strona główna

Co warto przeczytać

Karpackie kolejki leśne

Karpackie kolejki leśne A. Kučera, A. Bilek Ruthenus/Konting 2007 Książka ta jest jedną z niewielu, do których będę zaglądał wielokrotnie, choćby dlatego, że jest po prostu piękna. Pomysł wydania wielkiego (poszerzony format A4), ponad 400-stronicowego dzieła poświęconego wyłącznie leśnym kolejkom wąskotorowym, może wydawać się karkołomny. Jednak współpracujący ze sobą wydawcy z Krosna i Pragi zrobili z niego prawdziwą perłę historyczną i artystyczną.

Czytaj więcej

Motyle dzienne Polski

Motyle dzienne Polski J. Buszko, J. Masłowski Koliber 2008 Po kilku latach oczekiwań pojawiło się nowe opracowanie poświęcone krajowym motylom dziennym. Mamy ich, włącznie z tymi najrzadszymi, pojawiającymi się tylko od czasu do czasu, 163 gatunki. To niewiele zwarzywszy na to, że w Europie jest ich 565, a na świecie stwierdzono już 17,5 tys. Dodajmy jeszcze, że owe 163 gatunki to zaledwie 5% wszystkich krajowych motyli. Pozostałe 95% to ćmy, z których część również prowadzi dzienny tryb życia. Postępy nauk przyrodniczych weryfikują dotychczasową wiedzę o krajowych motylach. W ciągu ostatnich kilkunastu lat zmieniła się wiedza o ich występowaniu i stanie zachowania populacji, uaktualniono też nazewnictwo gatunków.

Czytaj więcej

Ptaki w twoim ogrodzie

Ptaki w twoim ogrodzie Dariusz Graszka-Petrykowski KDC 2008 Rzadki na naszym rynku przykład naprawdę praktycznej książki ornitologicznej. Choć nie jest przewodnikiem terenowym, to format i solidna oprawa sprawiają, że można spokojnie zabrać ją do ogrodu by zidentyfikować gatunek ptaka wijącego gniazdo na belce lub w krzewie. Skrócony przewodnik do rozpoznawania gatunków to zaledwie piąta część blisko dwustustronicowej publikacji. Inny rozdział pomoże czytelnikowi rozpoznać mieszkańców ogrodów na podstawie budowy gniazd oraz barwy i wielkości jaj. Pozostałą część książki spokojnie można określić mianem wszechstronnego poradnika i to na bardzo wysokim poziomie. Autor przybliża bardzo obszernie pomysły na urządzenie ogrodów z myślą o ptakach, poczynając od tego, jak zaadaptować istniejący ogród do potrzeb jego skrzydlatych mieszkańców, aż po porady dotyczące zakładania zupełnie nowych ogrodów. Wielość zaprezentowanych rozwiązań pozwala na skomponowanie ogrodu w sposób odpowiadający nie tylko ptakom, ale i ludziom. W książce znalazły się informacje, jakich gatunków roślin użyć, by zapewnić naturalne schronienia, miejsca na gniazda i oczywiście obfitość pokarmu. Różnorodność opisanych drzew, krzewów i bylin pozwala na zaplanowanie ogrodu w zgodzie z przyrodą, ale i własnym gustem. Poza tym opisano tu metody zakładania funkcjonalnych oczek wodnych, pojników, sposób konstruowania i instalowania budek, koszy, półek oraz kieszeni lęgowych.

Czytaj więcej

Leśne ślady wiary

Leśne ślady wiary E. Marszałek Ruthenus 2008 W lasach kryją się miejsca ważne z przeróżnych powodów. Jednych spotkało tu szczęście, innych tragedia, ale sposób upamiętniania tych zdarzeń od stuleci jest ten sam - stawały i wciąż stają po borach, grądach i bagnach krzyże i kapliczki. Pamięć jest ulotna i z czasem nie będziemy wiedzieli kto, dlaczego i kiedy je ustawił. Dzięki Edwardowi Marszałkowi poznajemy niebywałą historię kilkudziesięciu spośród setek takich obiektów ukrytych w lasach podległych RDLP w Krośnie. Dzięki tej książce historia każdego z nich pozostanie w ludzkiej pamięci na wieki.

Czytaj więcej

Razem na biegun

Razem na biegun (audiobook) M. Kamiński Fundacja Marka Kamińskiego 2006 Czy są jeszcze na świecie miejsca, które mają moc? Miejsca, które obdarzyć mogą człowieka swoją energią? Z których widać inne światy, inne sprawy, inny porządek rzeczy, w których człowiek odkrywa w sobie człowieka? Może są jeszcze takie miejsca na tym świecie, ale jak ich szukać? Przewodniki o nich milczą. Źródła, z których wypływa woda poznania zmieniają swoje miejsca. Raz są tu, kiedy indziej już daleko stąd. I nie ma żadnej mapy, która mogłaby nas do nich zaprowadzić. Zostają ślady i znaki. Możemy je zobaczyć, kiedy patrzymy głęboko, bardzo głęboko w siebie.

Czytaj więcej

Moje bieguny. Dzienniki z wypraw 1990-1998

Moje bieguny. Dzienniki z wypraw 1990-1998 M. Kamiński Fundacja Marka Kamińskiego 2008 W letnie upały wiele osób poszukujących ochłody powinno sięgnąć po prezentowaną książkę. To już drugie jej wydanie i nie należy się temu dziwić, bo czytanie o mrozach i zmaganiu ludzi z najtrudniejszymi warunkami pogodowymi, jakie można spotkać na Ziemi, bardzo wciąga. Marek Kamiński opisuje rzeczy bardzo odległe większości z nas. Odległe nie tylko geograficznie, ale przede wszystkim mentalnie. Któż bowiem miał okazję samotnie przemierzać setki kilometrów lodowej krainy, ciągnąc kilkudziesięciokilogramowe sanie, wiedząc, że jest zdany wyłącznie na siebie?

Czytaj więcej

Jodła - Ekologia. Zagrożenia. Hodowla

Jodła - Ekologia. Zagrożenia. HodowlaE. Bernadzki PWRiL 2008 Tom poświęcony jodle to kolejna pozycja w serii "Drzewa naszych lasów". Książka jest typowym podręcznikiem przeznaczonym dla leśników, poświęconym jednemu z najpiękniejszych drzew leśnych w Europie, należącemu do głównych gatunków tworzących nasze lasy, odgrywającemu szczególną rolę w lasach górskich i wyżynnych. Rola i znaczenie jodły w lasach Polski jest złożona, w ostatnich wiekach ulega cyklicznym zmianom. W ostatnich dekadach możemy mówić o zmniejszaniu się powierzchni i zbyt małym udziale jodły w polskich drzewostanach oraz niedocenianiu roli, jaką powinna pełnić na pewnych siedliskach. Już na początku ubiegłego wieku zaczęto zwracać uwagę na znikanie jodły, a w 1921 r. Stanisław Sokołowski pisał w swoim podręczniku o usilnej dążności, aby powrócić jodle utracone stanowisko. Zmniejszanie się jej udziału w lasach Polski i Europy jest notowane od ponad 200 lat. W XX w. udział jodły w drzewostanach spadł w Polsce o połowę, a w Niemczech o ok. 60-70%. Doprowadziło to do tego, że obecnie drzewostany jodłowe to niewiele ponad 2% powierzchni naszych lasów (135 716 ha), co wzbudza duży niepokój leśników o przyszłość gatunku.

Czytaj więcej

Sosna zwyczajna. Hodowla i ochrona

Sosna zwyczajna. Hodowla i ochrona T. H. Puchniarski PWRiL 2008 Książka otwiera cykl wydawnictw "Drzewa polskich lasów", w którym specjaliści (przede wszystkim praktycy) będą prezentować najważniejsze zagadnienia związane z hodowlą i ochroną najważniejszych gatunków drzew. Zarówno ta, jak i wszystkie kolejne nie będą typowymi monografiami gatunku, w których specjalizuje się Instytut Dendrologii PAN w Kórniku. Będą to raczej poradniki skierowane przede wszystkim do leśników, zawierające informacje o tym, jak prowadzić gatunki prezentowanych drzew, by w przyszłości otrzymać z nich jak najlepszej jakości surowiec. Stąd w książce znalazły się obszerne rozdziały poświęcone produkcji materiału rozmnożeniowego, hodowli drzewostanów z uwzględnieniem różnic wynikających z siedliska czy zabiegom pielęgnacyjnym prowadzonym w drzewostanach różnych klas wieku. Poza tym książka podpowiada, w jaki sposób pielęgnować siedliska porośnięte sosną i jak przebudowywać drzewostany.

Czytaj więcej

Drzewa iglaste i owady na nich żerujące

Drzewa iglaste i owady na nich żerujące J. Stocki, S. Kenelski, R. Dzwonkowski OW MULTICO 2008Popularność potężnej książki ("Drzewa iglaste i owady na nich żerujące" - 2000 i 2005 r.), poświęconej owadom żerującym na drzewach iglastych, zachęciła wydawnictwo do wydania kolejnej publikacji adresowanej do leśników i miłośników lasu. Jest to kieszonkowy przewodnik, oparty na materiale zawartym we wspomnianej książce, noszący dokładnie ten sam tytuł. Tym razem Jacek Stocki - autor tekstu i pracownik DGLP - ograniczył nieco zawartość książki, umieszczając w niej bardzo ogólne opisy gatunków. Jak pisze we wstępie, opisy bardziej szczegółowe można znaleźć w licznejliteraturze entomologicznej. Zespół autorski postanowił skupić uwagę odbiorców na ilustracjach umożliwiających rozpoznanie gatunków. Nieocenioną pomocą w tym względzie są fotografie Stanisława Kinelskiego i rysunki Roberta Dzwonkowskiego. Zaprezentowano na nich zarówno owady w różnych stadiach rozwojowych, jak i żerowiska oraz uszkodzenia równych części roślin.

Czytaj więcej

Skrzydlaci sprzymierzeńcy lasu

Skrzydlaci sprzymierzeńcy lasuPrzemysław Sujak ORWLP w Bedoniu 2007Film przyrodniczy ma się w naszym kraju coraz lepiej. Przynajmniej pod względem istniejących i powstających festiwali filmowych oraz rosnącej liczby produkcji. Z pewnością jest to zasługa dużej dostępności sprzętu oraz rosnącego zapotrzebowania na filmy przyrodnicze ze strony widzów. Problemem w dalszym ciągu pozostaje schematyczne podejście filmowców-przyrodników do swej pracy. Najczęściej sprowadza się ono do zaprezentowania mieszanki gatunków zwierząt i roślin, opatrzonych bardzo ogólnym komentarzem. Podobnie jest w tym przypadku. Wbrew tytułowi na ekranie goszczą bowiem nie tylko ptaki. Obecność padalca, żaby, jeża czy wiewiórki dość trudno skorelować z bardzo jednoznacznym tytułem, tym bardziej że nie pomaga w tym komentarz. Jest on dość odległy od tematu przewodniego filmu, a sprawę "sprzymierzenia" ptaków z lasem załatwia kilkoma zdaniami w ostatniej minucie, gdy większość bohaterów zeszła już z "wizji". Krótko mówiąc film powinien mieć inny tytuł, np. ,Wiosna leśnych ptaków".

Czytaj więcej

Tatry

Jak dawniej po Tatrach chadzano Krzysztof PiseraTatrzański PN 2007Dolina KościeliskaMaria Baścik (red.) Tatrzański PN 2006Polskie góry mają bardzo bogate tradycje turystyczne, co udowodniono już wielokrotnie na łamach niezliczonych publikacji. Ale góry mają do siebie to, że wciąż można odkrywać je na nowo, również w literaturze. Tatrzański Park Narodowy pamiętając o historii terenów, które chroni, wydał niedawno doskonałą monografię, bogato ilustrowaną archiwalnymi (głównie XIX-wiecznymi) fotografiami i rycinami, prezentującą początki rekreacyjnego wędrowania ku szczytom. Choć jej celem nie była chronologiczna prezentacja rozwoju turystyki tatrzańskiej, to jednak bogactwo zgromadzonego materiału w pełni predestynuje tę książkę do miana poważnego opracowania historycznego. Jego wielkim atutem jest mnogość bezpośrednich relacji podróżników odwiedzających te góry. Stanowią one blisko połowę tekstu zawartego na 466 stronach książki. Na podkreślenie zasługuje fakt, że wówczas w Tatrach bywał kwiat polskiej kultury, nauki i postaci uznawane obecnie za legendy taternictwa.

Czytaj więcej

Wydawnictwa Tatrzańskiego Parku Narodowego

Wydawnictwa Tatrzańskiego Parku Narodowego Tatrzański Park Narodowy jest jedynym polskim parkiem, który w sposób widoczny i godny najwyższego uznania dba o rozwój swego działu wydawniczego. Książki i czasopisma ukazujące się pod szyldem parku narodowego lub choćby pod jego patronatem są nie tylko działaniem promocyjnym i edukacyjnym, ale przede wszystkim wypełnianiem statutowej misji dbałości o zachowanie dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego regionu, w którym park funkcjonuje. Bez wątpienia TPN wywiązuje się z tego zadania wzorowo, deklasując pozostałe parki. Trudno w skromnej publikacji podsumować wszystkie wydawnicze osiągnięcia TPN, ponieważ każdego roku pojawia się kilka ważnych dla regionu książek. Z bogatego dorobku wybraliśmy więc kilka wydawnictw, które zaprezentujemy nieco szerzej. Przegląd zaczniemy od kwartalnika "Tatry". Ukazuje się on już od wielu lat, ale w początkach XXI w. otrzymał formułę godną najpoważniejszych czasopism. Pismo jest dystrybuowane w całym kraju, co w przypadku wydawnictw parków narodowych jest ewenementem. Ale powodów do chwały jest więcej. Na 126 stronach znajdziemy prawdziwą obfitość wiedzy o Tatrach i Podhalu. Drobne informacje i duże teksty o przyrodzie, turystyce, kulturze, sztuce i historii terenu szczelnie wypełniają pismo, a ich poziomu mogłyby pozazdrościć komercyjne wydawnictwa bez opamiętania zalewające rynek. Podobnie zresztą jest z szatą graficzną "Tatr". Okładki zawsze przyciągają wzrok, fotografie ilustrujące środek każdego numeru zawsze stoją na wysokim poziomie. Do tego liczne ryciny, zdjęcia archiwalne, reprodukcje obrazów, szkiców, map itp. Kwartalnik daje niezwykłą przyjemność obcowania z górami, nawet jeśli jest się właśnie kilkaset kilometrów od nich. A wszystko to za jedyne 9,90 zł.

Czytaj więcej

Migracje ptaków

Migracje ptaków J. Elphick (red.) Muza 2007 Wędrówki ptaków budzą zainteresowanie naukowców i amatorów ich obserwacji od dziesięcioleci. Ponad sto lat temu rozpoczęto znakowanie ptaków z użyciem aluminiowych obrączek z niepowtarzalnym numerem. Obecnie metody badań idą jeszcze dalej i prócz wciąż powszechnie stosowanego obrączkowania coraz częściej zakłada się ptakom nadajniki radiowe. Uzyskiwane w ten sposób informacje pozwalają nie tylko na ustalenie tras przelotów, ale również pór dnia i nocy preferowanych do wędrówki. Dzięki najnowszym metodom naukowcy zyskują wiedzę o czasie pokonywania szlaków migracyjnych, liczących nieraz wiele tysięcy kilometrów. Bez tych badań nie byłoby również możliwe wydanie bardzo ciekawej książki, którą z angielskiego przełożył znany ornitolog pracujący na Wydziale Leśnym SGGW, dr Marek Keller.

Czytaj więcej

Przyroda Lasów Kujawsko-Pomorskich

Przyroda Lasów Kujawsko-Pomorskich OW Forest 2008 Młoda oficyna powoli przyzwyczaja nas do bardzo wysokiego poziomu. Tym razem oddała w nasze ręce dwujęzyczny (polsko-angielki) album przedstawiający uroki toruńskiej RDLP na fotografiach wykonanych przez blisko 30 autorów. Po lekturze rzeczywiście ma się ochotę na wycieczkę w ten zakątek kraju. RDLP w Toruniu pokazała jak niewiele potrzeba, by stworzyć dzieło ponadczasowe, którego użyteczność może trwać długie lata. Po pierwsze, każde z nadleśnictw znalazło w książce swoje miejsce. Nikogo szczególnie nie wyróżniono, nikogo nie pominięto. A po drugie, i tu proszę wybaczyć szczerość, dobrze się stało, że po słowie wstępnym zabrakło podpisu (z imienia i nazwiska) dyrektora RDLP. Przy dzisiejszych wichrach wiejących tuż po wszelkich przesileniach politycznych, nie trudno o utratę stanowiska. I choć nikomu tego nie życzę, to gdyby tak się stało, książka zachowa aktualność i może być wykorzystywana przez następcę.

Czytaj więcej

Dęby Jana Pawła II

Dęby Jana Pawła II na terenie RDLP w Radomiu opr. P. Kacprzak, M. Turczyk OW Forest 2008 Album poświęcony Dębom Papieskim na terenie RDLP w Radomiu ukazał się nakładem radomskiej dyrekcji w przededniu trzeciej rocznicy śmierci Jana Pawła II. Wydawnictwo otwiera rozważanie na temat treści ekologicznych w nauczaniu Jana Pawła II. Ksiądz kanonik Wiktor Ojrzyński pokazuje zaangażowanie naszego papieża w sprawy właściwego gospodarowania bogactwami przyrody. Cytuje fragmenty homilii i dokumentów papieskich, w których znajduje się przesłanie na temat poszanowania przyrody, ze szczególnym uwzględnieniem ochrony lasów. Znajdziemy tu m.in. fragmenty homilii z mszy dla leśników w Val Visdende z 12 lipca 1987 r., cytaty z encyklik:

Czytaj więcej

Kozica tatrzańska

Kozica tatrzańska Grzegorz Jamrozy Tatrzański Park Narodowy 2007Istnieją gatunki, które z racji swej przeszłości, rzadkości czy symbolicznego znaczenia dla ochrony przyrody zasługują na szczególne i wszechstronne zainteresowanie. Obok żubra, niedźwiedzia, wilka, łosia, bobra i bielika, z pewnością należy do nich również kozica. Przed laty Wojciech Gąsienica-Byrcyn nazwał ją w pierwszej współczesnej monografii "żywym symbolem Tatr". Było to w 1987 r. i od tej pory badania tatrzańskich kozic posunęły się znacznie, przynosząc wiele nowej wiedzy. Dzięki Tatrzańskiemu PN stała się ona powszechnie dostępna i, co warto podkreślić, po raz pierwszy udało się zebrać tak wielki materiał dotyczący gatunku. Właściwie podgatunku, bo publikacja poświęcona jest przede wszystkim kozicy tatrzańskiej.

Czytaj więcej

Dokarmianie ptaków

Dokarmianie ptaków P. Berthold, G. Mohr Muza 2008Poznawanie ptaków staje się w Polsce coraz bardziej popularnym hobby. Pojawia się coraz więcej poradników odkrywających tajniki ptasiego świata i wprowadzających w niełatwą sztukę jego obserwacji. Nie wchodząc w ocenę merytorycznej zawartości wydawnictw ornitologicznych, trzeba przyznać, że w wielu z nich zapomina się, iż najprostszym sposobem zbliżenia się do ptaków jest zorganizowanie im stałego miejsca dokarmiania. Z drugiej strony może to i dobrze, bo dokarmianie również wymaga pewnej wiedzy i umiejętności, których brak może się źle zakończyć dla samych zwierząt.

Czytaj więcej

Ośrodki Edukacji Leśnej w Lasach Państowych

Ośrodki Edukacji Leśnej w Lasach PaństowychDGLP 2007 Edukacja przyrodniczo-leśna jest jednym z najszybciej rozwijających się aspektów działalności polskich leśników. Nic zresztą dziwnego, bo społeczne oczekiwania wobec lasów są coraz większe. W tej sytuacji naturalną rzeczą jest promocja ośrodków powstałych w odpowiedzi na to zapotrzebowanie. Takich ośrodków jest w Lasach Państwowych 24. Działają też ponad dwie setki izb leśnych. Opisywana publikacja zawiera informacje o wszystkich ośrodkach i wybranych 14 izbach. Opisanie wszystkich miejsc edukacji wymagać będzie sporych nakładów czasowych i finansowych, ale taki pomysł w Lasach istnieje i jak napisał we wstępie do publikacji Tadeusz Chrzanowski publikację tę traktujemy jako pierwszą próbę i swego rodzaju zwiastun opracowania docelowego, kompletnego (...). To tłumaczy niski nakład książki, ledwie 1000 egzemplarzy.

Czytaj więcej

Dzieje najnowsze leśnictwa w Polsce 1918-2006

Dzieje najnowsze leśnictwa w Polsce 1918-2006 Józef Broda PTL 2007O historii polskiego leśnictwa i Lasów Państwowych napisano już wiele, ale z pewnością nie wszystko. Dowodzi tego najnowsza książka prof. Józefa Brody, wydana z okazji 125. rocznicy utworzenia Polskiego Towarzystwa Leśnego. Dwutomowe dzieło (w sumie 758 stron) ukazało się jesienią 2007 r. i jest prawdziwym kompendium wiedzy o gospodarce leśnej, znanych i zasłużonych leśnikach oraz uwarunkowaniach, w których tworzyło się i funkcjonowało nasze leśnictwo. Tom pierwszy w dwóch częściach omawia okres międzywojenny i II wojnę światową. Może trochę wbrew tytułowi autor zahacza o czasy znacznie wcześniejsze niż rok 1918. Nie sposób jednak przedstawić sytuację polskich lasów i leśnictwa po odzyskaniu niepodległości bez nakreślenia wcześniejszych zdarzeń. Dlatego w pierwszych rozdziałach cofamy się nawet do początków XIX wiekuPojawiają się również informacje o ogólnych uwarunkowaniach i sytuacji politycznej wpływających na leśnictwo. Wyraziście nakreślone tło historyczne jest mocną stroną całej publikacji.

Czytaj więcej

Leśne Kompleksy Promocyjne

Leśne Kompleksy PromocyjneKrzysztof FronczakCILP 2007Prawie milion hektarów lasu - tyle powierzchni zajmują obecnie leśne kompleksy promocyjne. Dlaczego i gdzie powstały, czym różnią się od pozostałych lasów Polski i jak są przygotowane do promocji leśnictwa? O tym wszystkim opowiada książka Krzysztofa Fronczaka, zastępcy redaktora naczelnego "Ech Leśnych".

Czytaj więcej