Jaka była historyczna lesistość Polski? Odpowiedzi na to pytanie starają się poszukiwać badacze z Zakładu Atlasu Historycznego Instytutu Historii PAN. Problemy, z jakimi się mierzą, były 25 marca tematem seminarium w IBL.

Atlas Historyczny Polski to wielkieprzedsięwzięcie, kontynuowane od lat 20. XX wieku. Dziś dzięki cyfryzacji isystemom informacji przestrzennej nabiera nowego kształtu, z którego możnakorzystać on-line. Prezentacja, której dokonał Tomasz Związek z PAN,obrazuje, jak skomplikowane jest stworzenie mapy dla minionych okresów.Najpełniejszym źródłem są rejestry poborowe (podatkowe) i inwentarze dóbr, zktórych historycy wyłuskują toponimy i szczegóły przestrzenne.

– Las na mapach historycznychbył dawniej traktowany jako wypełniacz pustych miejsc. Pojawiał się tam, gdziew opisie historycznym istniały białe plamy – mówił Związek.

Wraz zgeografem Tomasz Paneckim podjęli się próby precyzyjnej rekonstrukcjikompleksów leśnych na Równinie Nowotomyskiej. Na tym terenie od początkuXVIIIw. zaczęło się osadnictwo typu olęderskiego, związane z karczowaniemlasu i osuszaniem bagien. Badacze wykorzystywali szerokie spektrum informacji.Analizowali źródła historyczne, onomastykę (nazwy miejscowe związane z lasem),dawną kartografię, ale także dane glebowe, siedliskowe i Archeologiczne ZdjęciePolski. Osady na koloniach olędrów lokalizowali na podstawie mapUrmssticherblatt z początku XIXw. (dla ziem w zaborze rosyjskim podobne,kartometryczne mapy są dostępne dopiero w latach 80. XIX w.).

Tomasz Panecki (z lewej) i Tomasz Związek, badacze projektu Atlas Historyczny Polski                    Fot. RaZ

– To, czym się zajmujemy,pozwala ocenić antropopresję –podsumowywał Tomasz Panecki.

Wg zebranych projekt realizowany dla okolic NowegoTomyśla powinien stać się metodyczną wskazówką dla innych osób, zajmujących sięgeografią historyczną. Jej efekt można zobaczyć na atlasfontium.pl

RaZ