List otwarty byłych Dyrektorów Naczelnych Lasów Państwowych oraz Dyrektorów Generalnych Lasów Państwowych w sprawie projektu włączenia Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe do sektora finansów publicznych.
W czasie blisko 90 lat istnienia i prowadzenia działalności gospodarczej, Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe wielokrotnie dowiodło swej kompetencji i skuteczności w troszczeniu się o polskie lasy, ochronę i powiększanie ich zasobów. To Lasy Państwowe w okresie międzywojennym zdołały skutecznie przeciwstawić się realizacji szkodliwej umowy między polskim rządem a jedną z brytyjskich firm drzewnych, która groziła zagładą Puszczy Białowieskiej. Choć w czasie II wojny światowej znaczna część braci leśnej złożyła najwyższą ofiarę w obronie Ojczyzny, to ci leśnicy, którym po zakończeniu działań wojennych dane było kontynuować dzieło poprzedników, nie dopuścili do dewastacji zasobów leśnych mimo silnej presji, jaką wywierali na nich sterujący gospodarką centralnie planowaną decydenci polityczni. Lasy Państwowe z sukcesem, w toku mozolnej i konsekwentnej pracy, niwelowały skutki dawnych, tragicznych dla polskich lasów wydarzeń. Leśnicy m.in. przywrócili lasy w Sudetach Zachodnich i w Górach Izerskich, zdołali odtworzyć drzewostany na milionach hektarów powierzchni dotkniętych w latach 70. XX wieku gradacją owadów, a w latach 90. zagospodarowali największe jak dotąd w Polsce pożarzyska leśne, powstałe na ziemi śląskiej i pilskiej. Dzięki leśnikom las rośnie w Puszczy Piskiej, gdzie kilka lat temu potężny huragan powalił całe połacie drzewostanów. W obronie gospodarki leśnej przed złą legislacją Lasy Państwowe zdołały też przekonać społeczeństwo, iż pomysły na użycie lasów w procesie reprywatyzacji bezpośredniej czy w urzeczywistnianiu koncepcji tzw. powszechnego uwłaszczenia obywateli są krańcowo nieroztropne.
Leśnicy zawsze wiedzieli, że ich najwyższym obowiązkiem jest działanie na rzecz bezpieczeństwa ekologicznego kraju, w tym poprzez ochronę bogactwa przyrodniczego ekosystemów leśnych i nieleśnych, bezpieczeństwa terytorialnego państwa, a także zaspokajania zapotrzebowania na surowiec drzewny oraz zapewnienia powszechnej dostępności lasów dla społeczeństwa. Ich misją zawsze było i jest zachowanie lasów w dobrym stanie dla przyszłych pokoleń.
Stanowczo przeciwstawiamy się zaproponowanej przez Ministra Finansów koncepcji zawartej w proponowanej Ustawie o zmianie ustawy o finansach publicznych i włączeniu PGL LP do sektora finansów publicznych. Nigdy w dotychczasowej historii Lasów Państwowych podmiot ten nie stał się – bez uprzednich konsultacji – przedmiotem tak złego pomysłu.
Koncepcja codziennego odprowadzania przez Lasy Państwowe, największe w Polsce pod względem zakresu terytorialnego działania przedsiębiorstwo, praktycznie wszelkich wolnych środków pieniężnych, uzyskiwanych w realizacji własnych przychodów, na rachunek Ministra Finansów, z opcją „wydzielania” przez ministra tej jednostce dziennych „racji” pieniężnych do wydatkowania, nie może nie budzić skojarzeń z rozwiązaniami, jakie w przeszłości charakteryzowały gospodarkę centralnie sterowaną, z tą jednak różnicą, że tym razem:
1) rozwiązanie to ma dotknąć tylko jeden podmiot sektora przedsiębiorstw, tj. Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe, a
2) w rolę dawnego Centralnego Urzędu Planowania ma się wcielić Bank Gospodarstwa Krajowego.
Koncepcja ta jest naszym zdaniem niesłuszna, niecelowa, nie ma uzasadnienia ekonomicznego, a ponadto nie została przygotowana rzetelnie, albowiem:
1) nie ulega najmniejszej wątpliwości, że prowadzenie gospodarki leśnej jako takiej nie wyczerpuje znamion realizowania powinności publicznych, charakterystycznych dla sektora finansów publicznych (wytwarzanie surowca drzewnego do sprzedaży rynkowej nie może zostać uznane za obowiązek jednostki sektora finansów publicznych),
2) w rozumieniu Kodeksu cywilnego oraz Polskiej Klasyfikacji Działalności Lasy Państwowe działają jako przedsiębiorstwo, a to w sposób kategoryczny wyklucza zaliczenie Lasów Państwowych do sektora finansów publicznych,
3) nie jest misją Lasów Państwowych przyczynianie się do kształtowania bezpieczeństwa ekonomicznego państwa ponad zakres obowiązków, spoczywających na każdym innym podmiocie sektora przedsiębiorstw (ponoszenie danin publicznych na równych warunkach w danym sektorze podmiotów gospodarki narodowej),
4) objęcie ekstraordynaryjnym obowiązkiem zasilania rachunku Ministra Finansów chwilowo wolnymi środkami pieniężnymi tylko jednego podmiotu sektora przedsiębiorstw jest zabiegiem legislacyjnym kategorycznie niedopuszczalnym z konstytucyjnego punktu widzenia,
5) Lasy Państwowe działają na własne ryzyko (na własną odpowiedzialność) ekonomiczną. Żadne regulacje ustawy o lasach nie zobowiązują innego reprezentanta Skarbu Państwa do ponoszenia odpowiedzialności ekonomicznej za ewentualne kłopoty finansowe Lasów Państwowych. W razie kłopotów finansowych Lasy Państwowe są zmuszone do zaciągania kredytów na warunkach ogólnych,
6) środki pieniężne na rachunkach jednostek organizacyjnych Lasów Państwowych stanowią własność Lasów Państwowych, gdyż tylko własność środków pieniężnych pozwala na uzyskiwanie własnych przychodów przez Lasy Państwowe oraz jest gwarantem zachowania samodzielności finansowej, przysługującej Lasom Państwowym z mocy prawa; lansowanie koncepcji nałożenia na Lasy Państwowe kategorycznego obowiązku przekazywania Ministrowi Finansów w zarząd środków pieniężnych, stanowiących własność samodzielnego finansowo podmiotu, jakim są Lasy Państwowe, stanowi naruszenie konstytucyjnej gwarancji ochrony prawa własności,
7) w razie urzeczywistnienia projektowanych zamierzeń legislacyjnych Lasy Państwowe utracą zdolność do uzyskiwania przychodów z gospodarowania mieniem Skarbu Państwa (z wynajmu, dzierżawy, obciążania nieruchomości ograniczonym prawem rzeczowym użytkowania), w tym ze zbywania składników tego mienia,
8) proponowane rozwiązania opierają się na fałszywej tezie, że w Lasach Państwowych występuje strukturalna i trwała nadwyżka środków pieniężnych w obrocie, a także na nierealnym założeniu, że możliwe będzie zaopatrywanie Lasów Państwowych przez Ministra Finansów w środki pieniężne w każdej wymaganej kwocie; ilość środków pieniężnych, wykazana w rocznym sprawozdaniu finansowym Lasów Państwowych za rok 2009 odpowiada zaledwie kwocie 250 zł w przeliczeniu na hektar lasu ; oznacza to, że średnio jeden hektar lasu, o nieocenionej tak w wymiarze ekologicznym, jak ekonomicznym czy społecznym wartości, jest „ubezpieczany” kwotą zaledwie 250 zł (sic!),
9) konsekwencją zaliczenia Lasów Państwowych do sektora finansów publicznych powinno być (musi być) uznanie surowca drzewnego, wbrew wszelkim przesłankom teoretycznym i prawnym, za dobro publiczne, dostarczane podmiotom gospodarki narodowej oraz gospodarstwom domowym w ramach powinności państwowej w ramach dominium; oznacza to, że ceny tego dobra publicznego musiałyby być cenami regulowanymi; nie da się bowiem pogodzić koncepcji przynależności Lasów Państwowych do sektora finansów publicznych z wolnorynkowym systemem zbywania surowca drzewnego jako dobra publicznego, wytwarzanego w zaspokajaniu „potrzeb powszechnych nie mających charakteru przemysłowego ani handlowego”,
10) proponowane rozwiązania legislacyjne prowadzą do przekształcenia Lasów Państwowych w jednostkę budżetową, której zadaniem będzie udzielanie podmiotom prywatnym koncesji na działalność leśną, ze wszystkimi tego negatywnymi skutkami znanymi z przeszłości,
11) projektowanie rozporządzenie Ministra Finansów w sposób radykalny zmienia system finansowy Lasów Państwowych, podczas gdy gospodarkę finansów Lasów Państwowych powinna ustalać Rada Ministrów, a nie Minister Finansów,
12) projektowane rozwiązanie nie określa, jaki podmiot poniesie odpowiedzialność finansową z tytułu odszkodowań za konieczne wypowiedzenie kilkuset umów rachunku bankowego, wiążących jednostki organizacyjne Lasów Państwowych z bankami komercyjnymi.
Lasy Państwowe stały się przedmiotem powyższego pomysłu legislacyjnego w przeddzień cyklu debat seminaryjnych zaplanowanych przez obecnego szefa LP na temat doskonalenia współczesnej formy organizacyjnej tego przedsiębiorstwa. Zostało to poprzedzone sporządzeniem w latach 2008 – 2010 wieloaspektowego i szczegółowym projektu programu działań rozwojowych (w załączeniu fragment materiałów). Debaty te miały odbywać się ponad wszelkimi podziałami i uprzedzeniami, a ponadto z udziałem szerokich gremiów opiniodawczych. Przedstawiony znienacka pomysł legislacyjny Ministra Finansów stawia pod znakiem zapytania sens (potrzebę) realizacji tegoż pomysłu.
Są granice, których dla dobra państwa nie można przekraczać w imię doraźnych efektów ekonomicznych. Są porozumienia, wcześniej zawarte, których nawet w polityce należy dochowywać.
Jako byli szefowie Lasów Państwowych apelujemy z najwyższą determinacją do Prezesa Rady Ministrów o nakłonienie Ministra Finansów do odstąpienia od wyżej wymienionych zamierzeń legislacyjnych – dla dobra naszego kraju i dla dobra misji, jaka spoczywa na Państwowym Gospodarstwie Leśnym Lasy Państwowe.
1. Adam Szczerba – Dyrektor Naczelny Lasów Państwowych w latach 1969 – 1973,
2. Andrzej Nowakowski – Dyrektor Naczelny Lasów Państwowych w latach 1974 – 1983,
3. Ryszard Dzialuk – Naczelny Dyrektor Lasów Państwowych w latach 1983-1990,
4. Jerzy Smykała – Naczelny Dyrektor Lasów Państwowych w latach 1990 -1992,
5. Andrzej Rodziewicz – Dyrektor Generalny Lasów Państwowych w latach 1992 – 1993,
6. Janusz Dawidziuk – Dyrektor Generalny Lasów Państwowych w latach 1993 – 1997 oraz w latach 2001 – 2005,
7. Konrad Tomaszewski – Dyrektor Generalny Lasów Państwowych w latach 1998 – 2001,
8. Andrzej Matysiak – Dyrektor Generalny Lasów Państwowych w latach 2005 – 2007,
9. Jerzy Piątkowski – Dyrektor Generalny Lasów Państwowych w latach 2007 – 2008.
W uzgodnieniu i z upoważnienia wyżej wymienionych:
1. Ryszard Dzialuk 2. Andrzej Rodziewicz
Warszawa, 23 września 2010 roku.
