26 czerwca odbyła się konferencja prasowa podczas której Ministerstwo Klimatu i Środowiska oraz Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy przedstawiły projekt Planu Zarządzania Obiektem Światowego Dziedzictwa Białowieża Forest (część polska). Plan określa ramy ochrony oraz sposób zarządzania Puszczą Białowieską do 2050 roku.
Plan realizuje zobowiązania wynikające z wpisu Puszczy Białowieskiej na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO w 1979 roku. Oprócz swoich niewątpliwych wartości przyrodniczych obszar jest tzw. tyglem kulturowym stanowiącym historyczne pogranicze polsko – białorusko – litewskie. Jest również przykładem wyjątkowych procesów ekologicznych (Kryterium IX) i siedlisk kluczowych dla ochrony różnorodności biologicznej (Kryterium X). Oczywiście puszcza wyróżnia się też naturalnymi zależnościami ekosystemu, obecnością martwego drewna i związanym z tym występowaniem żyjących w nim bezkręgowców, miejscem unikatowych relacji troficznych i siedliskiem rzadkich gatunków. Na terenie puszczy żyje obecnie największe na świecie wolnościowe stado żubrów, są tu również oczywiście duże drapieżniki: wilk i ryś.
Plan zarządzania powstał w związku z licznymi zagrożeniami, które mogłyby wpłynąć na zasoby przyrodnicze i procesy ekologiczne. Wymienia się tutaj przede wszystkim zmiany klimatu oraz działalność antropogeniczną prowadzącą do fragmentacji siedlisk, a także barierę graniczną między Polską a Białorusią. Wpływa ona na naturalną migrację zwierząt, ekspansję gatunków inwazyjnych i izolację populacji – m. in. rysia. Są również trudności instytucjonalne, finansowe, prawne i społeczne, co wymaga zintegrowanego zarządzania tym chronionym obszarem.
Projekt jest długofalową wizją mającą przede wszystkim ochronić Wyjątkową Uniwersalną Wartość (WUW) puszczy dla przyszłych pokoleń. Koordynacją działań zajmuje się pełnomocnik ds. zarządzania obiektem – jest nim w tej chwili Rafał Paluch – profesor IBL, mający do pomocy powoływane przez ministra: Komitet Sterujący, który kontroluje realizację planu oraz podejmuje decyzje w sytuacjach kryzysowych oraz Radę Naukowo – Społeczną Obiektu Białowieża Forest. Rada powoływana jest na pięcioletnią kadencję i złożona jest z przedstawicieli lokalnych samorządów, organizacji pozarządowych oraz instytucji naukowych.
Pierwszy raport dotyczący wdrażania planu powinien być sporządzony po trzech latach od jego przyjęcia, kolejne raporty również co trzy lata. Mają być przedstawiane Radzie Naukowo – Społecznej Obiektu i uzyskać jej opinię. Ma to umożliwić dyskusję z różnymi zainteresowanymi grupami na temat wdrożenia ewentualnych zmian w planie.
Po 10 latach wdrażania planu zostanie sporządzona ocena skuteczności wdrożenia, adekwatności celów i działań, spójności planu z innymi dokumentami oraz identyfikacji nowych zagrożeń.
Plan zarządzania dostępny jest na stronie IOŚ-PIB pod linkiem:
