiej administracji rządowej i zarazem zarządza – za pośrednictwemagencji wykonawczej Gospodarstwo Leśne Anglii – angielską państwową własnościąleśną (214 tys. ha lasów). Finanse Komisji Leśnej Anglii są preliminowane wbudżecie rządu westminsterskiego.

Źródło: www.gov.uk

Tak ciepło jak w 2018 r. nie było w Niemczech w okresie odstycznia do października jeszcze nigdy, odkąd w tym kraju wykonywane sąsystematyczne pomiary temperatury, tj. od 1881 roku. Na zamieszczonej poniżejrycinie przedstawiono anomalie temperatury w Niemczech w okresie od stycznia dopaździernika w latach 1881–2018, przy czym za okres referencyjny przyjęto lata1961–90. O ile w okresie referencyjnym średnia temperatura powietrzawynosiła 9,4°C, o tyle w 2018 r. było to 11,6°C.

Źródło:www.forstpraxis.de

Litewskie Państwowe Gospodarstwo Leśne (VMU), powstałe wstyczniu 2018 r. w wyniku połączenia 42 uprzednio samodzielnych nadleśnictw wjedno przedsiębiorstwo państwowe, uzyskało w pierwszym roku swojego działaniawyniki przekraczające oczekiwania. Wg wstępnych danych przychody ze sprzedażydrewna wzrosły w 2018 r. o 14% i osiągnęły poziom 176 mln euro przy wolumeniemasowym wynoszącym 3,4 mln m3.

– Jednym z największych wyzwań w 2018 r. było znalezieniemenedżerów i specjalistów o kompetencjach, których wymaga prowadzenie dużejfirmy – przyznaje Marius Pulkauninkas, dyrektor VMU. Jednym z podstawowychzałożeń przedsiębiorstwa jest transparentność działania.

Pod koniec grudnia 2018 r. VMU podpisało ze związkamizawodowymi nowy układ zbiorowy pracy. Zapewnia on pracownikom przedsiębiorstwawzrost łącznej rocznej wysokości świadczeń płacowych i pozapłacowych o przeszło 1,8 mln euro. – Dołożymy wszelkich starań, abypracownicy rzeczywiście odczuli podwyżkę wynagrodzeń, którą im obiecano wzwiązku z reformą państwowej gospodarki leśnej – zapewnia Inga Ruginienė,przewodnicząca wspólnej reprezentacji związków zawodowych, działających w VMU.

VMU zarządza lasami o powierzchni 1,09 mln ha. Obecnie składa się z 26 nadleśnictw. Zatrudniaok. 3,2 tys. pracowników. W IV kwartale 2018 r. przeciętne miesięczne wynagrodzeniebrutto kształtowało się w VMU następująco: dyrektor – 6559 euro; zastępcadyrektora – 5471 euro; nadleśniczy – 2434 euro; leśniczy – 1218 euro;podleśniczy – 967 euro; gajowy – 803 euro; stały robotnik leśny – 852. Źródło: www.am.lrv.lt; www.vivmu.lt

Wyżyna Tybetańska jest obszarem realizacji największego naświecie projektu zalesieniowego. Celem tego przedsięwzięcia jest zarównoprzeciwdziałanie pustynnieniu, jak i ochrona klimatu. Dzięki dotychczasowymzalesieniom na Wyżynie Tybetańskiej lesistość Chin wzrosła o przeszło 4%.Jednak aby utrzymać osiągnięty poziom lesistości (15%), Chiny muszą w ciągunastępnych 15 lat zalesiać rocznie 5,6 mln ha gruntów.

Źródło:www.forstpraxis.de

Finlandia Przede wszystkim redukcja emisji Europa Wiatrowały w Alpach Słowacja Sprzedaż odstrzałów zamiast dzierżawy obwodów Szwecja – Łotwa Więcej łotewskich lasów w rękach Södry Litwa Konflikt wokół cięć w parkach Litwa Sprzedaż drewna na pierwszą połowę 2019 roku

Lasy są ważne dla ochrony klimatu, ale kluczowe znaczenie manadal redukcja emisji pochodzącej z paliw kopalnych. To wniosek debaty leśnej,która została zorganizowana w październiku 2018 r. przez fińskie MinisterstwoRolnictwa i Leśnictwa. Jednym z tematów debaty były relacje między pozyskaniemdrewna a pochłanianiem CO2 przez lasy.

– Waga lasów jakobufora wobec zmiany klimatu jest jak najbardziej istotna, ale ten bufor to wwiększości lasy naturalne. Pochłanianie CO2, które jest niezbędne dokompensacji aktywności człowieka, musimy zwiększyć do poziomu odpowiadającegojednej czwartej emisji pochodzącej z paliw kopalnych. Do osiągnięcia tego celunie możemy jednak wykorzystywać pochłaniania lasów naturalnych. One powinny żyćwłasnym życiem. Właściwa praca nad wzmaganiem pochłaniania musi być wykonywanapoza lasami naturalnymi – powiedział Sampo Soimakallio, uczestniczący wdebacie naukowiec z Fińskiego Instytutu Środowiska.

– W rzeczywistościrozmiar pozyskania jest determinowany przez światowy popyt na produkty bazującena drewnie. Jeśli ograniczy się pozyskanie w jednym miejscu, to ono wzrośniegdzie indziej – zauważył Pekka Kauppi, emerytowany profesor ochronyśrodowiska. – Z pewnością tak jest.Zgodnie z wynikami badań redukcja pozyskania bywa w blisko 80% rekompensowanajego wzrostem w innych miejscach. Ale to ustalenie dowodzi również tego, że wrzeczywistości surowce kopalne i drewno nie konkurują ze sobą, ponieważredukcja pozyskania drewna tylko w 20% mogłaby się przełożyć na zastąpienie gosurowcami kopalnymi – zastrzegł Sampo Soimakallio.

Źródło: www.smy.fi

Europa
Wiatrowały w Alpach

Wichura, która w nocy 30 października 2018 r. szalała napograniczach Włoch, Słowenii, Austrii i Szwajcarii, pozostawiła po sobiełącznie 17 mln m3 wiatrowałów. Najbardziej ucierpiały Włochy, gdzie stratyzostały oszacowane na 15 mln m3. W austriackiej Karyntii wichura powaliła wlasach drzewa o łącznej miąższości 1 mln m3.

Źródło:www.forstpraxis.de

Lasy Republiki Słowackiej (LSR), zarządzające słowackimilasami państwowymi, wprowadzają nowy model gospodarki łowieckiej. Zgodnie z nimłowiska w lasach LSR nie będą już przedmiotem dzierżawy. Zastąpi ją sprzedażodstrzałów.

LSR oczekują, że dzięki temu ich dochody z gospodarkiłowieckiej mogą wzrosnąć nawet przeszło pięciokrotnie. Wskazują na to wynikiprojektu pilotażowego, zrealizowanego w 23 obwodach łowieckich LSR. Nowy modelurzeczywistnia plany rozwoju gospodarki łowieckiej, opracowane we współpracy zgminami i innymi interesariuszami łowiectwa.

LSR zarządzają 103 obwodami łowieckimi. Dotychczas były onew większości wydzierżawiane. W 2018 r. przestały obowiązywać umowy o dzierżawę39 obwodów. W odniesieniu do 23 z nich już przed zimą zostały podpisane umowy osprzedaż/kupno odstrzałów. W 2019 r. wygaśnie 17 umów o dzierżawę obwodówłowieckich. LSR działają w formie przedsiębiorstwa państwowego. Pod swoimzarządem mają 900 tys. ha lasów. W 2017 r. zatrudniały przeciętnie 3566 osób, wtym 1286 pracowników na stanowiskach robotniczych.

Źródło: www.lesy.sk

Södra – gospodarcze zrzeszenie prywatnych właścicieli lasóww południowej Szwecji – nabyła gospodarstwo leśne Bergvik Skog AB na Łotwie.Całkowita powierzchnia gospodarstwa wynosi przeszło 111 tys. ha, a jegopowierzchnia leśna – ponad 80 tys. ha. Zapas na pniu sięga 10,6 mln m3. Cenazakupu gospodarstwa została ustalona na poziomie 324 mln euro. Przed zakupemSödra podsiadała na Łotwie 15 tys. ha lasów.

– Łotwa jest ipozostanie głównym źródłem importowych dostaw surowca dla Södry. Nabycie nowychlasów zwiększy nasze możliwości współpracy na łotewskim rynku – mówi OlofHansson, prezes segmentu gospodarki leśnej Södry.

Södra zrzesza ok. 51 tys. prywatnych właścicieli lasów.Należą do nich posiadłości leśne o łącznej powierzchni 2,5 mln ha. CzłonkowieSödry są także właścicielami koncernu leśno-drzewnego, w skład którego wchodzątrzy segmenty: Södra Skog (gospodarka leśna), Södra Cell (przemysł celulozowy)i Södra Wood (przemysł drzewny). Blisko 80% lasów w Szwecji to własnośćprywatna.

Źródło: www.sodra.com

Ekolodzy alarmują opinię publiczną informacjami o zwiększonymrozmiarze cięć w litewskich parkach narodowych i regionalnych, których znacznaczęść podlega także ochronie w ramach sieci obszarów Natura 2000. Mówi się olicznych zrębach zupełnych i wzroście pozyskania o 6%, przyjętym przez litewskirząd bez konsultacji społecznych. W marszu protestacyjnym w Wilnie,zorganizowanym 1 grudnia 2018 r., wzięło udział 1,5 tys. osób żądającychwstrzymania cięć w lasach chronionych. Aktywiści opowiadają się za złożeniemformalnej skargi do Komisji Europejskiej w związku z podejrzeniem naruszeniaprzez litewski rząd kilku dyrektyw unijnych dotyczących ochrony przyrody.

Źródło: www.fern.org

Elektroniczne aukcje drewna oferowanego przez litewskiePaństwowe Gospodarstwo Leśne (VMU) do sprzedaży w ramach umów obejmującychpierwsze półrocze 2019 r. zakończyły się 4 grudnia 2018 roku. Nabywców znalazło99,8% oferty sprzedaży, której łączny wolumen wynosił 678 tys. m3.

W aukcjach uczestniczyły 244 firmy, które złożyły w sumie1422 oferty zakupu. Uzyskana przez VMU średnioważona cena drewna wszystkichpięciu głównych grup sortymentów wyniosła 50,80 euro/m3 (218 zł).

To oznacza wzrost o 11% w stosunku do poziomu z aukcjiodnoszących się do pierwszej połowy 2018 roku. Średnioważona cena 1 m3 drewnaposzczególnych głównych grup sortymentów kształtowała się następująco: drewnotartaczne 78,51 euro (ok. 336 zł); drewno opakowaniowe 49,09 euro (ok. 210 zł);papierówka 49,66 euro (ok. 213 zł); drewno na płyty 32,36 euro (ok. 139 zł);pozostałości zrębowe 22,57 euro (ok. 97 zł).

VMU sprzedaje drewno głównie przez internet: w ramachpółrocznych (ok. 90% wolumenu sprzedaży) i bieżących (5%) aukcjielektronicznych. Aukcje te są przeprowadzane na platformie internetowej https://emps.baltpool.eu– Litewskiej Giełdzie Energetycznej, której operatorem jest spółka akcyjnaBaltpool. Jej udziałowcami są duże firmy energetyczne, kontrolowane przezpaństwo litewskie. Zadania spółki Baltpool są ściśle powiązane z założeniamipaństwowej polityki energetycznej.

Uzyskiwana na bieżących aukcjach elektronicznych,przeprowadzanych w listopadzie 2018 r., średnioważona cena drewna pięciugłównych grup sortymentów wyniosła 39,56 euro/m3 (ok. 170 zł). Średnioważonacena 1 m3 drewna poszczególnych głównych grup sortymentów kształtowała się wlistopadzie 2018 r. następująco: drewno tartaczne 63,99 euro (ok. 274 zł);drewno opakowaniowe 46,51 euro (ok. 199 zł); papierówka 47,00 euro (ok. 201zł); drewno na płyty 32,57 euro (ok. 140 zł); pozostałości zrębowe 19,86 euro(ok. 85 zł).

Stany Zjednoczone Zawieszenie rządu a praca federalnej Służby Leśnej Austria Nagroda Austriacy Roku dla ÖBf Finlandia Greenpeace a rębnia zupełna Niemcy Leśnicy żądają 10 tys. nowych etatów w lasach

Służba Leśna Stanów Zjednoczonych (USFS), mająca w swojejpieczy lasy federalne, jest agencją Departamentu Rolnictwa Stanów Zjednoczonych– resortu amerykańskiego rządu federalnego. Została więc dotknięta skutkamiczęściowego zawieszenia jego pracy w związku z brakiem porozumienia budżetowegomiędzy Białym Domem a Kongresem.

W planie kryzysowym USFS ustaliła priorytety w swojej pracy.Z uwagi na niedostatek funduszy skoncentrowała się na ochronie zdrowia ibezpieczeństwa publicznego oraz zabezpieczeniu majątku publicznego. Do sferytej zaliczone zostały m.in. takie działania, jak ochrona przeciwpożarowa,sprzedaż drewna, odnawianie lasu, produkcja materiału sadzeniowego, ratownictwoterenowe, zabezpieczenie zamkniętych ośrodków rekreacyjnych (część ośrodkówzostała zamknięta), prowadzenie niezamkniętych ośrodków rekreacyjnych(minimalny poziom usług), wykonywanie pilnych napraw, remontowanie drógawaryjnych i dróg o znaczeniu newralgicznym oraz realizacja projektów ochronydzikich zwierząt.

Oprócz zarządzania lasami federalnymi zadaniem USFS jest (wnormalnych warunkach) udzielanie fachowej pomocy stanowym służbom leśnym iwłaścicielom lasów prywatnych oraz prowadzenie badań leśnych. Amerykańskie lasyfederalne, zajmujące powierzchnię ok. 77 mln ha, są obszarami chronionymikategorii VI wg klasyfikacji Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody (IUCN). Od1908 r. USFS jest zobowiązana do przekazywania corocznie 25% swoich przychodówze sprzedaży drewna tym jednostkom samorządu terytorialnego, na którychobszarze położone są kompleksy lasów federalnych.

Źródło:www.fs.fed.us

Austria
Nagroda Austriacy Roku dla ÖBf

Juliane Bogner-Strauss, federalna minister ds. kobiet, rodziny i młodzieży, wręcza nagrodę Austriacy Roku Gregorowi Schöpplowi, członkowi zarządu ÖBf

Fot. Roland Rudolph

Austriackie Lasy Związkowe (ÖBf), zarządzające lasamipaństwowymi Republiki Austrii, zdobyły w 2018 r. nagrodę Austriacy Roku wkategorii Zawód i Rodzina. Nagrodę z rąk Juliane Bogner-Strauß, federalnejminister ds. kobiet, rodziny i młodzieży, odebrał Georg Schöppl, członekzarządu ÖBf, podczas gali Austria 18, zorganizowanej 23 października 2018 r. wWiedniu. Jako element polityki kadrowej ÖBf, tworzącej warunki do jaknajlepszego godzenia obowiązków pracowniczych z życiem rodzinnym, zostałszczególnie wyróżniony model elastycznego czasu pracy, obejmujący zarównorobotników, jak i pracowników na stanowiskach nierobotniczych. W ÖBf wniepełnym wymiarze mogą pracować nawet kierownicy. Dzięki temu możliwe jestoptymalne łączenie obowiązków rodzinnych z zawodowymi. Na przykład funkcjękierownika jednego z regionalnych gospodarstw leśnych ÖBf dzielą między siebiedwie osoby.

ÖBf mają w swojej pieczy 850 tys. ha gruntów i wód, w tym510 tys. ha lasów gospodarczych i chronionych. Działają w formie niegiełdowejspółki akcyjnej. Zatrudniają ok. 1025 osób, w tym 410 robotników.

Źródło:www.bundesforste.at

W Kraju Tysiąca Jezior związała się inicjatywa obywatelska,której celem jest wprowadzenie zakazu zrębowego sposobu zagospodarowania lasu.Jakie zdanie ma na ten temat Sini Harkki, reprezentantka Greenpeace Nordic, ajakie – Jussi Kumpula, dyrektor zarządzający spółki akcyjnej Gospodarstwo LeśneMetsähallitusa, która sprawuje pieczę nad lasami państwowymi Finlandii?

– Nie chcemy całkowitego zakazu. Wiemy przecież, żeMetsähallitus sam już praktykuje bezzrębowy sposób zagospodarowania. Inicjatywazrodziła się z wielu powodów. Jednym z nich jest fakt, że gdyby metodabezzrębowa stała się dominującym sposobem zagospodarowania lasu, to łatwiejbyłoby osiągać niemal wszystkie cele związane z bioróżnorodnością, klimatem irekreacją. Innym powodem jest presja ze strony opinii publicznej – wyjaśniaSini Harkki.

– Stosujemy 15 różnych rębni w Metsähallitusie i chcemy jewszystkie zachować. Żadnej rębni nie dajemy pierwszeństwa przed pozostałymi.Stosujemy rębnię, która najlepiej nadaje się do danego drzewostanu i siedliskaw momencie użytkowania – zapewnia Jussi Kumpula. – Rębnia zupełna jestkrytykowana przede wszystkim ze względu na jej efekt krajobrazowy, ale gdybymetoda bezzrębowa była jedynym sposobem zagospodarowania lasu, powstawałybymonotonne lasy bez starych drzewostanów i cennych drzew. Byłyby to w całościstosunkowo rzadkie lasy średnich klas wieku, zważywszy chociażby na potrzebyodnowienia. Z drugiej strony, ochrona bioróżnorodności, wód i klimatu zawszewymaga specjalnych środków niezależnie od rębni. Nie ma jednoznacznych dowodówna to, że któraś z rębni miałaby być lepsza od pozostałych pod tym względem –dopowiada dyrektor.

– Nie zgadzam się z twierdzeniem o monotonnych lasach.Wszystkie stare drzewa mogą zostać usunięte także w rębni zupełnej. I naodwrót, w gospodarce bezzrębowej takie drzewa mogą być oszczędzane – oponujeSini Harkki. – W optymalnym przypadku gospodarka bezzrębowa umożliwia o wielelepsze naśladowanie naturalnych procesów. Oczywiście, dobór optymalnej metodyzależy w dużym stopniu od siedliska – od warunków klimatycznych,produktywności, przyrostu, bioróżnorodności itd. Jednak wyniki gospodarkibezzrębowej bywają lepsze o wiele częściej, niż to się powszechnie sądzi. Badaniaz reguły bazują na technologiach typowych dla gospodarki zrębowej. Przykładem może być częstospotykane twierdzenie, że drzewostany świerkowe objęte gospodarką bezzrębowąwykazują mniejszy przyrost. Ale tak się dzieje dlatego, że drzewostan jest zbytrzadki. Sposób pozyskiwania drewna nie został zoptymalizowany pod kątemgospodarki bezzrębowej. Co więcej, do tej pory nie próbowaliśmy optymalizowaćpozyskania pod względem chociażby intensyfikacji pochłaniania CO2 lubzwiększenia akumulacji węgla w lesie – dodaje Sini Harkki.

– W warunkach braku ingerencji człowieka lasy borealneodnawiają się same w następstwie zjawisk destrukcyjnych, takich jak huraganyczy pożary. Nowe pokolenie rodzi się na otwartych przestrzeniach, powstałychwskutek tych zjawisk. Ponadto mamy definitywne dowody naukowe ze Szwecji iFinlandii na to, że przyrost i produkcja drewna są mniejsze w gospodarcebezzrębowej. Gdy utrzymuje się rzadkie drzewostany, odnawiają się one dobrze,ale ich produktywność jest nieduża. Natomiast gdy zachowuje się gęstedrzewostany, ich produktywność może osiągnąć nawet poziom typowy dla gospodarkizrębowej, ale las się nie odnawia – zaznacza Jussi Kumpula.

Czy fińskie know-how w zakresie bezzrębowego sposobuzagospodarowania lasu jest wystarczające? – W Metsähallitusie zdecydowanie tak.Jesteśmy największym w Finlandii podmiotem praktykującym gospodarkę bezzrębową– twierdzi Jussi Kumpula. – Jakkolwiek na to spojrzeć, odpowiedź brzmi „nie” –uważa Sini Harkki.

Źródło:www.smy.fi

Związek Leśników Niemieckich (BDF) domaga się stworzenia 10tys. nowych miejsc pracy w niemieckich lasach w związku z nawiedzającymi jeklęskami – huraganami, suszą, gradacjami korników i pożarami. Według BDF towarunek poradzenia sobie ze skutkami tych klęsk. Ich rozmiar leśnicy szacują na30 mln m3 uszkodzonego drewna i 300 mln uschniętych sadzonek. – Wyzwaniomstojącym przed lasem i jego utrzymaniem może sprostać jedynie znacznie większaliczba pracowników leśnictwa w tej czy innej formie organizacyjnej – twierdziUlrich Dohle, przewodniczący BDF. Rzeczywiste skutki suszy w 2018 r. ujawniąsię dopiero w 2019 r. lub jeszcze później. Jednak już dziś wiadomo, że wprzyszłym sezonie nasilą się w Niemczech klęskowe gradacje korników.

Źródło:www.forstpraxis.de

Finlandia Gospodarstwo przerębowe nie lepsze od zrębowego Szwecja Szkółki Södry wolne od paliw kopalnych Białoruś – Kuba Zacieśnią współpracę w leśnictwie Turyngia, Niemcy Nie dają za wygraną

Gospodarka leśna ze stałym okapem drzewostanu nie jestkorzystniejsza ani dla ekosystemu leśnego, ani dla klimatu. Do takich wnioskówdoszła grupa 12 naukowców z fińskiego Instytutu Zasobów Naturalnych (Luke),którzy porównali gospodarstwo przerębowe z gospodarstwem zrębowym pod wielomaróżnymi względami.

Zgromadzone przez naukowców dane badawcze dotyczą wszystkichelementów obydwu sposobów zagospodarowania lasu, w tym np. cięć użytkowania selektywnego,trzebieży górnej, odnowienia naturalnego, cięć użytkowania rębnego, sadzenia isiewu. Jeśli gospodarstwo przerębowe ma dawać przyzwoity dochód, intensywnośćcięć użytkowania selektywnego musi być stosunkowo duża. Z tym wiążą sięnegatywne skutki dla walorów przyrodniczych lasu.

Naukowcy Jari Hynynen (z lewej) i Sauli Valkonen przedstawili wyniki porównania gospodarstwa przerębowego ze zrębowym na konferencji zorganizowanej przez fiński Instytut Zasobów Naturalnych na początku października 2018 r. w Helsinkach

Fot. Antti Ranki

W rezultacie gospodarstwo przerębowe niekoniecznie górujenad gospodarstwem zrębowym pod względem bioróżnorodności. Jeśli chodzi omitygację zmian klimatu, to zdaniem fińskich naukowców nie ma różnic międzyobydwoma gospodarstwami. W jednym i drugim przypadku ostatecznie obowiązujereguła mówiąca, że im intensywniejsze użytkowanie, tym mniejsza akumulacjawęgla w lesie.

W gospodarstwie przerębowym stawia się na odnowienienaturalne. To ma być podstawą rentowności tego sposobu zagospodarowania lasu:można zaoszczędzić na przygotowaniu gleby, sadzeniu lub siewie i na innychczynnościach gospodarki leśnej. Wyniki odnowienia naturalnego muszą być jednakrzeczywiście dobre. Ponadto młode pokolenie w gospodarstwie przerębowym rośniewolno. W warunkach fińskich może osiągnąć wysokość 1,3 m nawet dopiero po 40–60latach. Tymczasem w gospodarstwie zrębowym drzewa w tym samym wieku mogą jużmieć dymensje bliskie wymiarów surowca tartacznego.

W przypadku drzewostanów świerkowych, rosnących wpołudniowej Finlandii na glebach mineralnych, produkcja drewna w gospodarstwieprzerębowym jest o 15–25% mniejsza od produkcji drewna w gospodarstwiezrębowym. W analogicznych badaniach szwedzkich obniżka wynosi 10–20%. Poza tymw gospodarstwie przerębowym drzewa, które pozostają w drzewostanie, bywająuszkadzane podczas cięć użytkowania selektywnego. Uszkodzenia wykazuje 10–20%drzew o średnich dymensjach. Znaczna liczba tych drzew traci wierzchołek.

Przeciętne prawdopodobieństwo szkód od czynników biotycznychi abiotycznych jest zasadniczo większe w gospodarstwie zrębowym. Wyjątekstanowi zgnilizna korzeni w drzewostanach świerkowych, która znajduje korzystnewarunki rozwoju w gospodarstwie przerębowym.

Źródło:www.smy.fi

Szkółki leśne należące do Södry – gospodarczego zrzeszeniaprywatnych właścicieli lasów w południowej Szwecji – w pełni przestawiły się nadziałanie obywające się bez paliw kopalnych. Maszyny, urządzenia, pojazdy iinstalacje ogrzewnicze – wszystko zasilane jest już energią pochodzącą zeźródeł odnawialnych. – Wytrwałe dążenie do celu i ekologiczne inwestycje rzędu 10 mln koron szwedzkichprzyniosły rezultaty – mówi Johan Jonsson, szef firmy szkółkarskiej Södry.Cieplarnie, obiekty produkcyjne i pomieszczenia pracownicze są opalane peletempochodzącym z tartaków Södry lub ogrzewane energią geotermalną. Energiaelektryczna zużywana przez szkółki jest wytwarzana przez celulozownie Södry.Maszyny i pojazdy napędzane są paliwem HVO (uwodorniony olej produkowany zodpadowych tłuszczów roślinnych i zwierzęcych).

Södra zrzesza ok. 51 tys. prywatnych właścicieli lasów.Należą do nich posiadłości leśne o łącznej powierzchni 2,5 mln ha.

Członkowie Södry są także właścicielami koncernu leśno-drzewnego,w skład którego wchodzą trzy segmenty: Södra Skog (gospodarka leśna), SödraCell (przemysł celulozowy) i Södra Wood (przemysł drzewny). Wszystkie działyprodukcji Södry mają przestać zużywać paliwa kopalne do 2020 roku. 

Źródło: www.sodra.com

Przedstawiciele białoruskich i kubańskich władz podpisali wMińsku porozumienie o współpracy w zakresie dokształcania specjalistów leśnych.Współpraca ma obejmować wymianę doświadczeń, wiedzy technologicznej i informacjinaukowych. Kubańska delegacja przebywała z wizytą na Białorusi 18–24 września2018 roku. Zdaniem Kubańczyków białoruskie programy dokształcania i szkoleniaspecjalistów leśnych cechują się wyjątkowo wysoką jakością. 

Źródło: eng.belta.by

Pierwsze wyniki wczesnego wykrywania drzew zasiedlonychprzez korniki za pomocą dronów wyposażonych w kamerę na podczerwień,testowanego przez przedsiębiorstwo państwowe Lasy Turyngii, nie sązadowalające. Zbyt wysoki jest poziom błędów. Mimo to projekt badawczy będziekontynuowany, ponieważ istnieją jeszcze duże możliwości udoskonaleniatechnologii. Turyngeńscy leśnicy korzystają z know-how niemieckiej firmy Rucon(rolnicze i leśne zastosowania dronów). Testowana technologia bazuje na tym, żedrzewa zasiedlone różnią się od zdrowych obrazem spektralnym.

Lasy Turyngii mają w swojej pieczy 200 tys. ha lasówpaństwowych tego niemieckiego landu. Zatrudniają ok. 570 robotników i 720pracowników na stanowiskach nierobotniczych. Pozyskują rocznie ok. 1,3 mln m3drewna przy przyroście wynoszącym 2,28 mln m3 .

Źródło:www.thueringenforst.de

Lasy Republiki Czeskiej (LČR), zarządzające czeskimi lasamipaństwowymi, wydzieliły 25 pokazowych powierzchni bezzrębowego użytkowanialasu. W ciągu następnych kilkudziesięciu lat będą na nich pozyskiwane danedendrometryczne, ekonomiczne i ekologiczne. Współgospodarzem powierzchnibezzrębowych będzie organizacja Pro Sliva Bohemica – stowarzyszenie leśników i przyjaciółlasu propagujących gospodarkę leśną bliską procesów naturalnych.

Stan zdrowotny lasu, stabilność drzewostanów i pozostałeelementy oceny efektów użytkowania bezzrębowego będą określane co pięć lat. Zuwagi na zmianę klimatu i zjawisko suszy duże znaczenie będzie miałomonitorowanie zdolności retencyjnej. Powierzchnie bezzrębowe posłużą również doszkolenia pracowników LČR, leśników z innych gospodarstw leśnych oraz uczniówszkół leśnych i studentów leśnictwa.

Źródło:www.lesycr.cz

Opr. A.S.

Europa Środkowa 51 mln m3 drewna poklęskowego Czechy Wymiana dyrektorów w lasach państwowych Finlandia Rośnie zapas lasów Francja Krajowy Urząd ds. Lasów w skrócie

W krajach niemieckiego obszaru językowego i w Czechachłączna masa drewna pohuraganowego i kornikowego może przekroczyć w 2018 r.poziom 51 mln m3 przy rocznym rozmiarze pozyskania rzędu 97 mln m3.

W samych Niemczech ilość drewna poklęskowego szacowana jestna 27 mln m3, co odpowiada mniej więcej połowie regularnego pozyskania rocznegow tym kraju. Przy tym miąższość drewna pohuraganowego oceniana jest na 17 mlnm3, a miąższość drewna kornikowego i innego posuszowego – na 10 mln m3.

Źródło:www.forstpraxis.de

Lasy Republiki Czeskiej (LČR), które zarządzają czeskimilasami państwowymi, od kilku lat borykają się z klęskową suszą i gradacjąkorników. W związku z tą sytuacją doszło do wymiany kierownictwa LČR. Odlistopada 2018 r. stanowiska dyrektorów czterech głównych pionów LČR sąpiastowane przez nowe osoby, wybrane spośród 33 kandydatów. – Od wszystkichoczekuję dynamiki, której wymaga kryzysowa sytuacja w lasach – mówi JosefVojáček, nowy dyrektor generalny LČR, pełniący tę funkcję od 3 września 2018 r.LČR działają w formie przedsiębiorstwa państwowego. Gospodarują w lasach opowierzchni 1,2 mln ha. W 2017 r. pozyskały 8 mln m3 drewna, w tym aż 4,8 mlnm3 surowca poklęskowego, którym w zdecydowanej większości było drewnokornikowe. 

Źródło: www.lesycr.cz

Rośnie zapas lasów

Zgodnie z najnowszymi szacunkami przyrost roczny fińskichzasobów drzewnych wynosi 107 mln m3. Roczne pozyskanie drewna osiąga obecniepoziom 70 mln m3. Celem Finów jest zwiększenie pozyskania do 80 mln m3 rocznie.Według kalkulacji fińskiego Instytutu Zasobów Naturalnych (Luke) zrównoważonyroczny rozmiar pozyskania drewna w lasach Finlandii sięga dziś 84 mln m3, a wprzyszłości może przekroczyć 90 mln m3.

Powierzchnia leśna Finlandii wynosi 26,2 mln ha. Zużytkowania wyłączonych jest 19% lasów. Zapas na pniu dochodzi do 2,5 mld m3. Wciągu ostatnich stu lat zwiększył się o blisko 1,1 mld m3, i to pomimo cesji10% terytorium Finlandii na rzecz Związku Radzieckiego po drugiej wojnieświatowej. Do roku 2045 fiński zapas może wzrosnąć do 2,65 mld m3. 

Źródło: www.smy.fi

Mniej więcej 1/4 lasów we Francji metropolitalnej, którychpowierzchnia wynosi ok. 17 mln ha, znajduje się pod opieką Krajowego Urzędu ds.Lasów (ONF), powstałego w 1964 roku. ONF dba o różne rodzaje lasów publicznych.We Francji metropolitalnej zarządza lasami państwowymi (1,7 mln ha) i opiekujesię lasami samorządowymi (2,9 mln ha). Łącznie z lasami w departamentachzamorskich (6,4 mln ha) ONF ma w swojej pieczy 11 mln ha lasów.

ONF opiekuje się lasami samorządowymi na podstawie kartylasów samorządowych – umowy zawieranej z francuską Krajową Federacją GminLeśnych (FNCOFOR). Obecna karta została podpisana w 2016 roku. Kładzie onanacisk na mobilizację rezerw surowca drzewnego w lasach gminnych. Przy tymzapisy karty przyznają pochodzącym z wyboru reprezentantom samorządów dużą rolęw podejmowaniu decyzji w sprawach zagospodarowania lasów stanowiącychdziedzictwo lokalnych społeczności. Na opiekę nad lasami samorządowymi ONFotrzymuje dotacje z funduszów publicznych.

We wszystkich francuskich lasach publicznych – państwowych isamorządowych – obowiązuje jednolity model trwale zrównoważonej,wielofunkcyjnej gospodarki leśnej.

W metropolitalnych lasach państwowych etat cięć wynosi ok. 6mln m3 drewna, w lasach samorządowych – ok. 7,9 mln m3. We francuskich lasachpublicznych dominuje certyfikacja wg standardów PEFC. Lasy państwowe sącertyfikowane w całości, a lasy samorządowe – w przeszło połowie.

W 2017 r. przychody ONF osiągnęły poziom 847,3 mln euro.Przy tym sprzedaż drewna z lasów państwowych i dotacje na opiekę nad lasamisamorządowymi stanowiły odpowiednio 30,5 i 24,2% obrotów. Siłą rzeczy ONF nienależy więc do grupy samofinansujących się gospodarstw leśnych. Odzwierciedlasię to w wynikach finansowych tego gospodarstwa publicznego, oscylującychmiędzy wartościami stosunkowo bliskimi zera (w porównaniu z poziomemprzychodów): w 2017 r. wynik ONF był ujemny (-8,2 mln euro), a w latach 2016 i2015 – dodatni (odpowiednio 12,2 mln i 7,7 mln euro).

We wszystkich 320 jednostkach terenowych ONF pracowało w2017 r. w sumie ok. 9,5 tys. osób. W ostatnich pięciu latach zatrudnienie w ONFzmniejszyło się z 9242 do 9101 ekwiwalentów pełnego etatu. Pracownicy nastanowiskach nierobotniczych stanowią ok. 60% załogi. Związki zawodowe, któredziałają w ONF, zarzucają jego kierownictwu forsowanie outsourcingu funkcjiadministracyjnych kosztem etatów nierobotniczych. 

Źródło: www.onf.fr

Zgodnie z najnowszym raportem o stanie lasów Kanady,upublicznionym we wrześniu 2018 r., powierzchnia leśna Kraju Klonowego Liściawynosi 347 mln ha. Struktura podstawowej własności lasów przedstawia sięnastępująco: lasy należące do prowincji/terytoriów – 89,5%; lasy prywatne – 6%;lasy ludności rdzennej – 2%; lasy federalne – 1,6%. Zapas kanadyjskich lasówsięga 47,3 mld m3. Lasy zagospodarowane zajmują powierzchnię 226 mln ha. Rocznepozyskanie drewna osiąga poziom 156,7 mln m3.

Wkład gospodarki leśnej do produktu krajowego brutto Kanadyprzyjmuje wartość rzędu 4,4 mld dolarów kanadyjskich. Z lasami jest bezpośrednio lub pośrednio związanych 317,3tys. miejsc pracy w Kanadzie.

Źródło:www.nrcan.gc.ca

Opr. A.S.

Czechy Walka z klęską kornika Łotwa System wywozu drewna z lasów państwowych Szwecja Pozyskanie drewna w 2017 roku Niemcy Leśna klęska stulecia?

Czeskie Ministerstwo Rolnictwa poinformowało we wrześniu2018 r., że zwalczenie klęski kornika, która dotyka lasy w Czechach, będziewymagało koordynowania działań na poziomie ogólnokrajowym, stosowania środków nadzwyczajnychi wydatkowania kwoty rzędu miliarda koron. – Aby zwalczyć klęskę, trzebabezwzględnie ograniczyć pierwszą rójkę kornika na wiosnę 2019 r. – podkreślaMiroslav Toman, czeski minister rolnictwa. Klęska kornika pociąga za sobąspadek cen drewna i trudności z jego zbytem.

W 2016 r. pozyskano w Czechach ok. 4 mln m3 świerkowegodrewna kornikowego, a w 2017 r. – blisko 6 mln m3. Prognoza na rok 2018 to10–12 mln m3. Do czasu obecnej klęski historycznie najwyższy poziom pozyskaniadrewna kornikowego w Czechach wynosił 2–3 mln m3.

We wrześniu 2018 r. całkowitą miąższość drzew zasiedlonychprzez kornika szacowano na 15–20 mln m3. Dla porównania: całoroczne regularnepozyskanie drewna w Czechach kształtowało się we wcześniejszych latach napoziomie 17 mln m3. Właściciele lasów niepaństwowych oceniają straty od kornikana 2,7 mld koron (ok. 456 mln zł).

– Jedną z możliwości, które bierzemy pod uwagę, jestwstrzymanie regularnego pozyskania na jeden rok – informuje minister MiroslavToman. Na obszarach najbardziej dotkniętych klęską kornika nie wyklucza sięwprowadzenia, począwszy od przełomu marca i kwietnia przyszłego roku, stanuwyjątkowego. Rozważa się również kwestię energetycznego wykorzystania drewnakornikowego oraz sprowadzenia wykwalifikowanych robotników leśnych z zagranicydo uprzątania powierzchni pokornikowych. Ministerstwo rolnictwa planujezwiększenie w 2019 r. subwencji dla leśnictwa niepaństwowego o 650 mln koron(ok. 110 mln zł).

Lasy Republiki Czeskiej (LČR), zarządzające czeskimi lasamipaństwowymi, całkowicie wstrzymały regularne pozyskanie drewna. Jeszcze w maju2018 r. ze stanowiska dyrektora generalnego LČR odwołany został, za brakskuteczności w powstrzymywaniu klęskowej gradacji kornika, Daniel Szórád, którypiastował to stanowisko od kwietnia 2014 roku. Na nowego dyrektora generalnegoLČR powołany został 3 września 2018 r. Josef Vojáček. 

Źródło: www.lesycr.cz

Łotewskie Lasy Państwowe (LVM) sprzedają drewno okrągłefranco zakład odbiorcy, toteż same organizują transport surowca. Regularniewspółpracują z 38 przewoźnikami, którzy dysponują 140 pojazdami do transportudrewna. Podstawowym założeniem systemu wywozu drewna z lasów LVM jestwyposażenie pojazdów wywozowych w komputery z dostępem do internetu i modułnawigacji. System udostępnia kierowcom nie tylko lokalizację stosów i trasywywozu, lecz również aktualne informacje o dostępności dróg wywozowych i ichnośności. Sygnalizuje ograniczenia w ruchu lub jego wzmożenie, notowane na danejtrasie wywozowej np. w związku z imprezami masowymi. Dzięki takiemu systemowiwywóz drewna z lasów może się odbywać w sposób płynny.

Każdy pojazd wywozowy musi być wyposażony w hydraulicznyżuraw załadowczy. Kierowcy zasadniczo samodzielnie znajdują miejsca składowaniadrewna przeznaczonego do wywozu. Sami generują też zezwolenia wywozowe woparciu o dane w zleceniach przewozowych przesłanych elektronicznie przezsłużbę logistyczną LVM. Operacja załadunku drewna nie wymaga obecnościpracowników LVM.

Źródło:www.lvm.lv

Zgodnie ze wstępnymi szacunkami Agencji Leśnej (organnadzorujący wykonywanie szwedzkiej ustawy o lasach), pozyskanie drewna wSzwecji osiągnęło w ub. roku poziom 90,9 mln m3 brutto (miąższość w korze drzewstojących). To oznacza spadek o 2,6% wstosunku do 2016 roku. Przyrost roczny szwedzkich zasobów drzewnych przekracza120 mln m3. Od 1990 r. szwedzkie pozyskanie brutto wzrosło o blisko 25 mln m3.

W wymiarze netto (miąższość drewna okrągłego bez kory)pozyskanie drewna wyniosło 72,8 mln m3. Podstawowa struktura sortymentowakształtowała się następująco: drewno tartaczne iglaste 36,5 mln m3, papierówkaiglasta i liściasta 28,2 mln m3, drewno energetyczne 7,5 mln m3. Większośćpozyskania brutto (59%) została zrealizowana w lasach prywatnych. Największyudział w pozyskaniu miały świerk (ponad 50%) i sosna (ok. 1/3). Cięciaużytkowania rębnego dostarczyły więcej niż połowę pozyskanej masy, trzebieże –nieco ponad 1/3. Łączny rozmiar szkód huraganowych w Szwecji w okresie liczonymod 2005 r. jest szacowany na przeszło 100 mln m3 brutto.

Źródło:www.skogsstyrelsen.se

Niemcy

Leśna klęska stulecia?

Niemieckie lasy zostały w 2018 r. dotknięte katastrofalnymi huraganami i suszą. W tych warunkach masowo rozmnażały się korniki, które w ostatnim sezonie wydały cztery pokolenia. W związku z tym niektóre niemieckie kręgi leśne żądają czasowego wprowadzenia ustawowego zakazu pozyskiwania świeżego, zdrowego drewna na obszarze całych Niemiec, a w szczególności w lasach państwowych i samorządowych. Przeciwni temu postulatowi są niemieccy drzewiarze, którzy zwracają uwagę na fakt, że wiele produktów drzewnych może być produkowanych jedynie z drewna świeżego i że mniejszych firm drzewnych nie stać na import takiego surowca.

W związku z klęską suszy i huraganów w Niemczech jest rozważana możliwość wstrzymania wstrzymania pozyskania drewna świeżego na terenie całego kraju Fot. Jakub Słowik

Stowarzyszenia właścicieli lasów alarmują opinię publiczną. –Politycy dyskutują o 100 ha lasu Hambach, a tymczasem miliony drzew umierają wskutek suszy– ostrzega Max von Elverfeldt, przewodniczący organizacji Rodzinne Gospodarstwa Rolne i Leśne w Nadrenii Północnej-Westfalii. W obliczu dalszych niechybnych szkód w lasach, związanych ze zmianą klimatu, Max von Elverfeldt wzywa niemieckie władze do utworzenia specjalnego funduszu klęskowego przeznaczonego na wyrównanie strat. Ich rozmiar wg szacunków właścicieli lasów sięga 5 mld euro.

Źródło:www.forstpraxis.de

Opr.A.S.

Nadrenia-Palatynat, Niemcy Testują elektryczne auta Nadrenia-Palatynat, Niemcy Testują elektryczne auta Bawaria, Niemcy BaySF zwolnione z daniny budżetowej Stany Zjednoczone Milion dolarów na badania związane z kornikiem Łotwa Sprzedaż drewna z lasów państwowych

Leśnicy z czterech jednostek Lasów KrajowychNadrenii-Palatynatu wypróbowują w leśnych warunkach terenowych samochódelektryczny Streetscooter, który został skonstruowany przez niemiecki koncernlogistyczny Deutsche Post DHL (firma powstała na bazie sprywatyzowanejniemieckiej poczty państwowej). W dwóch nadleśnictwach, w gospodarstwie ParkuNarodowego Hunsrück-Hochwald oraz w Centrum Kompetencyjnym Techniki LeśnejLasów Krajowych testowane są egzemplarze dwóch wersji samochodu Streetscooter –modelu Work Pickup (otwarta skrzynia ładunkowa) i modelu Work Box (zabudowazamknięta). Modele te są w Niemczech użytkowane nie tylko przez pocztę, leczrównież przez liczne firmy samorządowe i prywatne.

Egzemplarze, które wypróbowują leśnicy, nie są jeszczewyposażone w napęd na wszystkie koła i zaczep holowniczy. Projektowana wersjaleśna będzie już jednak miała te elementy wyposażenia. Zastosowana ma w niejzostać także kabina na więcej niż dwie osoby.

Źródło:www.wald-rlp.de

Przeciętny zysk operacyjny, zanotowany w 2017 r. przeznieprzemysłowe prywatne gospodarstwa leśne w całej Finlandii, sięgnął 126euro/ha. To niemal o 17% więcej od średniej w ostatnich dziesięciu latach.Wzrost zysku jest wynikiem zwiększenia pozyskania, podniesienia poziomu cendrewna na pniu i zmniejszenia nakładów inwestycyjnych. Na południu Finlandiiprzeciętny zysk operacyjny wyniósł 165 euro/ha, na północy – jedynie 49euro/ha. W kalkulacji zysku uwzględnione zostały subsydia dla lasówniepaństwowych. Przez nieprzemysłowe prywatne gospodarstwa leśne są rozumianegospodarstwa, które nie posiadają własnych zakładów przerobu drewna.

Źródło:www.luke.fi

Wysokie temperatury, susza, huragany i przede wszystkimwalka z kornikiem – pod takimi znakami upłynął ostatni rok obrachunkowyBawarskich Lasów Państwowych (BaySF), który trwał od 1 lipca 2017 do 30 czerwca2018 roku. Wyszukiwanie drzew zasiedlonych przez szkodniki zajęło w tymnajwiększym niemieckim państwowym gospodarstwie leśnym (756 tys. ha lasów) wsumie 200 tys. godz. Łączne koszty zwalczania korników osiągnęły poziom 8,7 mlneuro. Mimo trudnej sytuacji przeciętna cena drewna, którą uzyskały BaySF,wyniosła 78 euro/m3.

Dzięki stosowaniu specjalnej aplikacji na urządzeniamobilne, pozwalającej na nanoszenie w czasie rzeczywistym drzew zasiedlonych namapy numeryczne, od wykrycia do wywiezienia drewna kornikowego z lasu upływałozaledwie kilka dni. Aplikacja ta łączy w sposób sieciowy pracowników ochronylasu, przedsiębiorców i robotników leśnych oraz spedytorów drewna.

Wyrobione drewno kornikowe, którego BaySF nie były w stanieodpowiednio szybko sprzedać za możliwą do przyjęcia cenę, jest składowane namokro. Pojemność specjalnych składnic sięga już 1,3 mln m3. Do 2020 r. wzrośnie do 2 mln m3. Ma to tym większe znacznie, że nabawarski rynek drewna napływają duże ilości drewna kornikowego z sąsiednichniemieckich krajów związkowych oraz z Czech i Austrii, jak również wielkie masydrewna pohuraganowego z północnych i środkowych Niemiec, gdzie sama tylkowichura Fryderyka pozostawiła po sobie ok. 15 mln m3 wiatrowałów i wiatrołomów w styczniu 2018roku.

Rada nadzorcza BaySF, w której skład wchodzą przedstawicieleczterech bawarskich ministerstw, jak również reprezentanci bawarskich środowiskgospodarczych i przedstawiciele załogi, postanowiła zwolnić bawarskie państwowegospodarstwo leśne z daniny budżetowej za rok obrachunkowy 2017/18. Pozwoli tona lepsze zabezpieczenie płynności finansowej BaySF. W obecnym rokuobrachunkowym gospodarstwo wyrabiało do początku października 2018 r. wyłączniedrewno kornikowe.

Źródło:www.baysf.de

Amy Trowbridge z Uniwersytetu Stanu Montana, specjalistka wdziedzinie fizjologii roślin, otrzymała z amerykańskiej Narodowej FundacjiNaukowej grant w wysokości miliona dolarów na badania nad podatnością sosen zgrupy Piñon na niszczycielskie zasiedlenie przez kornika. – Większość badań nadwywoływanym przez suszę zamieraniem lasów na dużych powierzchniach koncentrujesię albo na zagadnieniach ekologicznych (wpływ klimatu na bilans węgla i wody wdrzewach), albo na zagadnieniach entomologicznych (wpływ klimatu na rozwójkorników). Co się tyczy zrozumienia chemicznych procesów obronnych i interakcjiwszystkich stref drzewa, to w naszej wiedzy występuje ogromna luka. Chcemywyjaśnić reakcję drzewa jako całości na tego rodzaju zagrożenia – informuje AmyTrowbridge. W realizacji programu badawczego, zaplanowanego na trzy lata, będąuczestniczyć także naukowcy z innych amerykańskich uniwersytetów i placówekbadawczych.

Źródło:http://panelsfurnitureasia.com

Łotewskie Lasy Państwowe (LVM), zarządzające blisko połowąwszystkich lasów Łotwy, zanotowały w pierwszym półroczu 2018 r. przychody zesprzedaży drewna na poziomie 149 mln euro (ok. 652 mln zł). To oznacza wzrost o17% w stosunku do analogicznego okresu 2017 roku. Uzyskane przez LVM cenydrewna okrągłego wzrosły o 12%, a ceny zrębków energetycznych – o 8%. Rozmiardostaw drewna, zrealizowanych w pierwszej połowie 2018 r. przez LVM, osiągnąłpoziom 2,85 mln m3 (+4%).

– W stosunku do pierwszych sześciu miesięcy 2017 r. firmadostarczyła w pierwszym półroczu 2018 r. swoim odbiorcom – firmom z branżydrzewnej – o 2% więcej iglastego drewna tartacznego, o 16% więcej liściastegodrewna tartacznego i o 13% więcej drewna okleinowego. Szczególnie należypodkreślić zdolność spółki akcyjnej Łotewskie Lasy Państwowe do wypełnieniazobowiązań w zakresie dostaw zrębków energetycznych, ponieważ na rynku mieliśmydo czynienia z szybkim wzrostem popytu na ten sortyment, a nawet z jegodeficytem – mówi Andris Balodis, zastępca dyrektora ds. produkcji i dostawdrewna.

Klienci LVM sprzedają swoje produkty głównie na rynkacheksportowych w Europie, Afryce Północnej i w Azji, śmiało konkurując z producentamize Skandynawii, Rosji i Niemiec. W związku ze wzrostem łotewskiego potencjału wzakresie przerobu drewna typu papierówki LVM sprzedawały w pierwszej połowie2018 r. większe ilości tego surowca lokalnym przetwórcom. W rezultacie wolumeneksportu papierówki spadł o 80% w stosunku do pierwszego półrocza 2017 roku.

Całkowite przychody LVM w pierwszym półroczu 2018 r.osiągnęły poziom 157,6 mln euro (ok. 689 mln zł). Zysk sięgnął 60,2 mln euro(ok. 263 mln zł). Inwestycje zamknęły się kwotą 15,4 mln euro, z czego 11,8 mlneuro zostało przeznaczone na rozwój infrastruktury leśnej. Od momenturozpoczęcia działania w formie niegiełdowej spółki akcyjnej (1999 r.) LVMwpłaciły do budżetów samorządów i budżetu państwa w sumie miliard euro (ok. 4,4mld zł) w postaci podatków i dywidend. LVM mają w swojej pieczy 1,39 mln halasów.

Źródło:www.lvm.lv

Opr.A.S.