Co warto przeczytać
Rośliny wodne i bagienne
Rośliny wodne i bagienne Kłosowscy S. i G. Multico 2007 Las nie jest środowiskiem jednorodnym. Pośród drzewostanów bardzo często pojawiają się inne ekosystemy, wśród których dość częste są wody i torfowiska. To one i ich mieszkańcy nierzadko decydują o tym, że dany las uznawany jest za wartościowy pod względem przyrodniczym. Warto więc dowiedzieć się, co żyje w wodach oraz na bagnach i lepiej poznać zależności między tymi środowiskami a pozostałymi komponentami krajobrazu. Pomocną w tym będzie prezentowana książka, napisana przez dwóch (z trzech) braci Kłosowskich. Stanisław jest profesorem botaniki na Uniwersytecie Warszawskim, Grzegorz znanym fotografem przyrody, współtwórcą (wraz z trzecim bratem Tomaszem) licznych książek. Autorzy przedstawiają nam świat roślin środowisk podmokłych i wodnych w sposób bardzo praktyczny. Zamiast skupiać się na systematycznej kolejności prezentowanej flory, pogrupowali ją pod względem środowisk występowania. Taki układ zdecydowanie lepiej sprawdza się w przypadku korzystania z książki przez osoby mniej wyspecjalizowane, ułatwiając poszukiwanie interesującego gatunku. Mamy więc rośliny rosnące na powierzchni wody, w toni wodnej, na dnie zbiorników, a także na różnych typach torfowisk. Podzielono je również na grupy ekologiczne, np. rośliny szuwarów, rośliny swobodnie pływające itp.
Czytaj więcejAtlas hub
Atlas hub P. Łakomy, H. Kwaśna Multico 2008 Kolejna pozycja z cyklu "Poradnik leśnika" to typowy przewodnik terenowy, o czym świadczy kieszonkowy format oraz foliowana, nieprzemakalna okładka. Opisano w nim 84 gatunki grzybów nadrzewnych wraz z typami zgnilizn, których są sprawcami. Książka przybliża nie tylko konkretne gatunki, ale również biologię i ekologię grzybów potocznie zwanych hubami. Co prawda celem przewodnika nie jest prezentacja szczegółów z życia tych organizmów, ale zaproponowany przez autorów zakres wiedzy ogólnej pozwala na przypomnienie sobie wielu szczegółów. Znajdziemy tu opis specyfiki owocników nadrzewnych gatunków grzybów, dane o ich wielkości i trwałości, kształcie, budowie powierzchni i hymenoforów. Poznamy sposoby, w jaki dochodzi do zakażenia drzew, a także tego efekty, czyli rodzaje zgnilizn powodowanych przez grzyby.
Czytaj więcejLeksykon działaczy SITLiD
Leksykon działaczy SITLiD A. Gembarzewski (red.) SITLiD 2007 W ciągu blisko sześciu dekad przez Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Leśnictwa i Drzewnictwa przewinęło się wiele tysięcy osób. Niemały procent z nich zasłużył sobie w oczach współczesnych członków SITLiD na szczególne upamiętnienie i to właśnie im poświęcony został leksykon. Wśród zaprezentowanych osób są aktywni działacze ciał statutowych organizacji (zarządów kół i okręgów oraz władz naczelnych), a także ludzie wspierający funkcjonowanie oraz budujący renomę stowarzyszenia na zewnątrz. Drugim argumentem przemawiającym za wydaniem książki był niedostatek literatury przedstawiającej powojenną historię polskiego leśnictwa i drzewnictwa. Z tych powodów Zarząd Główny poparł inicjatywę wydania, a redaktor Andrzej Gembarzewski włożył olbrzymi wysiłek, by zgromadzić noty biograficzne 1153 działaczy SITLiD. W końcu udało się i oto w końcu 2008 r. otrzymaliśmy pokaźny tom wypełniony sylwetkami polskich leśników.
Czytaj więcejZalesiać czy nie zalesiać?
Zalesiać czy nie zalesiać? A. Jermaczek (red.) Klub Przyrodników 2008 Temat zalesień nie jest błahy, czego najlepszym dowodem jest ponad 1,2 mln ha gruntów w całym kraju, na które od 1947 r. powrócił las i tysiące hektarów czekających, aż zaszumią na nich młode drzewka. W zdecydowanej większości powrót lasu na grunty rolne jest mniej lub bardziej przemyślanym działaniem człowieka. I właśnie wołaniem o to, by zalesienia były działaniem dobrze przemyślanym, jest prezentowana publikacja. Jej autorami są zarówno przyrodnicy, jak i leśnicy, którzy zgodnie podkreślają, że zwiększanie powierzchni leśnej jest działaniem niezbędnym. Jego istotą powinno być jednak odpowiednie planowanie i realizacja zgodna nie tylko z najlepszymi zasadami leśnymi, ale i z uwzględnieniem wartości przyrodniczych zalesianych terenów. Szerokie spojrzenie na zalesiania jest olbrzymią zaletą książki. Uprzedzam jednak - nie jest to podręcznik, który przeprowadzi Czytelnika przez całą problematykę i doradzi co, gdzie i kiedy zrobić, by zalesić zgodnie ze sztuką, zgodnie z potrzebami ochrony przyrody i jeszcze do tego zgodnie z procedurami formalnymi. Książka pokazuje wieloaspektowość dobrego planowania zalesień i może być przydatna zarówno dla indywidualnego właściciela gruntu, gminy planującej przeznaczenie obszarów pod zalesienia, jak i leśników trzymających pieczę nad znaczną częścią krajowych zalesień.
Czytaj więcejDendrologia
Dendrologia W. Seneta, J. Dolatowski PWN 2008 Trudno dociec, które z rzędu wydanie najbardziej poczytnej książki o drzewach i krzewach naszego kraju, trafiło niedawno na księgarskie półki. Wydawca podaje, że czwarte, z mojej rachuby wychodzi, że ósme, a wcześniej był jeszcze trzytomowy skrypt przeznaczony dla studentów ogrodnictwa. Ale nie to jest najważniejsze. Istotne jest to, że każde nowe wydanie zawiera wiele zmian w stosunku do poprzednich. To wynik postępu prac badawczych nad poszczególnymi rodzajami, gatunkami i występującymi w ich obrębie odmianami. Poszerza się również wiedza o mieszańcach międzygatunkowych, zmieniają poglądy na wymagania niektórych gatunków, pojawiają nowe informacje z dziedziny fitosocjologii i ochrony przyrody.
Czytaj więcejZespoły leśne Polski
Zespoły leśne Polski J. M. Matuszkiewicz PWN 2008 Książka znanego geobotanika powinna zainteresować wszystkich leśników. Stanowi bowiem kompendium wiedzy o różnorodności zespołów leśnych w naszym kraju. Oparta jest zarówno na najnowszej wiedzy, jak i badaniach sprzed wielu lat, dzięki którym możliwe jest ustalenie współczesnego statusu niektórych zbiorowisk, a także dość precyzyjne opisanie zasięgu ich występowania. Publikacja jest też pierwszym całościowym opracowaniem wszystkich zbiorowisk leśnych występujących w Polsce. Jej waga jest szczególna również z innego powodu, o którym autor pisze następująco: prowadzona od wielu lat współpraca fitosocjologów z naukowcami-leśnikami zaczyna przynosić coraz lepsze efekty. Coraz mniej mamy zastrzeżeń do typologii leśnej i leśnej klasyfikacji siedlisk. Z nadzieją oczekujemy na "renaturalizację" lasów. Chodzi zapewne o mniej szablonowe podejście do hodowli lasu i odejście od monokultur sadzonych bez względu na jakość i zróżnicowanie siedlisk. Czyli o powrót do natury.
Czytaj więcejOchrona środowiska przyrodniczego
Ochrona środowiska przyrodniczego red. G. Dobrzański PWN 2008Książkę najprościej określić jako próbę prezentacji szerokiego spojrzenia na problem ochrony środowiska. Pewnie można się sprzeczać, czy nie jest to zbyt ogólne potraktowanie tematu, jednak odbiorca, który poszukuje szerokiej, acz podstawowej wiedzy o problemie uzna, że jest to próba udana. Największą zaletą książki jest interdyscyplinarny charakter. Autorzy pokusili się o prezentację wiedzy z różnych dziedzin wiążących się bezpośrednio z ochroną przyrody i środowiska. O tym, że ich praca była potrzebna, przekonują przytaczane liczby, przedstawiające procentowy udział obywateli świadomych ekologicznie w całej populacji. W 1992 r. odsetek ten wynosił 34%, a w 2004 r. tylko 16%. Co gorsze w 2002 r. tylko 24% Polaków uznawało degradację środowiska za ważne zagrożenie cywilizacyjne.
Czytaj więcejDrzewa świata
Drzewa świata T. Russel, C. Cutler, M. Walters Universitas 2008 Potężna dawka wiedzy o największych przedstawicielach światowej flory - tak można by nazwać tom, który opublikowało krakowskie wydawnictwo związane z Uniwersytetem Jagiellońskim. Na ponad pół tysiącu stron znalazły się opisy 1300 gatunków drzew. Autorzy zgrupowali gatunki w czterech rozdziałach opisujących drzewa klimatu umiarkowanego Ameryk, drzewa klimatu tropikalnego Ameryk, drzewa Europy oraz drzewa Afryki, Azji i Australazji. Każdy gatunek omówiono według tego samego schematu: miejsce występowania i zasięg, powszechność i wartość użytkowa, odmiany, opis cech charakterystycznych. Przy opisach znajdują się rysunki lub zdjęcia prezentujące ogólny pokrój drzewa oraz zbliżenie pędu z igłami, liśćmi, kwiatami, szyszkami czy owocami.
Czytaj więcejRuda a zielona
Ruda a zielona A. Podgórski (red.) Rudzkie Towarzystwo Przyjaciół Drzew 2008 Na nasze łamy rzadko trafiają książki o wyraźnie lokalnym charakterze. Wyjątkiem są może monografie historyczno-przyrodnicze nadleśnictw. Tę, będącą owocem starań lokalnego stowarzyszenia ze Śląska, postanowiliśmy jednak zaprezentować. Bohaterem książki jest miasto - Ruda Śląska, które mimo że położone w przemysłowej aglomeracji, okazuje się całkiem bogate w zieleń miejską (stąd tytuł). Autorzy postanowili pokazać, że ich uprzemysłowione miasto swoje korzenie ma jednak w przyrodzie, której skrawki - choć porozrzucane po różnych dzielnicach - przetrwały do dziś i warte są poznania, tym bardziej że kryją w sobie czasem zaskakująco bogaty świat dzikich stworzeń.
Czytaj więcejLasy Polski
Lasy Polski Edward Marszałek (tekst) OW Multico 2008 Prezentowana książka jest kolejnym wydanym na dobrym poziomie albumem przyrodniczym Oficyny Wydawniczej Multico. Na blisko 250 stronach prezentuje różnorodność polskich lasów. Wycieczkę po ostępach zaczynamy nad morzem, wśród przesypującego się przez sosnowy bór piasku i porastających wysoki klif sosen. Dalej trafiamy na rozległe śródleśne torfowiska, w bory bagienne i olsy, do królestwa łosi i żurawi. Kolejny rozdział prezentuje niżowe formy borów i lasów, którym od wieków charakter nadaje sosna. Chwilę później odwiedzamy już "wsłuchane w szum polskich rzek" łęgi, w których łany paproci tworzą tunele dla leniwie sączących się strumieni i rzeczek, a wśród splotów korzeni nadbrzeżnych olszy kryje się niejeden zwierz.
Czytaj więcejWoda dla lasu, las dla wody
Woda dla lasu, las dla wody Dariusz Anderwald (red.) CEPL 2008 Kolejny, 18 już zeszyt z cyklu Studia i materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej w Rogowie, poświęcony został istotnemu dla współczesnego leśnictwa problemowi utrzymania i przywracania wody w lasach. Publikacja jest zbiorem artykułów prezentujących doświadczenia osób biorących udział w tegorocznej konferencji "Aktywne Metody Ochrony Przyrody w Zrównoważonym Leśnictwie". Na ponad 360 stronach zaprezentowano 28 artykułów i 5 notatek prezentujących różne aspekty problematyki. Część prac ma charakter ogólny i przedstawia relacje między lasem a wodą, problematykę małej retencji w lasach w ujęciu ogólnopolskim, metodykę ochrony obszarów podmokłych, rolę leśnych rezerwatów przyrody w utrzymaniu zasobów wodnych, a także perspektywy rozwoju działań w zakresie małej retencji w LP. Pozostałe artykuły dotyczą konkretnych przedsięwzięć i problemów. Znajdziemy wśród nich informacje o ochronie i regeneracji ekosystemów mokradłowych, ochronie starorzeczy i lasów łęgowych, badaniach roślinności leśno-torfowiskowej, sposobie szacowania objętości retencyjnej stawów bobrowych i wpływie tych gryzoni na wspomaganie renaturyzacji siedlisk podmokłych.
Czytaj więcejAtlas roślinności lasów
Atlas roślinności lasów Leokadia Witkowska-Żuk OW Multico 2008 Ta znakomita książka ukazała się w serii "Flora Polski", jako ósmy jej tom, a patronat nad nią objęły Lasy Państwowe, Liga Ochrony Przyrody oraz Towarzystwo Przyjaciół Lasu. Na wstępie uprzedzam, że nie należy do książek tanich - 160 zł, ale warta jest znacznie więcej, aniżeli wyceniło ją Wydawnictwo. Na blisko 600 stronach otrzymujemy bowiem ogromną dawkę wiedzy botanicznej, wyłożonej przez znakomitą, emerytowaną profesor WL SGGW. To o czym koniecznie trzeba wspomnieć na wstępie, to fakt, że zawiera ona najświeższą wiedzę o zbiorowiskach i zespołach leśnych, ich zasięgach występowania, a także o ponad 500 gatunkach roślin spotykanych w polskich lasach. Uwzględnia również ich aktualny status ochronny, zarówno na poziomie krajowym, jak i europejskim - w ramach Dyrektywy Siedliskowej.
Czytaj więcejOd Szkoły Szczególnej Leśnictwa do...
Od Szkoły Szczególnej Leśnictwado Wydziału Leśnego SGGW praca zbiorowa Wydawnictwo SGGW 2008 Książka jest niezwykle ciekawym zbiorem artykułów autorstwa znawców historii leśnego szkolnictwa wyższego. Inicjatorem jej powstania jest prof. Andrzej Grzywacz. Już w początkach lat 90. XX w. pojął trud zgromadzenia zespołu autorskiego, który opracowałby materiały, prezentując historię stołecznego szkolnictwa leśnego. Wówczas książki nie udało się wydać. Po kilkunastu latach przedsięwzięcie to znalazło swój szczęśliwy koniec. Tak obszernego i wszechstronnego opracowania nie ma bodaj żadna z krajowych uczelni leśnych. Po części dlatego, że nie mają one 190-letniej tradycji. Publikacja zawiera 25 artykułów autorstwa Józefa Brody, Andrzeja Grzywacza, Kazimierza Heymanowskiego, Władysława Jedlińskiego, Jana Miklaszewskiego, Mariana Nowotarskiego, Ewy Polak-Pałkiewicz, Mieczysława Sicińskiego, Bohdana Szymańskiego, Władysława Węgorka, Tadeusza Wieczorka, Edwarda Więcko, Ryszarda Zaręby i Pawła Zarzyńskiego. Część materiałów została opracowana wiele lat temu, a dziś zostały przedrukowane. Dotyczą one okresów, w stosunku do których dziś bardzo trudno byłoby ustalić fakty i odnaleźć dokumenty. Dzięki temu, że niegdyś zostały one zebrane przez znanych naukowców, obecnie mamy szansę poznać fakty sprzed wielu dziesięcioleci. Inne teksty zostały opracowane specjalnie na potrzeby tej publikacji.
Czytaj więcejSkarby przyrody i krajobrazu Polski
Skarby przyrody i krajobrazu Polski Romuald Olaczek OW Multico 2008 Dbałość o przyrodę ma w naszym kraju długą i bogatą tradycję. Prezentowana książka nawiązuje do niej w wielu momentach, poczynając od tytułu, poprzez koncepcję, a na treści kończąc. To co w swych publikacjach zapoczątkowali profesorowie Raciborski i Szafer oraz dr Jarosz, dziś ma swą kontynuację w monumentalnej publikacji profesora Olaczka, który na 768 stronach prezentuje zróżnicowanie form krajobrazu oraz różnorodność polskiej przyrody. Punktem wyjścia dla opisów jest krajowy system terenów chronionych. Książka została podzielona na kilkanaście części, z których każda ma kilkadziesiąt rozdziałów i podrozdziałów. Być może ze względu na tę liczbę, zrezygnowano z ich numeracji. Swoje miejsce znalazły tu wszystkie parki narodowe i krajobrazowe, a także rezerwaty utworzone w ich granicach oraz wokół parków. Przykro stwierdzić, ale w książce opisano też jako istniejące rezerwaty, które nigdy nie powstały (np. Bagno Całowanie).
Czytaj więcejKomandosi spod znaku AK
Komandosi spod znaku AK Zbigniew Zieliński Apostolicum 2008Po dziesięcioleciach przymusowego milczenia, dziś - dzięki Zbigniewowi Zielińskiemu - rozwiązał się nam worek z publikacjami poświęconymi jednym z najsłynniejszych żołnierzy i oddziałów Podziemnego Państwa Polskiego. Ludzie ci swymi bohaterskimi czynami pisali historię ziemi kieleckiej, częstochowskiej i całego narodu. Tym razem w ponad stustronicowej książce autor przybliżył nam część akcji przeprowadzonych przez partyzantkę z AK, w której służyło wielu leśników. Dodajmy od razu, że jeden z rozdziałów poświęcony jest właśnie udziałowi ludzi lasu w tych działaniach. Ale większość kart opisuje po prostu dzielnych ludzi, bez szczególnego wyróżniania ich zawodów czy przedwojennych funkcji. Bo najistotniejsze było ich poświęcenie i ofiara krwi, którą złożyli na ojczystym ołtarzu.
Czytaj więcejCzy tur powróci do polskich lasów?
Czy tur powróci do polskich lasów? A. M. Dzieduszycki, R. Słomski, M. Ryba MiPBP w Turku 2008 Prezentowana książka jest najpełniejszym kompendium wiedzy o turze. Choć ma charakter pracy naukowej, czyta się ją z zaciekawieniem, bo nie tylko pokazuje dzisiejszy stan wiedzy o wymarłym przed niemal czterema wiekami gatunku (co już samo w sobie jest interesujące), ale również polemizuje z teoriami i tezami dotyczącymi losów tura, jego udziału w powstawaniu współczesnych ras bydła albo udziału Polaków w zagładzie gatunku. Trzeba przyznać, że materiał zgromadzony na 136 stronach jest imponujący. Większa część książki jest zbiorem wiedzy historycznej na temat turów, ich rozsiedlenia, biologii i roli w kulturze wielu rejonów świata. Ta część zawiera wiele współczesnych i archiwalnych fotografii, rycin i map. Znalazły się w niej również szczególnie ciekawe, acz z pewnością dyskusyjne rozdziały poświęcone korzyściom i zagrożeniom płynącym z projektowanego odtworzenia tura oraz wyjaśniające, dlaczego miałoby to nastąpić w Polsce. Mało tego, autorzy pokusili się nawet o wskazanie potencjalnych miejsc, w których można ich zdaniem prowadzić półdzikie hodowle turów.
Czytaj więcejZwierzyna gruba. Zasady prawidłowego pozyskiwania
Zwierzyna gruba. Zasady prawidłowego pozyskiwania P. Janiszewski, T. Daszkiewicz Wydawnictwo Mantis 2008 Ta niewielka 48-stronicowa książka stanowi aktualne kompendium wiedzy na temat pozyskiwania 7 gatunków ssaków, zaliczanych w Polsce do zwierzyny grubej. Jej autorami są naukowcy z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, a książka jest efektem ich pracy badawczej prowadzonej w latach 2005-2008. Pokrótce omówiono w niej biologię (ze szczególnym rozwinięciem rozwoju osobniczego), ekologię i wygląd każdego z nich. Zawiera też dane o wielkości populacji i pozyskania poszczególnych gatunków w Polsce. Przedstawiona podstawowa wiedza, niezbędna w łowiectwie już na poziomie stażysty, jest kwintesencją tego, co o zwierzynie wiedzieć się powinno. Jednak dla osób z większym doświadczeniem z pewnością będzie niewystarczająca.
Czytaj więcejMapy Bieszczadów
Mapy Bieszczadów Wojciech Krukar Ruthenus 2007, 2008Miłośnikom najdzikszych polskich gór przedstawiamy trzy mapy, które warte są polecenia nie tylko dlatego, że prowadzą do celu. Ich dodatkowym atutem jest niezwykła praca wykonana przez Wojciecha Krukara, który zajmuje się dokumentowaniem pochodzenia nazewnictwa bieszczadzkiego. Na mapach znalazł się efekt jego badań prowadzonych pod patronatem Towarzystwa Karpackiego, czyli wiele zapomnianych lub nieznanych i, co oczywiste, nienanoszonych na inne mapy określeń odnoszących się do szczytów, dolin, polan, większych i mniejszych miejscowości, osad, przysiółków itd. Są wśród nich toponimy "odkopane" w królewskich lustracjach i innych starych dokumentach oraz ludzkiej pamięci. Ale to nie jedyny atut wydawnictw: są one przede wszystkim praktyczne i użyteczne.
Czytaj więcejDzika dusza koników polskich (DVD)
Dzika dusza koników polskich (DVD)P. Volponi (realizacja) Agencja Orzeł 2007 Prezentację filmu zacznijmy od tych, bez których jego powstanie byłoby niemożliwe. Są nimi władze Stacji Badawczej PAN w Popielnie i WFOŚiGW w Olsztynie. Nad całością zapanowało i przygotowanie filmu zleciło Stowarzyszenie Przyjaciół Wojnowa. Miłośnikom przyrody i fotografii przyrodniczej raczej nie trzeba przypominać kim, jest urzeczony polską przyrodą włoski fotograf Paolo Volponi. Znamy go z choćby z reportaży w "National Geographic" i albumu prezentującego bieliki. Tym razem jego uwagę zaabsorbowały koniki polskie, rasa koni przez dziesięciolecia odtwarzana przez naukowców, by jak najbardziej zbliżyć ich wygląd do wymarłych dzikich tarpanów.
Czytaj więcejIlustrowany przewodnik po Galicyi
Ilustrowany przewodnik po Galicyi (reprint) M. Orłowicz Ruthenus 2008 Nie od dziś Wydawnictwo Ruthenus uznawane jest za firmę nie tylko pod każdym względem dbającą o jakość swoich publikacji, ale również o to, by wnosiły one wkład w dorobek kulturalny Galicji. Nie mogło być inaczej również w przypadku opisywanego reprintu przewodnika, którego oryginalne wydanie ukazało się w 1919 roku. Przytoczenie pełnego tytułu oraz fragmentów brzmienia jego strony tytułowej znacznie przybliży nam zawartość książki. ,Ilustrowany przewodnik po Galicyi, Bukowinie, Spiszu, Orawie i Śląsku Cieszyńskim (...) z mapą Galicji i Tatr, planem Lwowa, Krakowa i 262 ilustracyami". Autor, znany i do dziś ceniony turysta i krajoznawca, napisał go na podstawie licznych wycieczek, prowadzonych przez Akademicki Ruch Turystyczny we Lwowie, który założył w 1906 r. i którym kierował przez pięć lat. Wydanie tej książki było nie lada dokonaniem, gdyż przez lata całe (dokładnie od 1909 r.) ART poszukiwało wydawcy i sponsorów. Ukazujące się w tym okresie niemieckojęzyczne publikacje promujące Galicję, były nie tylko stosunkowo liczne, ale miały też możnych protektorów i sponsorów (często Polaków). Dla pierwszego polskojęzycznego wydawnictwa turystycznego opisującego tak szeroko te tereny nie było jednak miejsca. Ostatecznie udało się, dzięki prywatnym funduszom prof. Karola Kwiecińskiego, współzałożyciela ART.
Czytaj więcej