Bawaria, Niemcy Kontraktowa ochrona przyrody w lasach Czechy Nowelizacja ustawy o lasach Finlandia Cięcia rębne i przedrębne w lasach państwowych

W 2019 r. w bawarskim programie kontraktowej ochronyprzyrody w lasach wzięła udział rekordowa liczba właścicieli lasów. Wartościowywolumen wniosków przekroczył 5 mln euro. – Świadczenia, jakie prywatni isamorządowi właściciele lasów wypełniają poprzez gospodarkę leśną, sąnieodzowne do ochrony różno-rodności biologicznej – podkreśla ThorstenGlauber, minister odpowiedzialny za środowisko w bawarskim rządzie.

Szczególnie atrakcyjne dla właścicieli lasów są płatności zadrzewa habitatowe. Za pozostawienie drzew dojrzałych do wyrębu na okres conajmniej 12 lat płatność sięga 195 euro/szt. Kontraktowa ochrona przyrodyobejmuje też płatności za pozostawianie lasu do naturalnego rozwoju i zaprowadzenie gospodarstwa wysokopienno-odroślowego, w którym pozostawia się dużedęby, a pozostałe drzewa ścina co 10–30 lat. Ta dawna tradycyjna formagospodarki leśnej w Bawarii sprzyja wykształcaniu się ekosystemów o wyjątkowodużej różnorodności gatunkowej. Źródło:www.forstpraxis.de

Czeski parlament przyjął 13 września 2019 r. nowelizacjęustawy o lasach, mającą dostosować jej przepisy do nowych realiówspołeczno-ekonomiczno-przyrodniczych, w tym do wyzwań związanych ze zmianąklimatu, a w szczególności z klęskami suszy i korników. Podstawą debatyparlamentarnej był rządowy projekt noweli. Poprawki do niego zgłosiłamiędzypartyjna grupa posłów, popierana przez ugrupowanie Naukowcy dla Lasu.

Poselskie poprawki zakładały m.in. bardziej konsekwentnezmiany w zalecanym składzie gatunkowym lasów, radykalne ograniczenie planowegostosowania zrębów zupełnych, zmniejszenie ich maksymalnej dopuszczalnejwielkości o połowę i takie sposoby kontroli liczebności zwierzyny, któreskutecznie chroniłyby odnowienia liściaste i jodłowe przed szkodami. Jednym zgłównych celów poprawek poselskich było zobowiązanie właścicieli lasów do ichodnawiania gatunkami właściwymi z punktu widzenia ekologii i zmiany klimatu izarazem rozszerzenie zalecanego składu gatunkowego. Poprawki poselskieprzewidywały również częściowe pozostawianie w lesie posuszu w celu zwiększeniajego bioróżnorodności. Posłowie proponowali także sporządzanie planówgospodarki łowieckiej przez odpowiednie urzędy państwowe, a nie przez myśliwychi właścicieli obwodów łowieckich. Tej ostatniej propozycji stanowczosprzeciwiał się Czesko-Morawski Związek Łowiecki (ČMMJ), który wyliczył, że jejprzyjęcie będzie kosztowało budżet państwa ćwierć miliarda koron w okresiepięcioletnim.

Zdaniem 360 naukowców popierających poselskie poprawki,susza i zmiana klimatu to nie jedyne przyczyny obecnej krytycznej sytuacji wlasach. Dotychczasowa czeska ustawa o lasach promowała bowiem drzewostanyednowiekowe. Długotrwała hodowla lasów o charakterze monokultur doprowadziła dozubożenia gleby, a zręby zupełne pozbawiły ją wody. – Obecnie panujepowszechna zgoda co do tego, że dotychczasowy system prowadzi do niedostatkudrew-na i dużych strat finansowych. Z gospodarczą zapaścią sektora leśnego nie sposóbdalej walczyć przez wydawanie miliardów koron na dotacje do gospodarowania wsposób przyrodniczo i ekonomicznie niezrównoważony – pisali naukowcy wswoim oświadczeniu popierającym poprawki.

Posłowie chcieli także, żeby Lasy Republiki Czeskiej (LČR),zarządzające czeskimi lasami państwowymi, nie musiały się koncentrować naosiąganiu jak najlepszych wyników ekonomicznych czy wnoszeniu jak najwyższychwpłat do budżetu i zamiast tego mogły płacić państwu rentę. Ponadto posłowieproponowali oddzielenie sprzedaży drewna od kontraktowania usług leśnych izmianę systemu przetargów. LČR powinny wg posłów preferować nie ogromneprze-targi dla wielkich firm, lecz małe transparentne zamówienia, dostępnetakże dla mniejszych lokalnych przedsiębiorców. Posłowie proponowali równieżwprowadzenie w LČR nowego operacyjnego modelu decyzyjnego w sytuacjachklęskowych, umożliwiającego państwowym leśnikom niepodejmowanie interwencji wwarunkach, w których walka z klęską nie przynosiłaby efektów.

Czeskie Stowarzyszenie Właścicieli Lasów Samorządowych iPrywatnych (SVOL) uważało, że dotychczasowa ustawa o lasach była pod wielomawzględami anachroniczna. Stowarzyszenie przedkładało jednak nad poprawkiposelskie projekt rządowy, który koncentrował się na problemach najpilniej wymagającychrozwiązania. Wg SVOL konieczne jest przygotowanie szerszej noweli czy nawetcałkiem nowej ustawy o lasach, ale na to potrzeba czasu.

Organizacje reprezentujące leśników, w tym CzeskieTowarzystwo Leśne, również popierały rządowy projekt noweli, pomimo że nieuznawały go za rozwiązanie kompleksowe, odpowiadające nowym warunkomgospodarowania w lasach. O poparciu ze strony leśników dla projektu rządowegozadecydowała m.in. perspektywa szybkiego uruchomienia pomocy doraźnej dlawłaścicieli i zarządców lasów, uregulowania kwestii wstępu do lasu na własnąodpowiedzialność i wprowadzenia do ustawy o lasach zakazu prywatyzacji lasówpaństwowych. Leśnicy odnosili się sceptycznie do poprawek poselskich, zwłaszczado propozycji zmniejszenia maksymalnej dopuszczalnej powierzchni zrębówzupełnych. Dane statystyczne wykazują, że w ostatnich latach przeciętnawielkość zrębu zupełnego w normalnych warunkach gospodarowania w lasach i takjuż zmniejszyła się w Czechach do 0,35 ha.

Przyjęta ostatecznie przez czeski parlament nowelizacjaustawy o lasach uwzględniła propozycję sporządzania planów gospodarkiłowieckiej przez urzędy państwowe. Dzięki temu rząd będzie kontrolowałliczebność (obecnie nadmierną) zwierzyny płowej, tak aby ograniczyć szkody wodnowieniach. Inne uchwalone zmiany to zakaz prywatyzacji lasów państwowych,możliwość ubiegania się właścicieli lasów o pozwolenie na wyrąb w drodzewyjątku drzewostanu przedrębnego w sytuacji klęskowej i uprawnienie władzpaństwowych i samorządowych do wprowadzenia zakazu wstępu do lasu na okres dotrzech miesięcy (z możliwością jego przedłużenia) ze względów bezpieczeństwa.

Źródło: www.silvarium.cz

W debacie publicznej nt. sposobu zagospodarowania lasu,która toczy się w Finlandii, często mówi się jedynie o dwóch rębniach – zupełneji przerębowej. Tymczasem w fińskich lasach państwowych, zarządzanych przezGospodarstwo Leśne Metsähallitusa (MM Oy), stosowanych jest obecnie wielerodzajów cięć. Do czasu uchwalenia w 2014 r. nowej fińskiej ustawy o lasach zrębowy sposób zagospodarowania lasu był niemal jedynym systemem gospodarki leśnej stosowanym w Finlandii. Po wejściu w życie nowych przepisów MM Oy zaczęło częściej stosować rębnię przerębową w lasach szczególnie cennych z punktu widzenia rekreacji i bioróżnorodności. Ustanowiło także trzy modelowe obszary przerębowej gospodarki leśnej o łącznej powierzchni 5 tys. ha. Są one położone w północnej i wschodniej części kraju.

W fińskich lasach pierwszą trzebież wykonuje się w drzewostanach o wysokości 12-16 m

W lasach MM Oy obieg cięć w rębni przerębowej wynosi 10–20lat na południu i 15–30 lat na północy Finlandii. W lasach zagospodarowanychzrębowo pierwsza trzebież wykonywana jest w momencie osiągnięcia przezdrzewostan wysokości 12–16 m. Na południu taką wysokość ma zazwyczaj drzewostanw wieku 25–30 lat, na północy – drzewostan w wieku 30–40 lat. Rozmiarpozyskania drewna w pierwszej trzebieży wynosi 30–60 m3/ha. W rębni zupełnej nazrębach jest pozostawianych co najmniej dziesięć przestojów na hektar zgodnie zfińskimi normami certyfikacji PEFC.