Puszcza Białowieska - Nauka nadal podzielona

25 listopada w Wydziale Biologii Uniwersytetu Warszawskiego podsumowano Białowieską Inicjatywę Naukową, o której pisaliśmy w nr. 11/2019, prowadzoną wspólnie przez IBL i Białowieską Stację Geobotaniczną UW pod auspicjami Europejskiego Instytutu Leśnego.

Fot. Jakub Słowik

Zgromadzonych w przedsięwzięciu 20 naukowców z zakresuekologii, historii, ale też nauk społeczno-ekonomicznych i zarządzania, zgadzasię co do wyjątkowości Puszczy Białowieskiej w skali całej Europy i zauważaróżnice między drzewostanami Białowieskiego Parku Narodowego a tymi w zarządzieLasów Państwowych. Dostrzegają istotność naturalnych procesów i zaburzeń orazkonieczność ingerencji antropogenicznej dla zachowania pewnych gatunków. Nie wahająsię też co do wpływu zmian klimatu na dynamikę gradacji kornika drukarza.

Konsensus osiągnięto też, ustalając, że Puszcza Białowieskamiała od wieków znaczenie ekonomiczne, chociaż w okresie XIV–XVIII w. miejscowaludność nie mogła użytkować drewna. Mimo pozyskania w późniejszym czasiezachowano naturalność odnowienia i ciągłość pokrywy leśnej. Zdaniem badaczypozy-skanie drewna w Puszczy także ma niewielkie znaczenie dla polskiego rynku.Pokreślone zostało, że lokalna społeczność uważa się za zależną od miejscowegoopału i użytków ubocznych, jednocześnie zaś Puszcza ma dużą wartość symbolicznądla polskiego społeczeństwa i cieszy się międzynarodowym prestiżem w Europiezarówno wśród turystów, jak i naukowców.

Zgromadzeni w ramach tej inicjatywy badacze nie mają teżwątpliwości co do tego, że kontrowersje wokół Puszczy są skutkiem walki owładzę i politycznych przepychanek. Stała się ona areną światopoglądowego sporumiędzy zwolennikami ochrony biernej a zrównoważonego użytkowania lasu. Do tejpory nie zachodził tu proces partycypacyjny, mogący zaangażować obie stronysporu w rozwiązanie konfliktu.

Wśród badaczy nie ma natomiast zgody co do tego, któregatunki, siedliska i procesy powinny być traktowane w Puszczy priorytetowo, anico do preferencji biernej czy aktywnej ochrony przyrody. Walka z gradacjąkornika drukarza także podzieliła naukowców, odpowiedzi nie znalazło równieżpytanie o wpływ zarówno przedindustrialnej, jak i współczesnej działalnościczłowieka na ekosystemy puszczańskie. Otwartą kwestią pozostało, czy PuszczaBiałowieska po-winna być głównie dziedzictwem naturalnym, czy też kulturowym.

Do tej pory nie wiadomo także, jakie rzeczywiste, i wjakich dziedzinach, przychody generuje Puszcza dla społeczności lokalnej i jakiwpływ na nie miałoby powiększenie parku narodowego. Jak w tym wszystkimodzwierciedlają się relacje polityki europejskiej i krajowej – tego też niesposób określić. Pomimo tych wątpliwości naukowcy podkreślają, że dzięki ichdebacie udało się wypracować metody postępowania na przyszłość w innych,podobnych temu konfliktach.

SLV.