Projekt „Żywioły w lasach” ma na celu edukowanie w zakresie przyczyn i skutków klęsk żywiołowych oraz działań podejmowanych przez leśników w celu zachowania trwałości i ciągłości lasów w Polsce. Głównym jego celem jest podnoszenie poziomu świadomości ekologicznej i kształtowanie postaw ekologicznych społeczeństwa poprzez promowanie zasad zrównoważonego rozwoju. Jest realizowany w ramach programu priorytetowego NFOŚiGW „Edukacja ekologiczna” przy ścisłej współpracy z placówkami resortów edukacji i środowiska oraz administracji samorządowej, ze wsparciem przez grupę specjalistów – naukowców i edukatorów – z Instytutu Badawczego Leśnictwa pod kierownictwem Artura Sawickiego.
Jednym z wielu zaplanowanych działań było ogólnopolskie seminarium poświęcone projektowi, a dokładniej czterem żywiołom, którym jest on dedykowany: ziemi, ogniowi, powietrzu i wodzie.
Pierwszym żywiołem, ziemią, zajęła się prof. dr hab. Iwona Skrzecz, kierownik Zakładu Ochrony Lasu. Jak tłumaczyła, żywioł ten odnosi się do ożywionej części środowiska naturalnego, a ekosystemy leśne są miejscem życia wielu organizmów. W pewnych sytuacjach staje się więc przedmiotem troski leśników, wynikającej z obawy o kondycję i stabilność lasów poddanych ich nadmiernej presji, szczególnie tych nazywanych „szkodliwymi”. Powodują one uszkodzenia lasów, a w skrajnych wypadkach ich całkowite zniszczenie. Bezpośrednim skutkiem tego zjawiska jest ograniczenie produkcyjnych i pozaprodukcyjnych (ekologicznych, krajobrazowych, społecznych i kulturowych) funkcji pełnionych przez las. Prof. Skrzecz podkreślała, że ważnym elementem skutecznej ochrony ekosystemów leśnych jest cykliczna ocena zagrożenia ze strony ważniejszych organizmów, a następnie zastosowanie zabiegów ochronnych adekwatnych do stwierdzonego poziomu zagrożenia.
Żywiołem ognia zajął się dr hab. Ryszard Szczygieł, kierownik Laboratorium Ochrony Przeciwpożarowej Lasu, podkreślając, że pożary lasu przyczyniają się do powstawania znacznych strat gospodarczych i ekologicznych. Straty gospodarcze w wyniku spalenia 1 ha lasu wynoszą kilkanaście tysięcy złotych, natomiast przy uwzględnieniu strat ekologicznych dochodzą one nawet do 100 tys. zł. Przyczyniają się również do emisji
znacznych ilości gazów cieplarnianych. Podczas spalania 1 t leśnych materiałówpowstaje: 1375 kg dwutlenku węgla, 125 kgtlenku węgla, 50 kg cząstek stałych i ciekłych, 12,5 kg węglowodorów i 2,5 kg tlenków azotu. Ich przyczyna leży głównie w zwiększonej presji społecznej wywieranej na lasy, jednak dzięki stworzeniu skutecznego systemu ochrony ppoż. w LP, średnia powierzchnia pożaru lasu jest od lat jedną z najniższych w Europie.
Na temat powietrza, a więc głównie wpływu wiatru na lasy, opowiadał dr inż. Wojciech Gil, kierownik Zakładu Hodowli Lasu i Genetyki Drzew Leśnych, podkreślając, że najistotniejszą kwestią przeciwdziałająca negatywnym skutkom wiatrów jest systematyczna hodowla lasu polegająca na doborze odpowiedniego składu gatunkowego drzewostanów, regularnym prowadzeniu cięć pielęgnacyjnych hartujących młody drzewostan, a także zapobieganiu szkodom od zwierzyny.
O ostatnim aspekcie, czyli wodzie, mówił dr inż. Michał Wróbel z Zakładu Ekologii Lasu. Podkreślił on, że choć suma opadów rocznych de facto się nie zmienia, to zmieniają się temperatury, które wywołują suszę. A to wywołuje deficyt wody. Długotrwałe susze prowadzą do obniżenia poziomu wód gruntowych, a te są niedostępne dla roślin, które z powodu niedoboru substancji odżywczych gubią liście. Następstwem jest ich ubytek, osłabienie, a w konsekwencji nawet śmierć drzewostanów. Aby temu przeciwdziałać, w Polsce przede wszystkim dostosowuje się skład gatunkowy drzewostanów do typu siedliska. Celem tych działań jest zapobieganie tworzeniu się pustyń wodnych na terenach nizinnych oraz opanowanie spływu górskich rzek i strumyków, by nie powodowały powodzi na terenach nizinnych. Lasy Państwowe także aktywnie działają w ramach projektów mających retencjonować wodę opadową.
Więcej informacji na temat całego projektu można znaleźć na stronie internetowej: www.zywiolywlasach.pl.
BaszA
