MRiRW ogłosiło wstępny zarys PROW na lata 2014–20. Dokument uspokaja tych, którzy planują zalesiać grunty – dotacje na ten cel zostaną utrzymane. Pojawiają się instrumenty dotyczące szkoleń i promocji, ale nie ma mowy o programach leśno-środowiskowych dla właścicieli lasów.
Wstępny zarys nowego PROW zostałzatwierdzony 16 kwietnia. „Leśnictwo” i „lasy” pojawiają się w nim nad wyrazczęsto. Hasło „leśnictwo”, tak jak to widnieje w dokumentach unijnych, jest wwielu przypadkach używane w parze z „rolnictwem”. Wśród sześciu tzw.priorytetów przyszłego PROW leśnictwo pojawia się aż w trzech, związanych ztransferem wiedzy (1), ochroną ekosystemów (4) oraz efektywnością i gospodarkąniskoemisyjną (5). Przykładowo, gdy dokument charakteryzuje pierwszy prioryteti mówi o potrzebie wszechstronnego doskonalenia zawodowego, to dotyczy onorolników oraz właścicieli lasów. Gdy mowa o doradztwie w zakresie nowychtechnologii, technik lub organizacji produkcji, to chodzi o produkcję rolną lubleśną.
Czy rzeczywiście właściciele lasów, osoby ifirmy pracujące w branży leśnej będą mogły się spodziewać tak szerokiegowsparcia, na równi z sektorem rolnym, jak to sugeruje treść piorytetów? Czy teżto jedynie kalka z dokumentów unijnych, a polska redakcja na etapie legislacjisprowadzi leśnictwo w PROW do jego tradycyjnej już, dość ograniczonej roli?
Priorytety bardzo leśne…
Propozycja MRiRW odnosi się do wybranychartykułów unijnego projektu rozporządzenia w sprawie wsparcia rozwoju obszarówwiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich(EFRROW). Od zeszłego roku, kiedy prezentowaliśmy go w „Lesie Polskim”, niecosię zmienił. Nową wersję zatwierdzono 13 marca.
Ten dokument specjaliści określają jakotzw. rozporządzenie bazowe. Stąd pochodzą przywołane „priorytety”, zacytowanedosłownie w propozycji MRiRW. Rozporządzenie będzie podstawą do konstruowaniapolskiego PROW; nasz przyszły program może zawierać wyłącznie działania, któresą tam obecne. Jednak wcale nie musi, a na faktyczne priorytety architektówkrajowego PROW wskazuje dobór działań.
Pozostaje więc w projekcie działaniezalesieniowe („Zalesianie i tworzenie terenu zalesionego”, art. 22.1.a i 23rozporządzenia bazowego). Ale jak, informują uczestnicy spotkańkonsultacyjnych, nawet jego dostępność przez następne siedem lat byłazagrożona. Na pewno należy porzucić jakiekolwiek marzenia o wprowadzeniudziałań leśno-środowiskowych, skierowanych wybitnie na wsparcie prywatnegoleśnictwa (art. 35).
W innych, bardziej ogólnych działaniach,leśnictwo pojawia się także – np. „Transfer wiedzy” (art. 15) – tu MRiRWinformuje nas, że mają to być przedsięwzięcia mające na celu upowszechnienieinnowacji i dobrych praktyk w zakresie produkcji rolnej, leśnictwa,przetwórstwa. To nowy kierunek w PROW. Osobom, które odpowiadają za jegokształt, na razie udało się doń włączyć bardzo konkretne wskazanie, bybeneficjentami części szkoleń były szkoły leśne, które prowadzi MinisterstwoŚrodowiska. Ale w sprawie czy szkoły mogą być beneficjentem musi się jeszczewypowiedzieć Komisja Europejska.
…ale polska propozycja już mniej
Co faktycznie znaczy obecność leśnictwa wpriorytetach, można się przekonać, patrząc na założenia działań z innej grupy.Tych, które w treści unijnego projektu zawierają odniesienia do leśnictwa, alew polskich propozycjach je tracą.
Przykładowo działanie „Doradztwo”, przyokazji charakterystyki stosownego priorytetu, ma dotyczyć doradztwa w zakresienowych technologii, technik lub organizacji produkcji rolnej lub leśnej.Tymczasem w szczegółowym opisie samego działania o leśnictwie już nie mawzmianki (akurat w obecnym PROW też mamy działanie dotyczące doradztwa dlawłaścicieli lasów, które zaowocowało szkoleniami dla kilkuset doradców). Jednymz celów działania „Modernizacja gospodarstw rolnych” jest wg projektu UEpromowanie sekwestracji węgla w rolnictwie i leśnictwie. Ale polski dokumentjuż teraz zastrzega: Pomoc jest udzielana na inwestycje poprawiające ogólnewyniki gospodarstw rolnych prowadzących zarobkową działalność rolniczą (…) zwyłączeniem produkcji leśnej i rybnej. Ważne działanie „Płatności dla obszarówNatura 2000” MRiRW ogranicza wyłącznie do trwałych użytków zielonych. Tak jakbyw prywatnych lasach nie projektowano żadnych ograniczających działańochronnych.
W propozycji mamy także działanie„Przywracanie potencjału produkcji rolnej zniszczonego w wyniku klęskżywiołowych (…)”. Niemniej w opisie działania na dziś brak jakiejkolwiekwzmianki nt. leśnictwa. Dla przypomnienia – obecnie w PROW mamy dwuczłonowe działanie„Odtwarzanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego przez katastrofy orazwprowadzanie instrumentów zapobiegawczych”.
Będzie trudno, bo kołdra krótka
Konsultacja wstępnych założeńupublicznionych na stronie internetowej MRiRW trwała do 15 maja. Program ma byćdalej konsultowany do października, tak aby jeszcze w tym roku przyjęła go RadaMinistrów. Zajmie się tym teraz grupa robocza wspierająca ministra rolnictwa.Powołana została na krótko przed ogłoszeniem zarysu PROW. W jej skład wchodzi67 osób, przede wszystkim przedstawiciele MRiRW (13 osób), instytucjizwiązanych z branżą rolną i innych. Po trzech przedstawicieli mają powiaty,gminy i organizacje pozarządowe, po jednym ministerstwa. W tak licznym gronieleśnictwo ma więc tylko jednego rzecznika reprezentującego DepartamentLeśnictwa i Ochrony przyrody w Ministerstwie Środowiska.
A batalia o kształt PROW zapowiada sięzażarta i to nie tylko, gdy chodzi o obecność tych czy innych priorytetów, alerównież o dostępność pieniędzy na realizację. Bo tych jest zdecydowanie mniej.Przede wszystkim dlatego, że Polska otrzymała na tzw. II filar WspólnejPolityki Rolnej 9,8 mld euro, o 3,5 mld mniej niż w obecnej perspektywie. Aleto nie koniec. 25% z tych pieniędzy ma zostać przesunięte na rolnicze dopłatybezpośrednie, by utrzymać ich poziom po tym, gdy nie będą mogły byćdofinansowywane z pieniędzy krajowych. Ocenia się także, że ok. 1,4 mld jużzostało rozdysponowane na zobowiązania z lat poprzednich. Na PROW w kolejnychsiedmiu latach mamy więc mniej więcej połowę tego, co dotychczas. Będzie więcdobrze, jeśli leśne działania jakkolwiek się utrzymają.
